İdiyopatik epiretinal membran olgularında optik koherans tomografi anjiyografi vepatern elektroretinografi parametrelerinin incelenmesi

Abstract

ÖZETAmaç: Tek taraflı idiyopatik epiretinal membran (ERM) olgularında patern elektroretinografi (PERG) ve optik koherans tomografi anjiyografi (OKT-A) parametrelerinin incelenmesi ve bu bulguların hastaların sağlam gözleriyle karşılaştırılması amaçlanmıştır.Gereç ve yöntem: Tek taraflı idiyopatik epiretinal membran tanısı konulan hastaların en iyi düzeltilmiş görme keskinliği, non-kontakt tonometri ile göz içi basıncı ölçümü, biyomikroskopik ön segment muayenesi ve dilatasyonlu fundus muayenesini içeren detaylı oftalmolojik muayenelerinin yapılmasını takiben PERG (MonPackOne, Metrovision, Perenchies, Fransa), optik koherans tomografi (OKT) (Heidelberg Engineering GmbH, Heidelberg, Almanya) ve OKT-A (AngioVue, RTVue XR Avanti SD-OCT, Fremont, ABD) tetkikleri yapıldı. Tek taraflı idiyopatik ERM saptanan gözlerde PERG (N35, P50 ve N95 dalgalarının latans ve genlikleri) ve OKT-A (kapiller ağ damar yoğunlukları, foveal avasküler zon, koryokapillaris akım, tam kat ve iç tabaka makula kalınlıkları) bulguları ERM olmayan sağlam gözler ile kıyaslandı. ERM saptanan gözler ise OKT bulgularına göre 3 evreye (Evre 1, 2 ve 3) ayrılarak, bu gözlerdeki PERG ve OKT-A bulguları kendi içinde karşılaştırıldı.Bulgular: Çalışmamız kapsamında 71 hastanın 142 gözü incelendi. Hastaların idiyopatik ERM saptanan gözleri `ERM` grubu, ERM olmayan diğer gözleri ise `kontrol` grubu olarak kabul edildi. Hastaların yaş ortalaması 68.5±6.8 yıl (min:43-maks:82) idi. ERM grubunda yer alan gözlerin LogMAR cinsinden EİDGK (0.21±0.16) kontrol grubundan (0.08±0.10) yüksek idi (p<0.001). PERG analizinde, ERM grubu N35, P50 ve N95 dalga latansında uzama ile P50 ve N95 dalga genliklerinde azalma saptandı (tüm değerler için p<0.05). Ancak ERM evreleri arasında PERG dalgaları genlik ve latansları açısından anlamlı fark saptanmadı (tüm değerler için p>0.05). ERM grubu kontrol grubu ile karşılaştırıldığında, OKT-A analizinde hem yüzeyel hem derin fovea kapiller ağ damar yoğunluğunda artma, derin kapiller ağ parafovea damar yoğunluğu için tüm parametrelerde azalma saptandı (tüm değerler için p<0.05). Yüzeyel fovea damar yoğunluğu en yüksek Evre 3'te (41.2±6.34), en düşük Evre 1'de (24.8±6.77) saptandı (p<0.001). Foveal avasküler zon 300 mikron çevresi damar yoğunluğu (FD) dışında, foveal avasküler zon (FAZ) parametrelerinde ERM grubunda istatistiksel olarak anlamlı fark izlendi (tüm değerler için p<0.05). Evreler arasında değerlendirdiğimizde ise FD dahil olmak üzere tüm FAZ parametrelerinde anlamlı fark saptandı (tüm değerler için p<0.05). Koryokapillaris akımı 1 mm, 2 mm ve 3 mm'lik her üç yarıçap değeri için ERM grubunda anlamlı azalma tespit edilirken (tüm değerler için p<0.05), evreler arası karşılaştırdığımızda sadece 3 mm yarıçap alanlarında anlamlı fark izlenmedi (p=0.057). ETDRS ızgara modeline göre tam kat ve iç tabaka makula kalınlıkları ERM grubunda anlamlı yüksek idi (tüm değerler için p<0.001). ERM evreleri karşılaştırıldığında tam kat makula kalınlığının tüm parametrelerinde anlamlı fark izlendi (tüm değerler için p<0.05), iç tabakada perifovea alanı süperior, temporal ve nazal komponentleri dışında anlamlı fark izlendi (sırası ile p=0.127, p=0.057, p=0.210). PERG değerleri ile görme keskinliği arasında anlamlı korelasyon saptanmadı (tüm değerler için p>0.05). Yüzeyel kapiller ağ fovea alanı damar yoğunluğu ile görme keskinliği arasında istatistiksel olarak anlamlı pozitif korelasyon saptandı (r=0.462, p<0.001). Görme keskinliği ile FAZ parametreleri içinden sadece FD arasında istatistiksel anlamlı negatif korelasyon izlendi (r=-0.236, p=0.047). 3 mm yarıçaplı alandaki koryokapillaris akımı ile görme keskinliği arasında istatistiksel olarak anlamlı negatif korelasyon saptandı (r=-0.243, p=0.041). Görme keskinliği ile tam kat makula kalınlığı ve perifoveal nazal alan dışındaki iç tabaka kalınlık değerleri arasında pozitif korelasyon izlendi (tüm değerler için p<0.05). Yüzeyel kapiller ağ fovea damar yoğunluğu ile tam kat ve iç tabaka makula kalınlıkları arasında anlamlı pozitif korelasyon saptandı (tüm değerler için p<0.05). Perifovea temporal alan dışında tam kat makula kalınlıkları ile FAZ 'Alan' ve 'Perimetre' değerleri arasında negatif korelasyon saptandı (tüm değerleriçin p<0.05). Tam kat ve iç tabaka fovea kalınlığı ile Aİ arasında pozitif korelasyon, FD arasında negatif korelasyon saptandı (tüm değerler için p<0.05). Sonuç: ERM ilişkili retinal değişikliklerin değerlendirilmesinde non-invaziv olarak uygulanan OKT ve OKT-A ile anatomik değişikliklerin, PERG ile de fonksiyonel değişikliklerin tespiti mümkün olabilmektedir. Ancak, bu değerlere bakarak cerrahi karar alınabilmesi ve prognozun tespit edilebilmesi için daha uzun süre takip gerektiren çalışmalara ihtiyaç vardır.

