Alt ekstremite ampute hastalarda diz kıkırdak kalınlığının ultrasonografik değerlendirmesi ve klinik parametrelere etkisi

Abstract

Alt Ekstremite Ampute hastalarda Diz Kıkırdak Kalınlığının Ultrasonografik Değerlendirmesi ve Klinik Parametrelere EtkisiAmaç: Bu çalışmanın amacı, alt ekstremite amputasyonlu bireylerin ultrasonografik yöntemle distal femoral kıkırdak kalınlığını ölçmek ve bunun fonksiyonel durumla ilişkisi olup olmadığını araştırmakGereç ve Yöntem: Prospektif kesitsel çalışmada 15 Şubat 2019- 15 Aralık 2019 tarihleri arasında İstanbul FTR Eğitim Araştırma hastanesi ampütasyon polikliniğine başvuran 150 hastanın 76'sı çalışmaya katılmayı kabul etti. Aydınlatılmış onam alındı.1 hasta kriterlere uymadığı için çalışmadan çıkarıldı. 75 hastadan 13'ü istatistiksel değerlendirme aşamasında dışlandı. Hastalara polikinikte fizik muayenesi ardından Houghton Ölçeği, Lokomotor Beceri İndeksi-5, Düşme Etkinlik Ölçeği, TAPES, TUG testi uygulandı.Her iki diz AP grafi istendi. Başka bir hekim tarafından ultrasonografi odasında hastaların femoral kıkırdak kalınlığı ve quadriceps kalınlığı ölçümü yapıldı. Tüm bu ölçümler saat 12.00-13.00 arasında yapıldı. Ölçümlerin güvenirliliği için 10 kişide ilk ölçümlerinden ortalama 4 hafta sonra intraobserver uyum testi yapıldı. Çalışmamızda diurnal varyasyona dikkat ederek ölçümlerdeki hassasiyeti artırmaya çalıştık.İstatistiksel yöntem: Verilerin tanımlayıcı istatistiklerinde ortalama, standart sapma, medyan en düşük, en yüksek, frekans ve oran değerleri kullanıldı. Değişkenlerin dağılımı kolmogorov simirnov test ile ölçüldü. Nicel bağımsız verilerin analizinde bağımsız örneklem t test, mann-whitney u test kullanıldı. Bağımlı nicel verilerin analizinde wilcoxon testi kullanıldı. Nitel bağımsız verilerin analizinde ki-kare test, ki-kare test koşulları sağlanmadığında fischer test kullanıldı. Korelasyon analizinde spearman korelasyon analizi kullanıldı. Analizlerde SPSS 26.0 programı kullanılmıştır.Bulgular: Çalışmamızda değerlendirilen 62 hastanın 14'ü(22,6%) kadın 48'i(77,4%) erkekti. Yaş ortalaması 45,7 VKİ ortalaması 25,5 olarak saptandı. Amputasyon sonrası ortalama geçen süre 12,4 seneydi. Femoral kıkırdak kalınlığı ölçümü sağlam tarafta medial kondil komponentinde ortalama 1,7±0,5 mm interkondiler komponent için 1,8±0,6 mm ve lateral komponent için 1,7±0,6 mm saptandı. Femoral kıkırdak kalınlığı ölçümü ampute tarafta medial kondil komponentinde ortalama 1,4±0,6 mm interkondiler komponent için 1,6±0,6 mm ve lateral komponent için 1,4±0,6 mm saptandı. Quadriceps kas kalınlığı ortalama değeri ampute tarafta 19,5±7,6 mm, sağlam tarafta 29,1±7,5 mm olarak saptandı. . Transtibial ve transfemoral gruplar arasında sağlam kıkırdak kalınlığı açısından anlamlı fark saptanmadı.Sırasıyla medial komponent için p=0,636 interkondiler komponent için p=0,171 lateral komponent için p=0,787 idi. Transtibial hastaların tüm kıkırdak kalınlıkları ampute tarafta anlamlı olarak azalmıştı. Sırasıyla medial komponent için p=0,001 interkondiler komponent için p= 0,003 lateral komponent için p= 0,005 . Her iki grupta Quadriceps kalınlığı ampute tarafta anlamlı olarak azalmıştı. Transfemoral Quadriceps kası sağlam ampute farkı p=0,002 Transtibial için p= 0,000 saptandı. Timed Up And Go süresi ile ampüte tarafta medial kondil kıkırdak kalınlığı arasında p=0,039 r=-0,290 interkondiler kıkırdak kalınlığıyla p=0,007 r=0,376 negatif korelasyona ek olarak sağlam taraf medial kondil kıkırdak kalınlığıyla p=0,013 r=-0,284 lateral kondil kıkırdak kalınlığıyla p=0,028 r=0,255 negatif korelasyon saptandı. TUG test ve sağlam taraf Quadriceps kalınlığı arasında p=0,022 r=-0,264 negatif korelasyon saptandı. TUG test ile Kellgren evrelemesi arasında p=0,017 r=0,274 pozitif korelasyon saptandı. Transtibial A grubunda OA için yapılan Kellgren evrelemesi ampute tarafta sağlam taraftan daha yüksekti.p=0,000 Kellgren evrelemesi ile kıkırdak kalınlığı arasında hem ampüte tarafta, hem de sağlam tarafta negatif korelasyon saptandı. p=0,000 Sırasıyla ampute medial kondil için r=-0,708 interkondiler r=-0,709 lateral kondil r=-0,622 sağlam taraf medial r=-0,574 interkondiler r=-0,552 lateral r=-0,614 saptandı. Lokomotor beceri indeki-5 skoru ile ampüte tarafta Lateral Kondil Kıkırdak Kalınlık arasında anlamlı pozitif korelasyon bulundu.p=0,025 r=0,313. Tapes protez memnuniyeti skoru ile ampüte tarafta Kıkırdak Kalınlık arasında anlamlı pozitif korelasyon gözlenmiştir.Medial kondil için p=0,003 r=0,414 interkondiler p=0,043 r=0,284 lateral kondil için p=0,026 r=0,313. Tapes psikososyal durum ile ampüte tarafta Quadriceps Kalınlık arasında anlamlı negatif korelasyon saptandı.p=0,043 r=-0,245. Houghton skoru ile ampüte tarafta Quadriceps Kalınlık arasında anlamlı pozitif korelasyon gözlenmiştir.p=0,015 r=0,292 SF-12 ve TAPES etkinlik ölçekleriyle ultrason bulguları arasında bir ilişki saptanmadı.(p>0.05)Transtibial ve transfemoral Quadriceps kalınlığı sağlam taraf p=0,787 ampute tarafta p= 0,112 olup anlamlı değişim göstermedi. Kellgren evrelemesi ile kıkırdak ölçümlerimiz arasında negatif korelasyon mevcuttu. Tüm komponentler için p<0.001 r değerleri: sırasıyla sağlam taraf medial -0,708 interkondil -0,709 lateral -0,622 ampute taraf medial -0,574 interkondil -0,552 lateral -0,614 idi. Lokomotor beceri indeksi ve düşme etkinlik ölçeğinde transfemoral ve transtibial grup arasında anlamlı fark mevcuttu. Lokomotor beceri indeksi için p= 0,033 düşme etkinlik ölçeği için p=0,02 saptandı. İki grup arasında TUG p=0,270 Houghton p=0,087 TAPES psikososyal uyum testi p=0,404 aktivite kısıtlama testi p=0,080 protez memnuniyeti testi p=0,818 ile anlamlı değişiklik göstermedi. Sonuç: Protez kullanan TTA ve TFA hastalarında diz ekleminde uzun dönemde gelişecek dejeneratif değişiklikleri değerlendirmek için kolay uygulanabilir, non invaziv ve düşük maliyetli bir yöntem olan ultrasonografinin kullanılmasının yararlı olabileceğini düşünüyoruz.Anahtar Kelimeler: Amputasyon, rehabilitasyon, ultrasonografi, osteoartrit

