Diyabetik ayaklı hastalarda kan viskozitesi

Abstract

ÖZET Diabetik ayak sorunları diabetes mellituslu hastalarda başta gelen morbidite ve mortalite nedeni olmaya devam etmektedir. Bu önemli sorunun etyolojisinde çeşitli faktörlerin ve bu arada hemoreolojik bozuklukların önemi üzerinde durulmaktadır. Bu çalışmada, diabetik ayak sorunları bulunan ve henüz ayak sorunları olmayan olgularda hemoreolojik bozuklukları araştırıp, bunların diabetik ayak sorunlarının etyolojisinde önemini belirlemeyi amaçladık. Çalışmaya, diabetik ayak ülserleri bulunan, 48-71 yaşlarında (ortalama 60.1 ± 6.5 yıl), 21 'i erkek 11 'i kadm olan 32 hasta dahil edildi. Kontrol grubu olarak, diabetik ayaklı olgularla aynı yaş ve cinste, komplikasyonsuz diabetik hastalar ve sağlıklı bireylerden oluşan iki grup ele alındı. Öykü ve sistemik fiziki muayeneden sonra, alt ekstremite nörolojik muayenesi ve nörofizyolojik incelemeler, iundoskopi ve fundus flöresein anjiyografi, Doppler ultrasonografi yardımıyla diabetin kronik komplikasyonlan araştırıldı. Tam kan, tam idrar, açlık kan şekeri, HbAlc, serum üre ve kreatinin, total kolesterol, serum albumin ve globulin, plazma fibrinojen, 24 saatlik proteinüri tetkikleri yapıldı. Bunlardan sonra, aç karna alınan venöz kandan, 37 °C'de, iki ayrı shear rate' de, tam kan ve plazma viskoziteleri ölçüldü. Diabetik ayak ülserli olgularda diabet süresi ortalama 11.9 ± 3.5 yıldı. Diabetik ayaklı olguların %78'de periferik nöropati, %34.4'de nefropati, %28.1'de retinopati, %40.6'sında vaskülopati, %43.7'sinde hipertansiyon ve %40.6'sında sigara içimi tespit edildi. Diabetik ayaklı olguların hemen tamamında metabolik kontrol kötü idi. İki ayrı hızda ölçülen tam kan viskozitesi diabetik ayaklı olgularda, sırasıyla, 6.04 ± 0.64 cP ve 4.40 ± 0.68 cP; komplikasyonsuz diabetiklerde, sırasıyla, 5.62 ± 0.50 cP ve 4.01 ± 0.38 cP; sağlıklı bireylerde, sırasıyla, 5.45 ± 0.48 ve 3.84 ± 0.50 cP olarak belirlendi. İki ayrı hızda ölçülen plazma viskozitesi diabetik ayaklı olgularda, sırasıyla, 1.84 ± 0.45 cP ve 1.65 ± 0.36 cP; komplikasyonsuz diabetiklerde, sırasıyla, 1.73 ± 0.26 cP ve 1.52 ± 0.78 cP; sağlıklı bireylerde, sırasıyla, 1.65 ± 0.17 cP ve 1.45 ± 0.14 cP olarak belirlendi. Diabetik ayaklı olguların tam kan ve plazma viskozitesi hem sağlıklı bireylere, hem de komplikasyonsuz diabetik olgulara oranla artmıştı (p< 0.05). Komplikasyonsuz diabetiklerdeki viskozite artışı anlamlı değildi (p>0.05). Diabetik ayaklı olgularda viskozite artışı diabetin süresi, komplikasyonlann sayısı, metabolik kontrol derecesi ve plazma fibrinojen düzeyi ile anlamlı derecede korelasyon gösteriyordu (p< 0.05). Sonuç olarak, diabetin kronik komplikasyonlannın ve diabetik ayak sorunlarının etyolojisinde hemoreolojik bozuklukların katkısı bulunmaktadır. Diabetik ayak ülserlerinin ve bu ülserler açısından risk altoda olanların tedavisi ve korunmasında, hemoreolojik sistemdeki bozuklukların düzeltilmesinin faydalı olacağım düşünebiliriz. Ancak, bu konuda olgu sayısı fazla ve uzun süreli prospektif çalışmaların yapılması gereklidir. 23

SUMMARY BLOOD VISCOSITY IN PATIENTS WITH DIABETIC FOOT Foot ulcers and subsequent amputations of a lower extremity remains still the main causes of mortality, morbidity, and disability in diabetic patients despite great improvement in the treatment of diabetes mellitus. The management of diabetic foot ulcers is laborious and costly after they occurred. The etiopathogenesis of foot ulcers in diabetes is multifactorial. One of them, perhaps the most important, is hemorheological disturbances. In the present study, we investigated viscosity changes and their role in the development of diabetic foot in patients with and without diabetic foot problems. Thirty-two diabetic patients with foot ulcers, 21 males and 11 females, aged 47-71 (mean 60.15±6.45) years were evaluated. Two groups, the first one composed of 30 diabetic patients without any chronic complications, and the second one composed of 30 healthy subjects, were evaluated as control. After taking history and performing detailed physical examination, neurophysiologic studies on the lower extremity, Doppler ultrasonographic examination of lower extremity, fundus fluorescein angiography were done to establih the presence of chronic complications of diabetes. Urinalysis, whole blood count, fasting plasma glucose, urea, uric acide, creatinine, total protein, albumine, triglyceride, cholesterole, glycosylated haemoglobin (HbAlc), and plasma fibrinogen levels were measured using an autoanalyser. Quantification of daily protein excretion in urine was measured. In the morning fasting, 10 mL of blood was withdrawn by venopuncture from each subject. From this blood sample, both whole blood and plasma viscosity were measured at two different shear rates at 37 °C using a cone-plate viscometer. History, physical examination and laboratory studies of patients revealed that 78 % of patients have peripheric neuropathy, 34.4 % have nephropathy, 28.1 % have diabetic retinopathy, 40.6 % have vasculopathy, 43.7 % have arterial hypertension, and 40.6 % have smoked. Whole blood viscosity, at two different shear rates, in patients with foot ulcer was, respectively, 6.04+0.64 cP and 4.40+0.68 cP; in patients without complications, respectively, 5.62+0.5 cP and 4.01±0.38 cP; in healthy subjects was, respectively, 5.45±0.48 cP. Plasma viscosity, at two different shear rates, in patients with foot ulcer was, respectively, 1.84+0.45 cP and 1.74±0.36 cP; in patients without without complications was, respectively, 1.73+0.26 cP and 1.52+0.18 cP; in healthy subjects was, respectively, 1.65±0.17 cP and 1.45+0.14 cP. Both whole blood and plasma viscosity in patients with diabetic foot were increased when compared with in patients without complications and healthy subjects (p< 0.05). Viscosity increase in patients with diabetic foot problems was significantly correlated with the duration and number of complications of diabetes, the levels of metabolic control and plasma fibrinogen (p< 0.05). Viscosity increase in patients without diabetic complications was insignificant when compared with healthy subjects (p>0.05). Briefly, we may conclude that hemorheological disturbances play an important role in the pathogenesis of diabetic foot ulcers. Finally, we may suggest that hemorheological disturbances should be considered and appropriate approaches be applied for the prevention and treatment of diabetic foot problems. 24