Hipofiz tümörü dışı bir nedenle kraniyal radyoterapi alan erişkinlerde hipofiz fonksiyonlarının değerlendirilmesi

Abstract

Amaç: Hipotalamus-hipofiz aksı santral sinir sisteminde radyasyona hassas bir bölgedir. Radyasyonla ilişkili hipofizer yetmezlik, çocuk ve erişkinde kür sağlayan kanser tedavilerinin önemli bir geç komplikasyonudur. Nazofarinks kanseri RT'ye çok iyi cevap verdiği için tedavisinde yüksek doz RT kullanılır. Radyasyonla ilişkili hipopituitarizm progresif ve geri dönüşümsüz bir tablodur, toplam doz ve RT sonrası geçen süre ile doğru orantılı olarak artar. Bu çalışmada yüksek doz RT sonrası hipofiz yetmezliği araştırıldı.Gereç ve yöntem: Nazofarinks kanseri nedeniyle RT alan 30 hasta çalışmaya alındı. Radyoterapiden 10-138 ay sonra bazal hormon düzeyleri, hipoglisemiye büyüme hormonu ve kortizol yanıtı değerlendirildi.Bulgular: Hastaların %93'ünde en az bir hormonal bozukluk, %87'sinde ise bir veya daha fazla ön hipofiz hormon eksikliği saptandı. En sık hormon eksiklikleri sırasıyla BH (%77), ACTH (%73), TSH (%27), Gonadotropin (%7) idi. Hiperprolaktinemi ise %43'ünde mevcuttu. RT sonrası takip süresi ile hipoglisemiye kortizol yanıtı arasında negatif, DHEAS ile bazal kortizol düzeyleri arasında pozitif korelasyon saptandı.Sonuç: Nazofarinks kanserli hastalarda RT sonrası hipofizer yetmezlik sanılandan daha sıktır. RT sonrası hastaların hipopituitarizm gelişimi açısından takibi gereklidir.Anahtar kelimeler: nazofarinks kanseri, hipopituitarizm, radyoterapi, hipofiz.

Objective: The hypothalamic-pituitary axis is a radiosensitive area in the central nervous system. Radiation induced hypopituitarism is an important late complication of radiotherapy in children and adults. High-dose radiotherapy, with good response rates, is used in the management of nasopharyngeal carcinoma. Hypopituitarism is associated with the total dose received and it worsens over time during the follow-up period. The purpose of this cross-sectional study was to evaluate the effects of cranial irradiation on pituitary function in adult patients with nasopharyngeal carcinoma.Materials and methods: Pituitary function was evaluated in 30 patients after cranial irradiation for nasopharyngeal carcinoma. Basal pituitary hormone levels, growth hormone and cortisol response to hypoglycaemia were assessed at 10-138 months after radiotherapy.Results: At least one hormonal disorder was observed in 28 (93%) patients after radiotherapy. Twenty-six (87%) patients had one or more anterior pituitary hormone deficiency. The rates of pituitary hormone deficiency were as GH (77%), follows ACTH (73%), TSH (27%) and gonadotrophines (7%). Hyperprolactinemia was present in 13 (43%) patients. A negative correlation was noted between maximum cortisol response to hypoglycaemia and the period after radiotherapy. On the other hand, a positive correlation between DHEAS and basal cortisol levels were determined.Conclusions: Radiation-induced hypopituitarism is more common than expected in patients with nasopharyngeal carcinoma. The irreversible and progressive nature of radiation induced anterior pituitary hormone deficiencies validates evaluation of pituitary function in these subjects for timely diagnosis of hypopituitarism are tested regularly to diagnosis and receive hormone replacement therapy.Key words: nasopharyngeal carcinoma, hypopituitarism, radiotherapy, pituitary.