İşçi sağlığı ve işgüvenliği alanında denetim ve işverenin sorumlulukları

Abstract

Devletin İSİG alanındaki en önemli görevleri iş kazaları ve meslek hastalıklarını önlemek veya en aza indirmek amacıyla iş güvenliği mevzuatını oluşturmak, bu mevzuatın uygulanmasını denet 1emek.gerek1 i durumlarda yaptırımlar uygulayarak mevzuata uyulmasını sağlamaktır.Devlet bu alanı Anayasa, yasa ve yasalara uygun olarak hazırlanan tüzük ve yönetmelikler ile düzenlemiştir ve bu düzenlemeler İSİG'ni sağlamaya yetecek düzeydedir fakat uygulamaya geçirilmeleri gerekir.Hukukumuzda, devlete ÎSÎG mevzuatını oluşturmak, bu mevzuatı günün şartlarına göre geliştirmek ve ayrıca mevzuatta getirilen hükümlerin uygulanıp uygulanmadığını kontrol etmek, denetlemek ödevi verilmiştir.İşvereni ÎSÎG yönünden denetleyen mekanizmalar genel olarak sınıflandırılırsa; devletin yaptığı denetim, işletme içi yapılan denetim ve hak sahiplerinin yaptığı denetim olarak sıralanabilir. Bunlardan devletin yaptığı denetim; CSGB iş Teftiş Kurulu'nun yaptığı denetim. SSK'nun yaptığı denetim ve meslek odalarının yaptığı denetim olarak alt bir sınıflandırmaya tabi tutulabilir.Devletin yaptığı denetim dışında sayılabilecek bir denetim mekanizması olan işletme içi denetim de mevzuat ile getirilen işyerlerinde oluşturulacak ÎSÎG Kurulları tarafından yapılır. Bu denetim mekanizmalarının dışında kişiler tarafından yapılan hak sahiplerinin denetimi vardır, özellikle bu denetim türü işverenin hukuki sorumluluğundan yola çıkılarak yapılan bir denetim türü olması açısından ayrı bir önem taşımaktadır.İşverenin İSİG tedbirleri alma borcu, genel olarak işçinin, işverenin emir ve talimatı altında bulunduğu sırada, işyerinden veya isten doğup isçinin hayat, ruh, vücut bütünlüğü ve sıhhatini ihlal edebilecek tehlikelerin gerekli tedbirlerle önlenmesidir.İşveren bu sorumluluğunu yerine getirmediği takdirde birtakım hukuki sonuçlarla karşı karşıya kalabi1ir. Herşeyden önce İSİG tedbirleri alma borcunu düzenleyen hükümler kural olarak emredici nitelikte olduklarından, taraf 1ar sözleşme yaparak bu tedbirlerin uygulanmasından vazgeçemeyeceklerinden, bu tedbirleri almayan işverenin yapmış olduğu hizmet akdi geçersiz sayılacaktır. İkinci olarak işçi, emeğini işverenin emrine tabi tuttuğu halde, bunu is güvenliği kurallarına göre kabul edemeyen işveren alacaklı temerrüdüne düşmüş olur. Bunun dışında işçi, haklı nedene dayanarak hizmet akdini derhal feshedebilir.ISIG alanında işveren öncelikle isçinin SSK'nun karşıladıklarının dışında kalan zararlarından sorumludur, İşçi, yaralanması veya meslek hastalığına tutulması halinde işverenden maddi ve manevi tazminat isteyebilecektir. Ayrıca işçinin iş kazası veya meslek hastalığı sonucunda ölmesi durumunda işçinin yakınlarından destekten yoksun kalanlar, destekten yoksun kalma tazminatı ve bunun yanında manevi tazminat isteyebileceklerdir.İşverenin yukarıda bahsedilen hukuki sorumluluğunun yanı sıra idari ve cezai sorumluluğu da bulunmaktadır. İşverenin idari sorumlulukları arasında işin durdurulması, işyerinin kapatılması, işçilerin çal aşmaktan alıkonulması müeyyideleri vardır. Cezai sorumlulukta ise her somut olayda ilgili ceza maddelerinin uygulanması yer almaktadır. Bazı durumlarda iş müfettişlerine ceza maddelerini uygulamadan önce gerekli eksikliklerin giderilmesi için işverene süre verebilmeleri konusunda takdir yetkisi verilmiştir.