Türk Hukukunda mülki idare amiri-idari kolluk ilişkileri

Abstract

Türkiye'de kamu düzeninin sağlanması ve korunmasından ülke genelinde İçişleri Bakanlığı, il ve ilçelerde ise devletin temsilcisi sıfatıyla mülki idare amirleri sorumlu ve yetkilidir. Bu nedenle İl İdaresi Kanunu'na göre bütün genel idari kolluk teşkilatları, mülki idare amirlerinin emri altındadır ve önleyici kolluk görevlerinin yerine getirilmesinden, il ve ilçelerin güvenlik ve esenliğinden birinci derece sorumlu olan mülki idare amirlerine karşı sorumludurlar.Türkiye'de kolluk faaliyetlerini yürüten birimler birbirinden tamamen farklı bir yapıya sahiptir. Her ne kadar Jandarma ve Sahil Güvenlik benzer yapıya sahip olsalar da görev ve teşkilat yönünden ayrılmaktadırlar. Tamamen aynı görevi ifa eden birimler olan polis ile jandarma arasındaki farklılık özellikle mülki idare amirlerine bağlılık bakımından kendini göstermektedir. Emniyet teşkilatı sicil, disiplin, atama yönlerinden mülki makamlara bağlı olduğu halde jandarmanın böyle bir bağlılığı bulunmamaktadır.Bu çalışmada, Türkiye'de mevzuu hukuk kapsamında genel idari kolluk görevini yürüten kolluk birimleri ile il ve ilçelerin emniyet ve asayişinden doğrudan sorumlu olan mülki idare amirleri arasındaki hukuki ilişki ortaya koyulmaya çalışılmıştır. Yapılan literatür ve mevzuat taraması neticesinde dağınık bir mevzuatta yer alan ilişkinin kurumlara göre farklılık gösterdiği tespit edilmiştir. Emniyet teşkilatının gelişmiş ülkelerle kıyaslandığında yeterli düzeyde olmasa da, mülki idare amirlerine dolayısıyla sivil otoriteye bağlı ve denetime müsait olduğu; Jandarma ve Sahil Güvenlik'in ise sicil, atama, disiplin gibi yönlerden mülki idare amirlerine bağlılığının bulunmadığı görülmüştür. Bu durumun mülki idare amirlerinin dolayısıyla sivil otoritenin bu kolluk teşkilatları üzerindeki hâkimiyetini zayıflattığı kanaatine varılmıştır.Son olarak bazı önerilerde bulunulmuştur. Bunlardan en önemlileri; Jandarma ve Sahil Güvenlik' in İçişleri Bakanlığı'na tam olarak bağlanması, kolluk teşkilatlarında zihniyet değişiminin sağlanması ve mülki idare amirlerinin yetkilerini kullanması konusunda desteklenmesidir.Anahtar Kelimeler: Kolluk, Vali, Kaymakam, Polis, Jandarma, Sahil Güvenlik

In Turkey Ministry of Interior is responsible and authorized to ensure and keep the public order of the state and local governors as representatives of the state have same responsibility for provinces and districts. Therefore, according to the Province Administration Law, all general administrative law enforcement agencies work under authority of the local governors and they are accountable for their preventive law enforcement duties to the local governors who have the main responsibility for the safety and well-being of the cities.Law enforcement agencies have various structures in Turkey. Despite the fact that gendarmerie and coast guard have similar structures, they are different in terms of mission and organization. The difference between the police and gendarmerie which act same duty shows itself particularly with regard to commitment to civilian authorities. The police department is linked to civilian authorities for the service record, discipline and personnel mobility, but gendarmerie does not.In this study, the legal relationship between the law enforcement agencies and local governors, who is responsible for safety and security of the provinces and districts is endeavoured to illustrate within the valid legislation. The literature and divergent legislation search demonstrated that the relationship alters for the agencies. Moreover, it has shown that police department is linked to local governors, namely civilian authorities, and controllable even though not equal to developed countries, but gendarmerie and coast guard are not linked to local governors in terms of service record, discipline and personnel mobility. It has demonstrated that this state undermines domination of local governors on these law enforcement agencies.Finally, some proposals have suggested. The most important suggestions are providing gendarmerie and coast guard agencies responsible and accountable to the Ministry of Interior, to provide mentality change of law-enforcement agencies and to support the local governors on using their authorization.Key Words: Law-Enforcement Agencies, Governor, District Governor, Police, Gendarmerie, Coast Guard.