Güvenlik paradigmasının değişimi: Küresel risk toplumu

Abstract

Bu tezde güvenlik olgusu, Ulrich Beck'in Küresel Risk Toplumu tezinin kavramsal çerçevesi etrafında, modern toplum tarihi göz önüne alınarak incelenmeye çalışılmıştır. Sosyoloji, siyaset bilimi ve uluslararası ilişkiler disiplinlerinin ortak bakış açısından yararlanılarak hazırlanan bu çalışma, Soğuk Savaş sonrasında güvenlik olgusunun tanımlanmasında tehdit ekseninden risk eksenine doğru yaşanan değişimi anlamaya yönelik bir çabanın ürünüdür.Modernite projesi; ideolojik kökenlerini Aydınlanma felsefesinden alan, ulus-devlet siyasi otoritesi üzerine kurulmuş ve kapitalizm eksenindeki serbest piyasa ekonomisi ile yönetilen bir toplum modeli sunmaktadır. Bu toplum modelinde güvenlik olgusu daha çok askeri tehditler etrafında tanımlanmış, dost-düşman ayrımına dayanan ilişkiler üzerinden yorumlanmış ve nihai bir araç olarak savaşlarla tesis edilebilecek bir durum olarak kabul edilmiştir. Nitekim Soğuk Savaş döneminin kendine özgü çeşitli politikaları etrafında en üst seviyede uygulanan bu tehdit temelli güvenlik anlayışı, Soğuk Savaş sonrasında oluşan istikrar ortamının korunamamasına yönelik endişeler nedeniyle daha çok senaryolara dayanan risk temelli güvenlik anlayışına doğru evrilmiş ve güvenlik, ekolojik, ekonomik ya da siyasi her alanda ortaya çıkabilecek risklerin aynı anda yönetilebilmesiyle tesis edilebilecek bir olgu olarak düşünülmeye başlanmıştır. Bu bağlamda, bu tezde de çevresel problemlerden ekonomik krizler ve terörizme kadar her türlü unsurun varolan istikrarı bozabileceği endişesiyle risk olarak addedildiği bir ortamda, çeşitli risk senaryoları etrafında üretilen politikalarla yönetilmeye çalışılan güvenlik olgusu analiz edilmiş ve sosyolojik bir bakışın ürünü olan Risk Toplumu tezinin uluslararası ilişkilerde nasıl yankı bulduğu ?güvenlikleştirme? ve ?refleksif güvenlik? kavramları etrafında incelenmiştir.

In this thesis, security phenomena is tried to be analyzed around conceptual framework of Ulrich Beck?s World Risk Society thesis, taking into account of the history of modern societies. Prepared by referring to common standpoint of disciplines of sociology, political science and international relations, this study is an end product of a diligence aimed to fathom the metamorphosis experienced in defining concept of security evolving from threat-based to risk-based level after the Cold War.The project of modernity presents a new societal model taking ideological roots from Enlightenment philosophy, ruled by the political authority of nation-states and directed with free market economy on the axis of capitalism. In this societal structure, security problem was defined through military threats, interpreted over particular relations relying on enemy-friend distinction and presumed as a state which can be provided through (national) wars in the last resort. However, this threat-based security understanding reaching its apex point during the Cold War has begun to evolve towards risk-based security understanding, which is mainly based on risk scenarios and fictions, because of anxieties arising from inability to maintain existing stable atmosphere of post-Cold War era and, security is begun to be thought as a state which will be ensured by simultaneous management of risks that can be arisen from ecological, economic or political fields. Thus within the context of this thesis, the security phenomena, managed by politics based on various risk scenarios in an environment where all sorts of parameters from ecological troubles to economic crises and terrorist activities are considered as a risk, is analyzed and, it is studied how the risk society thesis, which is a result of a sociological standpoint, echoed in the discipline of international relations around conceptions of ?securitization? and ?reflexive security?.