Acil tıp hizmeti veren hekimlerde tükenme sendromu

Abstract

7. ÖZET Tükenme sendromu, bireylerin işleri gereği karşılaştıkları insanlara karşı duyarsızlaşmaları, duygusal yönden kendilerini tükenmiş hissetmeleri ve kişisel başarı duygularının azalması biçiminde tanımlanmıştır. Sonuçlan ile kurum içi hizmette verimin azalmasına sebep olan bu sendrom hem hizmet alan hem de hizmet verenleri kötü yönde etkilemektedir. İnsanlarla yakın çalışma gerektiren mesleklerde daha sık görülmektedir. Çalışmamızda tükenme ve ilişkili durumlara daha fazla maruz kaldığını düşündüğümüz acil servis hekimlerinin tükenme düzeylerini ve tükenmeye yol açan faktörleri araştırdık. 1 Temmuz ile 10 Eylül 2004 tarihleri arasında, Konya ili, çevre il ve ilçelerde bulunan Devlet, Üniversite, SSK, özel hastanelerin acil servislerinde ve 112 acil yardım istasyonlarında çalışan 246 hekim çalışmaya katılmıştır. Veriler Maslach Tükenmişlik Ölçeği (MTÖ), genel sağlık anketi 12 (GSA12) ve sosyodemografik veri formu kullanılarak elde edilmiştir. Veriler SPSS 10.0 istatistik programı ile değerlendirilmiştir. Acil servis hekimleri Maslach tükenmişlik alt ölçeği puanlan ortalamalarının Türkiye'de diğer şehirlerde yapılan benzer çalışma ortalamalarına yakın olduğu tespit edilmiştir. Çalışmamızda acil servis hekimlerinin cinsiyet, yaş, medeni durum, unvan, il ilçe bazında çalışılan yer, hekimlik yıllan, aylık çalışma süreleri, gelir düzeyleri ve sağlık durumlarındaki farklılıklarının tükenme düzeyleri üzerine etkisi olmadığı saptanmıştır. Bununla beraber 112 hekimlerinin daha az duygusal tükenme yaşadıktan saptanmış olup bu sonuç 112 hekimlerinin hastane kapsamında hizmet vermemeleri, hasta hekim ilişkisi sürelerinin nispeten kısa olmasına bağlanmıştır. Acil serviste verilen hizmet süresinin artması ile duygusal tükenmenin arttığı ayrıca hekimlerin acil serviste çalışmak istediği sürelerin, tükenme düzeyleri ile doğrudan ilişkili olduğu belirlenmiştir. Acil serviste tutulan nöbetle ilişkili faktörlerin tükenmeye yol açtığı saptanmıştır. Bir ayda tutulan nöbet sayısının az veya çok olmasının, nöbette bakılan hasta sayısının fazlalığıma, nöbette istirahat edememenin, nöbet süresinin uzunluğunun ve hekimlerin hasta ve hasta yakınları tarafından saldırıya maruz kalmalarının tükenme düzeylerini artırdığı tespit edilmiştir. Bununla beraber hekimlerin sigara, alkol gibi madde kullanımları sorulmuş olup tükenme üzerinde duygusal tükenme puanlan ile doğru orantılı bulunmuştur. GSA 12 ruhsal sağlık tarama testi ile tükenme düzeyleri üzerinde zayıf ilişkili korelasyon saptanmış olup hasta olduğunu belirten ve günlük sigara kullanım adetinin fazla olduğu hekimlerde olası ruhsal hastalık varlığının yüksek olduğu saptanmıştır. 42

8. SUMMARY Burnout syndrome can be defined as depersonalization (loss of the sensitization to the individuals due to the nature of work), feeling emotionaly exhausted, and a low sense of personal accomplishment. Related to such consequence as decreased the efficiency of work the both of working stuff and clients suffer from this syndrome. Especially at the jobs closely working with people it is seen. Between 1 June and 10 September, 246 physicians had been taken into the study, working in the emergency rooms of State hospitals, Social Security Institude Hospital, University and private hospitals and the stations of 112. Data were obtained by using Maslach's Burnout Scale, General Health Questionaire 12 and social demografik survey form. The mean scores of our study is similar to the other studies performed to physicians in our country. Our study showed that there is no significant difference on the burnout scores by the variables of age, maritual status, gender, career, working in town or city, the past time on the medicine job, health situation of physicians and the salary. The low emotional exhaustion scores of 112 station physicians explained by the shortness of the doctor patient relation time and the low capacity of occupational management due to the hospitals. Increasing the past time experience and the willingness to work in the emergency room is directly correlated the high levels of emotional exhaution. The factors related with the night shift causes the high levels of burnout. These factors are amount of night shifts in a month, the resting time on shifts, the patient load, the night shift time and the violance in the emergency room. On the other hand substance using as the coping method of physicians was asked and found the high levels of emotional exhaution on the users. It was founded the low correlation between general health questionarrie 12 and the levels of burnout. The high probablity of having mental illness was obtained by the confessions of physicians about health status and smoking habbit. 43