Motivasyonel dilin örgütsel vatandaşlık davranışı ile olan ilişkisinde lider üye etkileşiminin aracılık etkisinin incelenmesi: Yapısal eşitlik modelinde bir uygulama

Abstract

Son dönemde, lider ile astları arasındaki ilişkilerin homojen olmadığı, liderin her bir astı ile kurduğu ilişkinin diğerlerine göre farklı olacağı ve bu nedenle, yapılacak araştırmaların lider ya da astlar yerine, her ikisi arasındaki etkileşime odaklanması gerektiği varsayımına dayanan ?Lider Üye Etkileşimi Teorisi? çerçevesinde yapılanan çok sayıda görgül araştırma; lider üye etkileşimi kalitesinin, aralarında örgütsel vatandaşlık davranışının da bulunduğu birçok çalışan çıktısı ile anlamlı bir ilişkisinin olduğunu ortaya koymuştur.Araştırma çabalarının liderlerin özellik ya da davranışları yerine, liderlerin astları ile kurdukları etkileşim üzerinde yoğunlaşması gerektiği görüşünün yaygın olarak kabul görmesiyle birlikte, liderin astları ile etkileşim kurarken kullandığı dilin işlevi konusu da, bu etkileşimin bir parçası olarak yazında ilgi görmeye başlamıştır. Bu konuda hissedilen ihtiyaca cevap olarak geliştirilen ?Motivasyonel Dil Teorisi?, günlük lider iletişimi uygulamalarına kolayca adapte edilebilen, geçerliliği saptanmış ve geniş kabul görmüş bir lider iletişim modeli sunmaktadır. Ancak, motivasyonel dil kullanımının çeşitli çalışan çıktılarına olan etkileri ile ilgili araştırmalar mevcut olsa da, gerek uluslararası yazında gerekse Türkçe yazında, motivasyonel dil ve örgütsel vatandaşlık davranışı ilişkisini inceleyen yeterli kuramsal ve görgül araştırma bulunmamaktadır. Çalışanın formel olarak tanımlanmış iş görevlerinin ötesinde, örgüt yararına faaliyette bulunması olarak tanımlanan ?Örgütsel Vatandaşlık Davranışı?, motivasyonel dil kullanımı ve lider üye etkileşiminin kalitesi bağımsız değişkenlerinin yanında mevcut çalışmanın bağımlı değişkeni olarak kullanılmıştır.Yazında görülen bu eksikliğin giderilmesine katkı sağlamak ve belirlenen bu amacın bir adım daha ötesine geçerek lider üye etkileşiminin, bu ilişkideki rolünü incelemek amacıyla bir uygulama tasarlanmıştır. Bahsi geçen bu üç değişkenin ölçülmesiyle ilgili olarak, üç ayrı ölçekten oluşan bir anket, ulusal ölçekli bir banka örnekleminde uygulanmıştır. Uygulamayla toplanan verilerin analizi kapsamında, lider üye etkileşiminin kalitesi ve motivasyonel dil kullanımının örgütsel vatandaşlık davranışı ile olan ilişkisini test etmek için yapısal eşitlik modeli karşılaştırmaları kullanılmıştır.Sonuçta, Motivasyonel Dilin ?Empatik Dil? alt boyutu ile Örgütsel Vatandaşlık Davranışı arasındaki ilişkiye, Lider Üye Etkileşiminin ?Katkı? alt boyutunun tam aracılık ettiği görülmüştür. Dolayısıyla, motivasyonel dil kullanımının, yüksek kalitede lider üye etkileşimi ile desteklenmesi konusunda somut bulgulara ulaşılmıştır. Bu bulgular, arzu edilen çalışan çıktılarını geliştirmede, sadece etkili motivasyonel dil kullanımının yetmeyeceğini; aynı zamanda bu dil kullanımı ile uyumlu olacak şekilde, yüksek kalitede lider üye etkileşiminin gerekliliğini ortaya koymaktadır.

Recently, good deal of empiric researches that have been being made within the ?Leader-Member Exchange (LMX) Theory? framework; which relies on the assumption that relations between leader and subordinates are not homogeneous, that leader?s relations he set with all of single subordinate are different from the others and thus the researches should focus on the exchange between leader and subordinate rather than individual leader or subordinates; have put forward the fact that leader-member exchange quality is significantly related to some worker outputs including ?Organizational Citizenship Behavior (OCB)?.As the interpretation that research efforts should be directed to exchange pertaining to leader and member rather than leaders? traits or behaviors have been widely approved; the function of the language use that is utilized by leaders to set an exchange with subordinates has been prominent subject in literature as a part of this exchange. ?Motivational Language (ML) Theory? which was developed as an answer to call for this necessity, provides an easily applicable, statistically valid and widely approved leader communication model. While the researches pertain to effects of motivational language use on some worker outputs are available, there are not adequate theoretical and empiric researches about motivational language and organizational citizenship behavior in both local and foreign literature. OCB, that is defined as workers volunteer behaviors on the behalf of organization?s benefit; that are not written on formal job contract; is used as a dependent variable with ML use and LMX quality independent variables in this study.In order to contribute to understanding about this observed inadequacy in literature and moreover to examine the role of LMX on this relation, an application has been designed. A questionnaire including aforementioned three variables? related measures was applied to a nation-wide bank sample. In scope of analyzing the gathered data, to examine the relation between ML use and LMX quality with OCB, structural equation model comparison tests were used.As a result, it was seen that ?Contribution? sub-dimension of LMX is completely mediating the relation between ?Emphatic Language? sub-dimension of ML and OCB. Thus, concrete findings were found about the issue that ML use should be supported by high quality LMX. These findings denote the fact that, in order to improve desired worker outputs, effective ML use is not necessarily enough, at the same time, high quality LMX that is harmonious with ML use is due.