Ultrasonographic Evaluation of Femoral Cartilage Thickness Among Lower Extremity Amputee İndividiuals and Effect on Clinic Parameters Aim: The aim of the study to investigate any relation with functional parameters and femoral cartilage thickness evaluation by ultrasonography in lower extremity amputate individuals.Materials and Methods: In this prospective observational study, subjects approached Tertiary Rehabilitation Clinics for prothesis recipe or long term outpatient follow up was 150 people. Among 76 subjects accepted to enroll study. İnformed consent was taken. 1 subject not acceptable with inclusion criteria was excluded. 13 subjects have different amputation types excluded before statistical analysis. Subjects firstly performed clinical parameters at the first doctor's control. Knee radiography has been performed. At 12.00 am-1.00 pm ultrasonographic evaluation performed by a clinician who already blind. For reliability after enough time from the first ultrasonographic evaluation 10 subjects reevaluated by the same clinician. Results: Among transtibial and transfemoral groups cartilage thickness of intact limb there weren't significant differences. Comparing amputee and intact limb femoral thickness was significant with all cartilage and quadriceps thickness in the transtibial group. Both transtibial and transfemoral groups had a significant difference in quadriceps thickness comparing amputee and intact limb. Transtibial and transfemoral group had significant differences at Locomotor Capabilities İndex-5 and Fall Efficacy Scale scores. Conclusion: Our results were similar to literature. So we could think ultrasonography was a good tool for the clinician who follows up amputee individuals and their osteoarthritis as a complication. Our research also cares about the diurnal variation of femoral thickness. Hope all new studies will be performed by the caution of diurnal changes. Key Words: Amputate, rehabilitation, ultrasonography, osteoarthritis.