SUMMARYPurpose: The aim of this study was to investigate pattern electroretinography (PERG) and optical coherence tomography angiography (OCT-A) parameters in patients with unilateral idiopathic epiretinal membranes and to compare these findings with patients' healthy eyes.Materials and Methods: In patients with unilateral idiopathic epiretinal membranes, detailed ophthalmologic examinations including best corrected visual acuity (BCVA), intraocular pressure measurement with non-contact tonometry, biomicroscopic anterior segment examination and dilatated fundus examination were performed and followed by PERG (MonPackOne, Metrovision, Perenchies, France), optical coherence tomography (OCT) (Heidelberg Engineering GmbH, Heidelberg, Germany) and OCT-A (AngioVue, RTVue XR Avanti SD-OCT, Fremont, USA) tests. In the eyes with unilateral idiopathic ERM, the findings of PERG (Implicit time and amplitudes of N35, P50, and N95 waves) and OCT-A (vascular densities of capillary network, foveal avascular zone, choriocapillaris flow, full and inner layer macular thickness) were compared with those healthy eyes. The eyes with ERM were divided into 3 stages according to OCT findings (Stage 1, 2 and 3), and the findings of PERG and OCT-A in these eyes were compared within these stages.Results: In our study, 142 eyes of 71 patients were examined. The eyes with idiopathic ERM were classified as `ERM`, the other healthy eyes as `control` group. The mean age of the patients was 68.5 ± 6.8 years (min: 43-max: 82). The LogMAR best corrected visual acuity (BCVA) of the eyes in the ERM group (0.21±0.16) were higher than the control group (0.08±0.10) (p<0.001). In the PERG analysis, the implicit time of N35, P50, and N95 waves was delayed and the amplitude of P50 and N95 waves were reduced in the ERM group (p<0.05 for all). However, there was no significant difference between the implicit time and the amplitude of PERG waves in the ERM stages (p>0.05 for all). When ERM group is compared with the control groupin the OCT-A analysis, both superficial and deep capillary network vascular densities in the fovea were increased, and deep capillary network parafoveal vascular density was decreased in all parameters (p<0.05 for all). The highest vascular density of superficial capillary network in the foveal area was found in stage 3 (41.2±6.34), and the lowest vascular density was found in stage 1 (24.8±6.77) (p<0.001). In ERM group, Foveal avascular zone (FAZ) parameters, excluding foveal avascular zone with vascular density around 300 microns (FD), were statistically significant differences (p<0.05 for all). There was a statistical difference between the stages for all FAZ parameters including FD (p<0.05 for all). Choriocapillaris flow for all three radius values of 1 mm, 2 mm and 3 mm were significantly reduced in the ERM group (p<0.05 for all), in between the ERM stages, there was no significant difference in the radius of 3 mm (p=0.057). The macular thickness of full layer and inner layer according to ETDRS grid model were significantly higher in the ERM group (p<0.001 for all). Between the stages, there was a significant difference in all parameters of full macular thickness (p<0.05 for all). There was significantdifference with inner layer parameters excluding perifovea superior, temporal and nasal area (p=0.127, p=0.057, p=0.210, respectively). There was no significant correlation between PERG values and BCVA (p>0.05 for all). There was a statistically significant positive correlation between superficial capillary network vascular density in the foveal area and BCVA (r=0.462, p<0.001). There was a statistically significant negative correlation between FD and BCVA (r=-0.236, p=0.047). There was a statistically significant negative correlation between the radius of 3 mm choriocapillaris flow and BCVA (r=-0.243, p=0.041). We found a positive correlation between BCVA with full macular thickness and inner layer thickness excluding perifoveal nasal area (p<0.05 for all). The superficial capillary network vascular density of foveal area was positively correlated with the macular thickness of full and inner layers (p<0.05 for all). There was a negative correlation between macular full thicknesses excluding perifoveal temporal area with 'Area' and 'Perimeter' (p<0.05 for all). There was a positive correlation between the foveal macular thickness of full and inner layers with AI, negative correlation with FD (p<0.05 for all). Conclusion: It is possible to detect anatomic alterations by using non-invasive OCT and OCT-A tests, and functional alterations with PERG in order to evaluate ERM-related retinal changes. Further prolonged studies are necessary to use these parameters in predicting prognosis and deciding the timing of surgery.