İşverenin bu sorumluluklardan kurtulabilmesi meydana gelen zararlandırıcı olayın mücbir sebep, zarar görenin kusuru veya üçüncü şahsın kusurundan dolaya ortaya çıkmış olmasına bağlıdır. Zarar görenin kusuru veya üçüncü şahsın kusuru illiyet bağını kesmeyip zararlandırıcı olayın ortaya çıkmasına diğer sebeplerle birlikte etki etmiş ise işverenin sorumluluktan kurtulması değil sadece kusuru oranında sorumlu olması söz konusudur.İş kazaları ve meslek hastalıklarını önlemek için iş güvenliği mevzuatını yürürlüğe koymak yeterli değildir, öngörülen kuralların uygulanmasını da sağlamak gerekir. En geliştirilmiş iş güvenliği mevzuatı bile, uygulanmasını sağlayacak etkili bir denetim teşkilatından yoksun bulunduğu takdirde kuramsal bir nitelik taşımaya ya da kağıt üzerinde kalmaya mahkumdur.. Mevzuatın uygulanabilmesi için denetim mekanizmasının gerekliliği kadar işletilecek denetim mekanizmalarının geliştirilmesi de gereklidir. Uygulamada yarattığı sakıncalar, yerine getirilmesindeki zorluklar dikkate alınarak mevcut denetim mekanizmalarının geliştirilmesi aksayan yönleri için tedbirler alınması, gerektiğinde şartlara uygun yeni modeller aranması gerekir.Denetim mekanizmalarının uygulanması sırasında bu mekanizmaların etkinliğini azaltan nedenlerin de ortadan kaldırılması gerekir ki getirilmiş olan denetim ilkeleri amacına ulaşmış olsun. Genel olarak denetim mekanizmalarının etkinliğini azaltan sebepler olarak, is müfettişlerine yeterince takdir yetkisi verilmemesi, yargı organı önüne gelebilen işveren hakkında açılmış davaların azlığı, işveren hakkında dava açılmasını engelleyen veya açılmış davaların düşmesine neden olan ön ödeme müessesesi, cezaların caydırıcılığının yeterli olmaması.denetim sayısının yetersizliği,isçilerin veya isçi kuruluşlarının denetim mekanizması içinde kendilerine düsen görevin bil inçinde olmamaları veya görevlerini yeterince yerine getirmemeleri.açı lan davaların uzun sürede sonuçlanması, bürokratik engeller ve buna benzer nedenler sayılabilir.Ülkemizde ve tüm dünya ülkelerinde İSİG'ni düzenleyen normlar bulunmasına ve bu normlara uymayanlara karsı müeyyide içeren normlar da getirilmiş olmasına rağmen sorunun son derece vahim olduğu yapılan araştırmalardan anlaşılmış ve denetime oldukça büyük önem verilmesi gerektiği üzerinde durulmuştur.İş kazaları ve meslek hastalıklarının önlenmesi etkin bir denetim uygulaması yoluyla bile en aza indirildiğinde işverenin sorumluluğu da en aza inecektir. İşveren kısa vadede iş güvenliği tedbirlerini alacak ve bu tedbirler maliyetin artmasına neden olacaktır. Fakat is kazası ve meslek hastalığının olmaması veya çok az olması durumunda uzun vadede maliyet düşecek ve tedbirlerin alınmadığı durumdakinden daha aşağıda gerçekleşecektir. Bu durum hem işvereni, suçlu duruma düşmesini önlemiş olduğundan saygın bir duruma getirecek hem de uzun vadede daha karlı kılacaktır.

