T.C. Sağlık Bakanlığı Ulusal Koordinasyon Merkezi tarafından sunulan donörlerin incelenmesi ve kalp nakli yapılamama nedenlerinin analizi

Abstract

AmaçDünyada ve ülkemizde kalp transplantasyonu ihtiyacı son on yılda %100 oranında artmıştır. Bunun en önemli sebebi nakil adayı seçim kriterlerinin genişletilmesi ve buna bağlı kalp alıcı adayı sayısının artmasıdır. Donör ile alıcı sayısı arasındaki bu uyumsuzluk alıcı bekleme listesindeki hasta sayısının giderek artmasına, bekleme süresinin uzamasına ve ölümlerin artmasına yol açmaktadır. Son yıllarda T.C. Sağlık Bakanlığı'nın yaptığı işbirliği ve çalışmalar sonucunda ülkemizde beyin ölümü tespiti artmasına karşın, hala kalp nakli listesinde bekleyen hastaların sadece %9-10'na kalp nakli yapılabilmektedir. Bu çalışma ile beyin ölümü bildirimi yapılan hastalardan organ bağışı durumları, organ bağışı yapılan donörlerin nakil gerçekleşinceye kadar ki basamakların incelenmesi, kullanılamayan veya reddedilen donörlerin sebepleri incelenerek buna yönelik çözüm önerileri hazırlanılması amaçlanmaktadır. Böylece donör kabulündeki sayı artırılarak ülkemizdeki kalp nakli bekleyen daha çok hastanın sağlığına kavuşması hedeflenmektedir. Gereç ve yöntemT.C Sağlık Bakanlığı, Organ, Doku Nakli ve Diyaliz Hizmetleri Daire Başkanlığı bünyesindeki Ulusal Koordinasyon Merkezi arşivlerindeki 2015 ve 2016 yıllarında, beyin ölümüm tespiti yapılmış ancak aile izinleri alınmış olan tüm kadaverik donörlerin donör karnelerinden; bölgesel dağılımları, demografik özellikleri, yoğun bakım yatışları süresince takipleri, organ kullanım durumları incelenmiştir. Demografik, bölgesel, medikal v.b herhangi bir özellik nedeni ile dışlama yapılmamıştır.Bulgular2015-2016 yıllarında, arşivlerde dosyaları bulunan toplam 985 donörün karneleri incelendiğinde, %65'i erkek, ortalama yaşları 47,5±21,5(0-96) olarak hesaplanmıştır. Donörlerin % 65'i nörolojik nedenlerden dolayı beyin ölümü tanısı almıştır. Nüfus başına en fazla donör bağışı yapılan BKM'ler; Bursa (35,8), İzmir (19,8), en az yapılan BKM'ler; Erzurum (3,8), Diyarbakır (2,9)'dir. Nüfus başına en çok bağış yapılan iller Yalova, Balıkesir, Çanakkale, Isparta, Bursa olmuşlardır. Yoğun bakımlardan, ortalama beyin ölümü bildirim süresi 5,4±:9,3 (1-169) hesaplanmış olup bölgeler arasında istatistiksel fark saptanmamıştır. Toplam 169 (%17,1) donörde enfeksiyon tespit edilmiştir. Ortalama yoğun bakım yatış süreleri 8,55±4,42(2-38) gündür. Enfeksiyonu olan 169 donörden; 11 kalp, 98 karaciğer, 102 böbrek, 2 akciğer grefti kullanılmıştır. %16,2 donörün (159) kalp grefti kullanılabilmiştir. Kullanılan kalp greftlerinin %60'ı bölge dışından gelmiştir. Bölgesi dışından kalp grefti kullanma oranı en yüksek il Ankara (%83), kendi bölgesinden kalp kullanma oranı en yüksek il İstanbul (%86) bulunmuştur. 159 kalp naklinde, 73 sigara içicisi(%45,9), 6 kronik alkolizm(%3,7), 5 DM (%3,1), 9 hipertansiyon(%5,6) olan donör kullanılmıştır. 495%(%50,2) donörün tıbbı nedenlerle, 64 donör ise (%6,5) merkezlerce uygun bulunmadığından kalp grefti kullanılamamıştır. Ulaşım sorunu nedeniyle değerlendirilemeyen yalnızca 2 donör mevcuttur. İleri yaş nedeniyle kullanılmayan donörlerden 29'u 55-64 yaş arasında olup bunların 12'sinde ekokardiyografik ve tıbbi özgeçmişlerinde kardiyak donör olmalarını engelleyecek bir anormallik saptanmamıştır. Otuziki donörün, operasyonunda kardiyak patolojiden dolayı kalp grefti kullanımından vazgeçilmiştir.Donörlerin %20'sinde kalp için aile onayı alınamamıştır.. Aile onayı olmayan donörlerin %76'sı 65 yaş altında olup, inceleme sonucu %67'sinde kalp kullanımı için medikal engel saptanmamıştır. Kalp onayı olmayan donörlerin %71'inden karaciğer, %70'inden böbrek kullanımı olmuştur. SonuçÇalışmamızın sonucunda ülkemizde beyin ölümü tespitinin yıllar içinde arttığı ancak organ nakli bekleme listelerinin ihtiyacını karşılayacak kadar donör çıkarımı hedefine ulaşmadığı görülmüştür. Bunu etkileyen en önemli faktör ise aile onayının yeterince artmamasıdır. Ayrıca beyin ölümü tespit zamanı diğer gelişmiş ülkelere göre daha uzun olarak tespit edildi. Bir çok kalp greftinin tıbbi nedenler ile kullanılmadığı görüldü. Bunun için ülkemizde acil olarak beyin ölümü tespitinden başlayarak donörün bakımana kadar tüm süreci takip edecek ve yönetecek organ nakil ekiplerine ihtiyaç vardır.Anahtar kelimeler: Organ bağışı, Organ nakli, Donör değerlendirmesi

