Энтомопатогендик bacıllus thuringiensis бактериясынын биологиясы жана зыянкечтерге каршы активдүүлүгү

Abstract

Бул дипломдук иштин максаты Bacillus thuringiensis энтомопатогендик бактериянын табыгый штаммдарын Кыргызстандын жаратылыш булактарынан бөлүп алуу жана бөлүнүп алынган жаңы штаммдардын морфологиялык, биологиялык жана энтомопатогендик касиеттерин изилдөө, ошондой эле ПЦР анализин жүргүзүү болуп саналды.Түндүк Кыргызстандын ар кандай аймактарынан чогултулган топурак жана өлгөн курт кумурскалардын үлгүлөрүнөн Bacillus thuringiensis бактериясынын он беш штаммы бөлүнүп алынды. Жарык жана фазово-контрастык микроскоп астында изилдөө өткөргөндө, бөлүнүп алынган изоляттар өндүргөн параспоралык денечелердин формалары бипирамидалдуу жана куб түрүндө болгону аныкталды. Изоляттар биохимиялык, молекулярдык жана биологиялык скринингтин негизинде мүнөздөлдү. Он беш изоляттардын ичинен сегиз изолят cry гендерине туура келген копияларды камтыганы Cry гендердин плазмидасын коддогон төрт ар кандай түрлөрдүн максатттык амплификациянын натыйжасында аныкталды, жана көпчүлүк штаммдарда cry2, cry4 жана cry3 гендери көп кездешкени аныкталды. Bacillus thuringiensis серотиби galleriae Cry3 гени менен, Bacillus thuringiensis серотиби partial 16S rRNA гени менен, Bacillus thuringiensis Gaoshi-116S Cry2 гени менен, Bacillus sp. B25 Lep2 гени менен, жана ошондой эле Bacillus thuringiensis coreanensis Cry4 гени менен, Bacillus thuringiensis kurstaki Cry4 жана Cry2 гендери менен жана Bacillus thuringiensis серотиби galleriae Cry3 гени менен идентификацияланды.Aчкыч сѳздѳр: штамм, биохимиялык мүнөздөмөлөрү, cry гендер, биологиялык коргоо, Bt биопестициддер, параспоралдык кристаллдар, органикалык айыл чарба

Denemeler, 2017-2019 yılları arasında Kırgızistan'da, KTMÜ Ziraat Fakültesi Bitki Koruma bölümü fitopatoloji laboratuarında yürütülmüĢtür.Bacillus thuringiensis (Ernst Berliner) fakültatif, anaerob, gram pozitif bir bakteridir. Bt spor formuna dönüserek kristalize inklüzyonlar sentezleyebilmektedir. Sentezlenen bu maddeler özellikle Coleoptera, Diptera ve Lepidoptera takımında böcekleri karĢı zehirleyici etki gösterir. Bu inklüzyonlar farklı Ģekillere (protein kompozisyonuna bağlı olarak piramidal, kübik, yuvarlak) sahip kristalize proteinlerdir. Bac. thuringiensis için yapılan fenotipik sınıflandırma bakterinin flagella antijenlerine göredir; ve ilk kez 1960'li yıllarda bu yönde sınıflandırma yapılmıĢtır. 1998 yılında yapılan değerlendirmede 67 alt tipinin olduğu belirlenmiĢtir. Bac. thuringiensis ağız yoluyla alındıktan sonra sivrisinek ve karasinek larvalarında son derece etkili olabilen öldürücü bir toksin salgılar. Kimyasal maddelere karĢı direnç geliĢmiĢ populasyonlarda kullanılabilir. Çevrede kolaylıkla parçalanabilir, bu nedenle periyodik olarak kullanımı uygundur. Beta endotoksin Bt'lerce üretilen isiya dayanıklı bir nükleotidtir (adenin, guanin ve allaric asitten oluĢur). Beta endotoksinin etkinliği mide ortamındaki çözünürlügüne bağlıdır, proteolitik enzimler araçılığında ön toksin Ģeklinde alınan madde etkinlik kazanarak toksik forma dönüĢür. Epitel hücrelerde yıkımlanmaya neden olur aynı zamanda dolaĢıma geçerek septisemiye yol açar. Etki birbirini takip edecek Ģekilde farklı aĢamalarla geliĢir; sporlanmıĢ Bt böcek larvası tarafından alınır; kristalize yapı midede çözünür; proteazlar tarafından etkin forma dönüĢtürülür; toksin mide epitel hücresinde özel reseptörlere bağlanır; Hücre zarini geçer buna bağlı olarak epitelde delik ve kanallar açar, sonuçta epitel hücresi bozulur; diğer taraftan dolaĢıma geçen toksin septisemiye neden olur, ki bu durum ölüm riskini de artırır. Hedef canlı dıĢında