Hemiplejik hastalarda omuz ağrısı ile ilişkili faktörler ve omuz ağrısı olan ve olmayan hastaların rehabilitasyon sonuçları

Abstract

Ġnme önemli bir morbidite nedeni olup, inme sonrası özürlülüğün en yaygın sonucu üst ekstremitede meydana gelen fonksiyonel yetersizliktir. Bu fonksiyonel yetersizliğin en önemli sonucu da hemiplejik omuz ağrısıdır. Bu sık karĢılaĢılan komplikasyonun etiyolojisi ve tedavisi hala tartıĢmalıdır. ÇalıĢmamızda, hemiplejik hastalarda omuz ağrısı sıklığını, omuz subluksasyonu ve ağrı iliĢkisini araĢtırmak ve kliniğimizde uygulanan rehabilitasyon yaklaĢımlarının omuz ağrısı olan ve olmayan hemiplejik hastalarda motor fonksiyon ve aktivite limitasyonu parametrelerine etkisini incelemek amaçlandı. ÇalıĢmaya 2007-2009 tarihleri arasında S.B. DıĢkapı Yıldırım Beyazıt Eğitim ve AraĢtırma Hastanesi Fizik Tedavi ve Rehabilitasyon kliniğinde yatarak tedavi gören, inme sonrası 6 aydan daha uzun süre geçmemiĢ olan hastalar alındı. Ġnme tarihinden itibaren ilk 0-30 gün arası baĢvuran hastalar erken, 30-120 gün arası baĢvuranlar geç rehabilitasyon olarak değerlendirildi. Hastaların demografik ve klinik özellikleri, komplikasyonları ve geçmiĢ hikayesi kaydedildi. Hastalara hastaneye giriĢlerinde, taburculukta ve taburculuktan bir ay sonra kontrollerinde Fugl Meyer üst ekstremite motor ölçeği, Frenchay Arm ölçeği ve fonksiyonel bağımsızlık ölçeği (FBÖ) uygulandı. Takipleri boyunca omuz ağrısı geliĢen ve geliĢmeyen hastalar iki gruba ayrıldı. 21 (%38,2) hastada omuz ağrısı geliĢmezken, 34 (%61,8) hastada omuz ağrısı geliĢti. Hastaların demografik ve klinik özelliklerinden yaĢ, cinsiyet, hemiplejik taraf ve etiyolojinin, aynı Ģekilde geliĢen komplikasyonlardan ihmal, afazi, depresyon, spastisite, duyu bozukluğu ve subluksasyonun, premorbid omuz ağrısı, geçirilmiĢ travma ve sedanter yaĢamın omuz ağrısına etkisi bulunmadı. Hemiplejik omuz ağrısına etkili iii faktörler; immobilizasyon, hastalık süresi ve rehabilitasyona geç baĢlama olarak saptandı. Omuz ağrısı geliĢimi üzerinde en fazla etkiye sahip olan risk faktörleri sırasıyla; hastalık süresi ve baĢlangıçtaki motor fonksiyonunun (Frenchay Arm düzeyi) kötü olmasıydı. Hemiplejik omuz ağrısı olan ve olmayan her iki hasta grubunda giriĢ değerlendirmesine göre çıkıĢta ve kontrolde Fugl Meyer, Frenchay Arm, FBÖ değerlerinde anlamlı değiĢimler saptandı. Bu iyileĢme iki grup arasında farklılık göstermemekteydi. Omuz ağrısı olan ve olmayan hastaların yatıĢ süreleri benzerdi. Tüm inmeli hastalardan 9 (%16,4)'unda omuz subluksasyonu geliĢti. Subluksasyon geliĢiminde duyu bozukluğu, ihmal ve spastisitenin etkili olmadığı görüldü. Subluksasyonu olmayan hastalarda Fugl Meyer, Frenchay Arm değerlerindeki grup içi iyileĢme subluksasyonu olan hastalara göre daha anlamlı olmasına rağmen gruplar arası karĢılaĢtırmada anlamlı fark saptanmadı. Üst ekstremite motor fonksiyonu kötü olanlar ve rehabilitasyona geç baĢlananlar hemiplejik omuz ağrısı geliĢimi için risk gruplarıdır. Düzenli uygulanan rehabilitasyonla omuz ağrısı olan ve olmayan hastalarda motor fonksiyon ve günlük yaĢam aktivitelerinde belirgin geliĢmeler olmaktadır. Hemiplejik hastalarda omuz ağrısının geliĢmesinin önlenmesinde uygun egzersiz programlarının ve erken rehabilitasyon uygulamalarının çok önemli bir yer aldığı görülmektedir.

Stroke is an important cause of morbidity and the most common outcome of disability after stroke is the upper extremity functional failure. The most important result of this functional impairment is the hemiplegic shoulder pain. The etiology and treatment of this common complication is still controversial. In this study, we aim to analyze the frequencies of hemiplegic shoulder pain and the relationship between shoulder subluxation and pain. In addition, we aim to research the effect of the rehabilitation programs which are applied in our clinic on the motor function and activity limitations parameters to the hemiplegic patients with and without shoulder pain. We assess the patients in the first six months period after stroke who had hospitalized in Ministry of Health DıĢkapı Yıldırım Beyazıt Training and Research Hospital, department of Physical Medicine and Rehabilitation in 2007-2009. The first 0-30 days from date of stroke patients admitted to rehabilitation were considered as early while from 30-120 days late. Demographic and clinical features, complications and the history were recorded. On admission, discharge and after 1 month follow up the Upper extremity Fugl Meyer motor scale Frenchay Arm scale, and functional independence measure (FIM) were applied to the patients. During follow-up of patients, they were divided into two groups with and without shoulder pain. Twenty-one (38.2%) patients did not develop shoulder pain, where 34 (61.8%) patients had improved shoulder pain. Demographic and clinical characteristics including age, sex, hemiplegic side, and etiology, as well as complications neglect, aphasia, depression, spasticity, sensory disturbance and subluxation, premorbid shoulder pain, previous trauma, and sedentary lifestyle have not any effect on the shoulder pain. In contrast, immobilization, duration of illness and late rehabilitation are effective on v shoulder pain. The largest effect between risk factors was respectively, disease duration and bad initial motor function (Frenchay Arm level). In both group the Fugl Meyer, Frenchay Arm, FIM on discharge and follow up according to their level on admission showed significant changes. This improvement did not differ between the two groups. In addition, two groups patients length of stay at hospital were similar. In %16.4 of patients in follow up after stroke subluxation of shoulder is seen. On the development of subluxation sensory impairment, spasticity, neglect was not effective. Patients without subluxation have significant Fugl Meyer, Frenchay Arm improvement within the group in comparison to patients with subluxation, although no difference was found between groups. Duration of illness and low motor functional capacities (Frenchay Arm level) have the most important impact on shoulder pain. A systematical rehabilitation program is beneficial for all patients, with and without shoulder pain, on motor function and daily living activities. Early rehabilitation and suitable exercise programs have a major role on prevention of hemiplegic shoulder pain.