İstihbarat teşkilatlarının hesap verebilirliği – demokratik denetimi, Almanya Federal Cumhuriyeti örneği

Abstract

İstihbarat faaliyetleri ve teşkilatları devletler ve toplumlar için vazgeçilemez niteliktedir. Tarihsel süreç içerisinde dönüşüm yaşamış, farklı alanlar ile ilgilenmeye başlamıştır. Karar alıcıların artan ihtiyaçlarını karşılayabilmek için istihbarat teşkilatları büyümüş, kapsamlı hale gelmiştir. Teşkilatların sahip oldukları özel güç ve yetkiler, imkân ve kabiliyetler, çalışma prensipleri siyasi iktidarlar veya şahıslar tarafından suiistimal edilme potansiyeli taşımaktadır. Demokratik düzen içerisinde istihbarat faaliyetlerinin meşruiyetinin sağlanması, hesap verebilirlik ve demokratik denetimlerine bağlıdır. Çalışmanın amacı istihbarat teşkilatlarının hesap verebilirliğinin ve demokratik denetimlerinin sağlanmasının gerekliliği ve uygulanan farklı yöntemlerin sorunlara çözüm olabilecek yönlerinin değerlendirilmesidir. Çalışmada istihbarat teşkilatlarının hesap verebilirliğinin ve demokratik denetimlerinin sağlanmasında rol alan kurum içi yapıların, yasama, yürütme, yargı organlarının ve medya, STK'lar, özel denetçilerin yapısal ve hukuki özellikleri sahip oldukları yetkiler ele alınmıştır. Her denetim organının karşılaştığı farklı türde sorunlara karşı devletlerin getirmeye çalıştığı çözüm yöntemleri incelenmiştir. Almanya Federal Cumhuriyeti'nin istihbarat teşkilatları ve bu teşkilatları denetleyecek kurumlar tarihsel gelişimleri, yasal dayanakları, yetkileri ve yapıları üzerinden incelenmeye çalışılmıştır.

Intelligence activities and organizations are indispensable for states and societies. It has experienced a transformation in the historical process and started to deal with different fields. In order to meet the increasing needs of decision makers, intelligence agencies have grown and become comprehensive. The special powers and authority, capabilities and working principles of organizations create the potential to be abused by political powers or individuals. Achieving legitimacy of intelligence activities in the democratic order depends on accountability and democratic oversight. The aim of the study is to evaluate the necessity of ensuring the accountability and democratic oversight of intelligence organizations and the aspects of the different methods applied that may solve the problems.In the study, the powers of internal structures, legislative, executive, judicial bodies and media, NGOs, private auditors, which play a role in ensuring the accountability and democratic oversight of organizations are discussed. The solution methods that states try to bring against the different types of problems faced by each supervisory body have been examined. The intelligence agencies of the Federal Republic of Germany and the institutions that will supervise these organizations have been tried to be examined through their historical development, legal basis, powers and structures.