The most important function of the state in the employee health and security of work field, is to prevent profesional accidents or to minimise it. Also. state should create laws related to the security of work and control the implementation of the rules and regulation and put sanctions if neccesary.State has adjusted this field by the constitution, laws and regulations or by laws which are prepared in compatible with the main laws. These rules and regulations are enough to remain the heath of workers and to prevent professional accidents but it is neccessary to force them to implement the arragements.In our law system; creation of new laws to propect worker heath and security of work, updating of these rules and regulations and controling of implementation of them was given to state as a duty.The controling system of the employers from the point of worker heath and security of work can be classified such as:States control, domestic control inside the companies andcontrol of the holder of the right.States control includes Ministiry of Working and SocialSecurity. There are three subcatagories in the state control:Work control committee of the ministiry. social insurances institutions control and control of profecional chambers over the rules and regulations. Control system inside the institutions which can be accepted as outside the state, was performed by the committee of Employee Heath and security of work which established in the ménagements. Outside the above mentioned control mechanisms, there is control of holder of the employers, that is very important.The dept of the employer to take measures against the employee heath and security of work generally occures because of the responsibility of the employers over the workers. This responsibility is valid for the events during the working hours to secure the life, soil unity and to keep the heath conditions. If the employer does not behave in compatable with his responsibility then he'll get difficulties before the law.First of all, because of the ordering nature of the regulations in the employee heath and security of work field as a rule, the parts can not ignore the implementation of measures by the bilateral agreements.So, if the servicing agreement of the employers does not cover. Employee heath and security of work traditions, then this agreement can not be accepted as a valid one. Secondly, altough the workers lobour depends on the employers government, the employer will be responsible before the oblegee in the case of lack of security of work. Also a worker can cancel the working contact with the condition of a valid reason.In the employee health and security of work field • the emloyers. primiarly, are responsible from the area that the social insurunce institution is not in action to componsate. A worker can demand metarial or mural indemnity in the case of insuring at work or geting a professional diseas. In addition to this, if a worker died at work from an illnes caused by his job, the relatives who or the victims can demand the indemnity of being lack of support and mural indemnity from the employers.Beside the above mentioned legal responsibility, the employer has also, executive and criminal responsibilities.Among the executive responsibilities of the employer, there are sanctions of the law such as closing the ménagement stoping the work, and keeping the workers out of the work.In the criminal responsibility, for ever legal event, the related articles of the law would be implemented to each action. Sometimes the inspectors are authoritized to give time employers to adjust the incomplete part of the working conditions which is neccessary before the implementation of the criminal acticles of the rules.For the employers, escaping from the responsibilities possible only under the conditions that those had to be an effective reason; like the guilt of the victim, or a fault of a third person or the victim can not cut the relationship between the event an employer's position. This situation only reduce the ratio of responsibility of the employer according to the nature of the event.It is not enough to put laws into effect to prevent work accidents and professional diseas. It is neccessary to implement mentioned laws.A law system for security of work can not do anything even if it is the most excellant are without an effective the implementation control mechanism.To implement the law system of working life, it is required to create control mechanism immediately. When we observe the difficulties of working law in performance and inadeqacy in the implementation, we can easly see the neccesity of researches to find alternative systems.The reasons which weakened the effectiveness of the control mechanism should be removed that to reach the aim in that issue.Generally, reasons decreas the effectiveness of control mechanism are lack of enough authority of inspectors for interpretation, there are a few lawsuit against the employers, the pro-payment institution which prevent the lawsuit for the real compensation the unadequacy of dissadeness of the law. the scarcity of the members of the control mechanism, unconsciousness of workers and their institutions in the system,, the longness of the lawsuits in our law system, the broucratic obstacles and like that...The investigations showed that, although there were law system which regulates the employee heath and security of work, the situation is critical and important attantion should be given to the control of implementation of the mentioned laws.When the risk of professional disease and accidents minimised, by the control mechanism, the responsibility of the employers also diminished.Taking the measures for security of work will increase the cost in the shot run, howewer, the lack of professional disease and work accidents or fewness of them will decrease the cost over the long run. This development will prevent the criminal responsibility of the employer and also will be more profitable in the long run period.