Term ve preterm yenidoğanlarda mekanik ventilasyon tedavisi gerektiren durumlar ve mortaliteyi etkileyen faktörler

Abstract

Bu çalışma, yenidoğan yoğun bakım ünitemizde izlenen term ve preterm hastalarda; invazif mekanik ventilatör (MV) tedavisine gereksinim oranlarının, ventilatör desteğini gerektiren primer hastalıkların dağılımlarının, ventilatör tedavisinin başarısını etkileyen faktörlerin ve tedavi altında gelişen komplikasyonların ve mortalite oranları ile bunlarla ilişkili risk faktörlerinin belirlenmesi amaçlarıyla yapıldı. Çalışmanın yapıldığı 1 Eylül 2004–31 Ağustos 2005 tarihleri arasında yenidoğan servisine yatırılan, 12 saatten uzun süreli mekanik ventilasyon tedavisi alan ve major konjenital malformasyonları olmayan hastaların tümü prospektif olarak yattıkları süre boyunca izlendi. Hastaların epidemiyolojik ve demografik verileri, başvuru anındaki fizik ve laboratuar bulguları, primer tanıları, ventilasyon desteği altında gelişen komplikasyonlar, tedavileri, sonuçları ve mortalite ile ilişkili olabilecek risk faktörleri kaydedildi. Mekanik ventilasyonda mortaliteyi etkileyen faktörleri belirlemek için tek değişkenli analizde önemli bulunanlara çoklu lojistik regresyon analizi uygulandı. Çalışma süresince servise kabul edilen 1102 hastanın 44'ü (%56,4) preterm, 34'ü (%43,6) term olmak üzere toplam 78'ine (%7.1) uzun süreli MV desteği gerekti. Ortalama gebelik yaşı pretermlerde 31,0 ± 3,8, termlerde 39,0 ± 1,1 haftaydı. Hastaların 58'inde (%74,4) anneye ait perinatal en az bir risk faktörü vardı. Doğum sonrası ilk 24 saatte başvuran 44 hastanın (%56,4) 19'unda (%43,2) RDS, 11'inde (%25) perinatal asfiksi, 4'ünde (%9,1) pnömoni, 4'ünde (%9,1) ise sepsis, ilk günden sonra başvuran 34 hastanın (%43,6) 9'unda (%26,5) sepsis, 6'sında (%17,6) kalıtsal metabolik hastalık, 5'inde (%14,7) RDS ve 4'ünde (%11,8) pnömoni ventilatöre bağlanma nedenleriydi İlk gelişte, ortalama vücut sıcaklığı pretermlerde 35,1±1,1 oC, termlerde ise 35,8±0,9 oC idi (p<0.001). Preterm hastaların 19'unda (%43,2), term hastaların 5'inde (%13,5) hipotermi mevcuttu (p=0.007). Servise başvuruda; 24 hasta (%30,7) entübeydi, 44'ünün (%56,4) oksijen satürasyonları %85'in altındaydı, 26'sında (%33,3) hemodinamik instabilite (HDİ), 47'sinde (%60,3) en az bir metabolik bozukluk, 51'inde (%65.4) metabolik ve/veya respiratuar asidoz vardı. Ortalama entübasyon yaşı, pretermlerde 4,7 ± 10,3, termlerde 8,4 ± 12,9 gündü. Pretermlerde RDS ve sepsis, termlerde perinatal asfiksi, kalıtsal metabolik hastalık ve sepsis MV gereksimi gösteren en önemli hastalıklardıMekanik ventilasyon tedavisi altında 53 hastada (%68) en az bir komplikasyon gelişti. Komplikasyonlar, KVİ (%53,7), NK sepsis (%25,6), intrakraniyal kanama (%26,9), pulmoner kanama (%16,7) ve ventilatör ilişkili pnömoni (%14,1), Bronkopulmoner displazi (BPD) (%4) şeklindeydi. NK sepsis ve VİP gelişenlerde MV süresi daha uzundu (p=0.003 ve p=0.002). NK sepsise önemli oranda VİP eşlik ediyordu (p=0.005). `Başarısız weaning` olan 12 (%15.4) hastanın MV süreleri daha uzundu (p=0.006). `Başarılı weaning` grubunda NK sepsis ve VİP gelişimi anlamlı derecede azdı (p<0.001 ve p=0.003). MV süresi term bebeklerde ve ölen bebeklerde daha uzundu (p=0.009 ve p=0.020). Çalışmada 11'i (%36,7) ilk gelişte olmak üzere 30 hastada (%38,5) Multi organ yetmezliği sendromu (MOYS) saptandı, 24'ü ventilatör ilişkili NK sepsis ve VİP olmak üzere toplam 61 hastada nazokomial infeksiyon (NKİ) gelişti. Bu 24 hastanın 17'sinde çoğu Klebsiella pneumonia ve Pseudomonas aeruginosa olmak üzere etken mikroorganizma izole edildi ve bunlarda mortalite daha fazla idi (p=0.001). Çalışma grubunda preterm hastaların 19'u (%43), term hastaların 21'i (%62) kaybedildi. Tek değişkenli varyans analizinde, doğum ağırlığı (p=0.025), gebelik yaşı (pretermlerde, p=0.004), başvuruda HDİ varlığı (p=0.025), MV desteği gereken primer hastalığın akciğer dışı (p=0.001)ve özellikle sepsis olması (p=0.001), KVİ (p=0.002), pulmoner kanama (p=0.001), MOYS (p<0.001), MV süresi (p=0.012) ve kültür (+) NK infeksiyon (p=0.001) multivaryans analizde ise pulmoner kanama (p=0.006, %95 güven aralığı 2.79-439.31), MOYS varlığı (p<0.001, %95 GA 17.02-1791.83) ve kültür (+) NK infeksiyon (p=0.001, %95 GA 3.85-215.02) mortaliteyi arttıran risk faktörleri olarak anlamlı bulundu.Pretermlerde RDS ve sepsis, termlerde perinatal asfiksi, kalıtsal metabolik hastalık ve sepsis MV gereksimi gösteren en önemli hastalıklardı. Bu hastaların önemli bir kısmında gelişlerinde hipotermi, asidoz, hipoksi, metabolik bozukluk, hemodinamik bozukluk vardı. Pulmoner kanama, MOYS varlığı ve kültür (+) NKİ mortaliteyi arttıran risk faktörleriydi. Hasta popülasyomuzda MV gereksinimi olan term bebeklerde metabolik hastalık olasılığı da akılda tutulmalıdır, yetersiz transport koşulları ve sepsis yenidoğanlarda mekanik ventilasyon tedavi başarısını azaltmaktadır.

.