PurposeIn the last decade, the demand of heart transplant worldwide, as well as in our country, has increased by 100%. The most important causes for this condition are the extension of selection criteria for heart transplant candidate and the increase in number of heart recipients.This discrepancy between the donors and recipients leads to an increase in the number of patients on the waiting list, a prolongation of the waiting period and an increase in deaths.In recent years, despite the increase in brain deaths detected in our country as a result of cooperation and effort of T.C Ministry of Health, only 9-10% of the patients on the heart transplant waiting list can be transplanted.The purpose of this study is to investigate the course of organ donation in patients with brain death, examine the steps from organ donation to transplant,reveal the reasons of donors that are not used or refused and to propose a solution.Consequently, it is aimed to provideto find a remedy for patients on heart transplant waiting list by increasing the number of donors, in our country.Materials and methodsBetween January 2015 to December 2016, regional distributions, demographics, intensive care unit periods, organ suitability(obtained from donor registry in T.C Ministry of Health, Organ, Texture Transplantation and Dialysis Services Department of the National of Coordination Center archives) of all cadaveric donors whose brain death had been detected and family permit approvedwere investigated. No exclusion was performed due to demographic, regional, medical etc. properties.ResultsBetween 2015-2016 years, 985 patients' registry data from archives were examined; 65% was male, mean age was 47.5 (0-96) and 65% of the donors was diagnosed with brain death due to neurological reasons.For a million population, the most donated zone coordination centers were: Bursa (35,8), İzmir (19,8), whereas the least donated zone coordination centers were; Erzurum (3,8) and Diyarbakir (2,9). The most donated cities per population were Yalova, Balıkesir, Çanakkale, Isparta and Bursa. Mean brain death report duration was 5.4 ±: 9.3 (1-169) and no statistical significant difference was found between the zones.A total of 169 (17.1%) infections in donors were detected.Mean intensive care stay was 8,55 ± 4,42 (2-38) days. Of 169 donors with infection; 11 hearts, 98 liver, 102 kidneys, 2 lung grafts were considered for suitable donors.Only 16.2% (159) heart grafts were used for donors. 60% of the heart grafts were from outside the own zone.The highest rate of cardiac graft use from outside the region was in Ankara (83%) and the highest cardiac use rate in its region was İstanbul (86%). In 159 heart donors, 73 were smokers (45.9%), 6 had chronic alcoholism (3.7%), five had DM (3.1%) and nine had hypertension (5.6%) were found.495 (50,2%) donors were rejected for medical reasons, 64 donors (6,5%) were not eligible for heart grafts due to rejection by centers.There were only two donors not assessed due to transportation problems.Among the 29donors who were not suitable due to advanced age, mean age was found 59(55-64)12 of these patients had no abnormality in echocardiographic records and medical history to be a donor.Thirtytwo potential donors were abandoned for being a donor due to cardiac dysfunction during the operation.Family approval for the heart donation was not obtained in 20% of the potential donors.Seventy-six percent of donors without family approval was under 65 years of age, and 67% of them did not have any medical problems for avoiding heart usage as a graft. In donors without heart approval as a graft, rate of liver use as a graft was 71% and rate for kidney was 70%.ConclusionAs a result, it is observed that brain death diagnosis has increased over the years but it does not fulfill the donor number needed for transplant waiting lists in our country. The most important factor for this situation is insufficient family approval. On the other hand, diagnosis of brain death was longer that developed countries. Many donated heart grafts cannot be used for medical reasons. In conclusion, we urgently need organ transplant teams who will conduct and lead the process from the the diagnosis of brain death to the care of donors.