Altay-Sayan kaya resimlerine göre Tuva geleneksel kültürünün kaynakları

Abstract

Tuvalıların özgün ve geleneksel kültürü, belli bir birikimden sonra şekillenmiştir.Kaya resimlerine göre Tuvalıların geleneksel kültürünün kaynaklarının araştırılması, bukültürün Altay-Sayan bölgesinde yaşayan halkların eski ve ortaçağ kültürleri ile olanbağlarını tespit etme imkanını sağlamıştır. Çünkü kaya resimleri kavimlerin düşünceyapısı, hayat tarzı ve göç yönleri hakkında çok yönlü fikir edinmede önemli tarihi birkaynaktır. Bu resimler esas alınarak Tuva kabilelerinin eski ve ortaçağ kültürünüaraştırmada; bunları arkeolojik açıdan değerlendirmeyip halkın geleneksel dünya görüşlerive etno-kültür ilişkisi üzerinde durulmuştur. Bu çalışmamızın özelliği konuyu kültürincelemesinden ziyade, tarihi etnofrafik açıdan araştırmaktı. Bu yaklaşımın neticesindehalkın tarihi gelişmesi ve hayat tarzı arasında çok sıkı ilişkinin bulunduğu ortayakonulmuştur.Birinci bölümde Tuva'nın kısaca tarihi ve kaya tasvirlerinin kronolojisi dönemdönem ele alınmıştır. Bu bölümde Tuva'nın tarihi açıdan gelişme etaplarını hakkında bilgiverilmektedir. Ayrıca kaya resimleri özelliklerine göre kronolojik olarak gruplandırılmıştır.İkinci bölümde kaya resimleri etnografik açıdan ele alınmıştır. Tuvalılarıngeleneksel kültür tarihinin kaya resimlerine dayanarak incelenmesi, onun köklü millideğerlerini ve Avrasyadaki eski kültürlerle olan etkileşimini ortaya çıkarmaya çalışılmıştır.Bu durumda, Tuva kültürünün Moğol kültürü etkisi altında gelişme nazariyesinin yanlışolduğu kanıtlamaktadır. Ayrıca Tuvalılarla komşu Sibirya halklarının etnokültürel ilişkileride ele alınmıştır.Üçüncü bölümde kayalar üzerindeki bazı hayvan figürlerinin incelemesine yerverilimiştir. Kaya üzerindeki farklı hayvan figürlerinin analizi hayvanların yaşadıklarıbölgeleri tespit etmemizi kolaylaştırmıştır. Bazı hayvan tasvirleri eski kabileler hakkındakitarihi bilgileri de doğrulamaktadır.Sonuç kısmında ise konu üzerindeki genel sonuçlar ele alınmış olup, günümüzdekiTuvalıların dünya görüşü ve geleneksel törenleri atalarının düşünce yapılarını korduğunuortaya çıkarmıştır. Tuva topraklarında yaşayan kabileler avcılık ve hayvancılıklauğraşmışlardır. Altay-Sayan bölgesinde yaşayan halkların, özellikle Tuvalı ve Altaylılararasında eskiden beri çok sıkı ilişkilerin bulunduğuna dair izlere raslanmaktadır. Busonuca iki bölgedeki kaya üzerindeki resimlerin birbirine benzemesinden dolayıvarılmıştır. Kaya resimlerinden anlaşıldığına göre Tuva bölgesinin günümüzdekihayvanları ve iklimi eskiye nazaran fazla farklılık göstermediği de anlaşılmaktadır.

The original traditional culture of Tuvinians has developed as a result of longdevelopment. Comparative-historical research of traditional culture of Tuvinians on materialsof rock drawings allows to reveal its genetic communications with ancient and medievalcultures of peoples of Altai-Sayan. As rock drawings are the major historical source whichgive many-sided representation about features of life and consciousness of ancient people.Characterizing ancient and medieval culture on rock drawings of tribes of Tuva, the author hasconcentrated the main attention on traditional cultures, communication of rock drawings withethnographic culture, with the exception of detailed consideration of rock drawings as thearcheologic monuments. Feature of the given work is not cultural studies science, but thehistorical and ethnographic approach closely connected with the historical development andlife of people.In the first chapter the brief history of Tuva and a periodization of rock drawingsmentioned. This chapter shows the basic historical stages of development of Tuva. Features ofevery chronological group of rock drawings are allocated.In the second chapter rock drawings are considered as an ethnographic source.Comparative-historical study of traditional culture of Tuvinians on rock drawings, has allowedto find out its deep local roots, and influence on ancient cultures of Eurasia. It is an evidence ofan inaccuracy of opinions about development of culture of Tuvinians under influence of theMongolian culture. Also the ethnocultural communications of Tuvinians with neighbourcountries of Siberia was analyzed.The third chapter is devoted to the study some figures of animals on rocks. Theanalysis of rock drawings help us to judge about a zone of dwelling animals. Some figures ofanimals drawn on rocks supplement historical information of ancient tribes.In conclusion of this theme are given: ideological thoughts and ceremonies ofTuvinians includ the remainders of ancient world views of their ancestors; tribes living onterritory of Tuva were engaged in hunting and cattle-breeding; ancient close relations of Altai-Sayan peopre, in particular, Tuvinians and Altaians lead to the similarity of rock drawings; thefauna of Tuva of the ancient times were not differ from the modern time. The structure, theclimate also have not been essentially changed.