1 Mart Tezkeresi ve Türkiye-ABD ilişkilerine etkisi

Abstract

Bu tezde, Türkiye Büyük Millet Meclisi tarafından reddedilen 1 Mart Tezkeresi incelenmiş ve 2003 Irak savaşında Türkiye'nin kuzey cephesi seçeneğine destek ve katılımına ilişkin ABD talebini geri çevirmesinin stratejik bir hata olduğu ortaya konulmaya çalışılmıştır. Çalışmanın ilk üç bölümünde Türk-Amerikan ilişkileri tarihinin yanısıra, Türkiye'nin ve Amerika Birleşik Devletlerinin yakın zamana kadar izlemiş oldukları Irak Politikalarına bakılmış, iki ülkenin Irak politikaları değerlendirilirken, özellikle Irak-İran (1980-1988) Savaşı ve ABD önderliğinde Irak'a karşı yürütülen 1991 Çöl Fırtınası Harekatı üzerinde durulmuştur. Dördüncü bölümde, 1 Mart Tezkeresinin geçmemesi gerektiğine dair iddialar ele alınmış, bu iddia ve görüşler, Türkiye-ABD arasında üzerinde anlaşmaya varılan ve Irak'ın işgali sırasında Türkiye'nin ulusal ve bölgesel çıkarlarının garantilendiği ve operasyondaki rolünün detaylı bir şekilde belirtildiği Mutabakat Metni esas alınarak tek tek çürütülmüştür. 2003 Irak Savaşı ve Sonrasında Yaşananlar başlığını taşıyan son bölümde ise tezkerenin geçmemesi sonucu büyük zarar gören Türk Amerikan İlişkileri ve Kuzey Irak'ta yaşayan Türkmen topluluklarının haklarının korunması gibi kaybedilmiş Türk çıkarları üzerinde yoğunlaşılmış ve tezkerenin neden geçmesi gerektiği bir kez daha gözler önüne serilmiştir.Anahtar Kelimeler: Türk-Amerikan İlişkileri, 1 Mart Tezkeresi, Irak Politikası, Körfez Savaşı, 2003 Irak Savaşı, Türkmenler.

This thesis examines the 1 March Bill?s defeat in the Turkish Parliament and discusses the position that Turkey?s refusal to support and participate in a northern front option in 2003 Iraq War was a significant strategic miscalculation. The first three chapters of this thesis study the history of Turkish ? US relations as well as recent historic perspectives of both countries toward Iraq, with particular focus on their positions during the Iran ? Iraq War (1980-1988) and the US-led Operation Desert Storm against Iraq in 1991. Fourth chapter scrutinizes the widely publicized rationale for the 1 March Bill?s defeat and challenges these claims and opinions. The main focus of the challenge to these claims and opinions was the Memorandum of Agreement between Turkey and the US that detailed Turkey?s proposed role and contained measures to safeguard Turkish national and regional strategic interests during a northern invasion of Iraq. The last chapter, Legacy of the 2003 Iraq War, centers on the significant damage done to Turkish ? US relations and other Turkish interests, such as safeguarding the rights of Turkmen communities in northern Iraq and states expressly why the bill should have passed.Key Words: Turkish and US Relations,1 March Bill, Iraq Policy, Gulf War, 2003 Iraq War , Turkmens.