Evde sağlık hizmeti alan hastaların bakım veren yakınlarında bakım yükünün değerlendirilmesi

Abstract

AMAÇ: Bu çalışmada Evde Sağlık Hizmeti alan hastaların bakım veren yakınlarında bakım yükünün derecesinin tespit edilmesi ve bakım yükünün hangi değişkenlerden ne yönde etkilendiğinin belirlenmesi amaçlandı.YÖNTEM: Gözlemsel, prospektif ve kesitsel tipteki çalışmaya, Nisan-Temmuz 2014 tarihleri arasında Keçiören EAH Evde Sağlık Hizmetleri birimine kayıtlı hastalar ve bu hastaların bakım verenleri dahil edildi. Hastaların ve bakım verenlerin sosyodemografik ve klinik özelliklerini değerlendirmek amacıyla veri toplama formu ve bakım verenlerin bakım yükünü değerlendirmek amacıyla Zarit Bakım Yükü Ölçeği kullanıldı.BULGULAR: Toplamda 80 hasta ve bu hastaların bakım verenleri çalışmaya dahil edildi. Bakım verenlerin %85' i kadın, %63.7' si 35-64 yaş aralığında, %73.8' i evli, %67.5' i ev hanımı, %36.3' ü hastanın kızı idi. %60' ının geliri giderinden az, %76.3'ü ailesiyle birlikte yaşıyordu. %63.7' si bakımı tek başına üstlenmişti. Hastaların yaş ortalaması 77 yıldı, %63.7' si kadın, %53.8' i yatağa bağımlı idi, %67.5' inin demansı vardı. Bakım verenlerin en çok zorlandığı konu banyo yaptırmak ve hastanın altını değiştirmekti. Bakım verenlerin %51.2' si ailevi sorumluluklardan ötürü bakım verdiğini, %86.3' ü verdiği bakımdan memnun olduğunu, %56.3' ü bakımla ilgili eğitim-danışmanlık hizmeti almak istediğini belirtti. Bakım verenlerin %41.3' ü tükenmişlik, %43.8' i güçsüzlük-çaresizlik hissettiğini, %78.8' i yardım gereksinimi duyduğunu belirtti. %85' inin bakım öncesi sağlık durumu çok iyi-iyi iken bakım sonrası sağlık durumu çok iyi-iyi olanların oranı %20 idi. %65' inin herhangi bir hastalığı mevcuttu. %56.3' ü verdiği bakımın kendi sağlık kontrollerine etkisi olduğunu düşünüyordu. %42.5' i hastayla iletişim sıkıntısı yaşadığını belirtti. Bakım verenlerin ZBYÖ puan ortalamaları 38.4 idi, %43.8' inin ZBYÖ puanı yüksek (puan ort. 50.3), %2.5' inin çok yüksekti (puan ort. 68). Bakım yükü yüksek olanların %74.3' ü bakacak başka kimse olmadığı için bakım verdiğini belirtti. Bakım yükü çok yüksek olanların ise tamamı antidepresan kullanıyor ve kendisini tükenmiş hissediyordu.SONUÇ: Bakım verenlerin çoğunun bakım yükü düzeyi yüksek olarak saptanmış olup bu kişilerin tükenmişlik ve güçsüzlük-çaresizlik hissettiği, ayrıca bakımla ilgili eğitim-danışmanlık ve yardım gereksinimi duyduğu belirlendi. Bu sonuçlar ışığında Evde Sağlık Hizmetleri kapsamının bakım verenlerin çeşitli ihtiyaç ve taleplerini de göz önünde bulunduracak şekilde genişletilmesinin ve bakım verenlere özellikle psikolojik ve sosyal destek alanlarında yardımcı olunmasının bakım yükünün hafifletilmesi açısından faydalı olabileceği düşünülmektedir.

OBJECTIVE: In this study, it was aimed to determine the degree of care burden in the caregivers of the patients receiving care from Home Health Care service and to determine from which variables and how the care burden was affected.METHODS: Observational, prospective and thecross-sectional study included patients enrolled in the Keçiören Training and Research Hospital Home Health Care Services unit and caregivers of these patients between April-July 2014. In order to evaluate the sociodemographic and clinical characteristics of patients and caregivers, a data collecting form and the Zarit Burden Interview were used to assess the caregiver burden of caregivers.RESULTS: A total of 80 patients and caregivers of these patients were included in the study. 85% of the caregivers were women, 63.7% were in the age range of 35-64, 73.8% were married, 67.5% were housewives and 36.3% were the daughter of the patient. 60% had less than the income expense, and 76.3% were living with their families. 63.7% had undertaken the care alone. The mean age of the patients was 77, 63.7% were female, 53.8% were bed dependent and 67.5% had dementia. The most difficult thing for caregivers was to have a bath and change the patient's nappies. 51.2% of caregivers gave care because of family responsibilities, 86.3% said they were satisfied with their care and 56.3% wanted to receive education and counselling services. 41.3% of the caregivers reported burnout, 43.8% felt weakness - helplessness, and 78.8% said they needed help. 85% of the patients had a very good-to-care health status and 20% had a very good-to-good post-care health status. 65% had any disease. 56.3% were thought that the care they had provided had an effect on their health controls.42.5% were stated that they had communication difficulties with the patient.Average of Zarit Burden İnterview score of caregivers was 38.4, 43.8% of them had a high score of Zarit Burden İnterview (average score of 50.3) and 2.5% of them were very high (average score of 68). 74.3% of those with high caregiving stated that they care because there is no one else to look after. Those with very high maintenance loads were all using antidepressants and felt exhausted.CONCLUSION: The majority of caregivers have a high level of caregiving burden and it has been determined that they feel burnout and weakness-helplessness, as well as the need for education-counseling and assistance related to care. It was thought that extending the scope of Home Health Care services to caregivers in order to take into account the various needs and demands and helping caregivers especially in psychological and social support areas could be beneficial in lightening the burden of care.