Molla Nizamü'd-din Ahunum Hikmet-i Nizamü'd-din : Cilt II. 56-110a varakları arası: İnceleme-Metin-Dizin

Abstract

Yüksek lisans tezi olarak çalıştığımız Molla NiôÀmü'd-dìn Áòunum'un Óikmet-iNiôÀmü'd-dìn adlı eseri, Çağatay Türkçesinin son döneminde yazılmıştır. Dolayısıylabu eser, yazılış tarihi itibariyle Çağatay yazı dili ile Çağatay yazı dilinin yerini alacakolan Özbek Türkçesi ve modern Uygur yazı dili arasında bir geçiş dönemine aittir.Bu eseri yüksek lisans tezi olarak almamızın sebebi, son döneme ait bir eserdenhareketle söz konusu geçiş dönem özelliklerini tespit etmek, bu geçiş dönemine ışıktutmak ve XIX. asrın sonu ile XX. asrın başında Orta Asya coğrafyasında yazılmış olanbu eseri bilim alemine tanıtmak düşüncesi olmuştur.Bu çalışmada temel olarak, eserin transkripsiyonlu metni, sözlüğüve incelemesi yapılmıştır.Tezin `Giriş` kısmında eserin yazarı Molla NiôÀmü'd-dìnAhunum'un hayatı ve eserleri hakkında bilgi verilmiştir. Giriştensonra eser üç bölümden meydana gelmiştir.`I. Bölüm` de eserin imla ve ses bilgisi özellikleri üzerindedurulmuştur. Eserde yer alan Arap imla geleneği özellikleri ile EskiUygur Türkçesi imla özellikleri gösterilmiştir. Ses Bilgisi kısmındaise ünlü ve ünsüz sistemi üzerinde çalışılmıştır.`II. Bölüm`de eserin şekil bilgisi özellikleri üzerinde durulmuştur.Eserde yer alan kelimelerin yapım ve çekim bilgileri detaylı olarakverilmiştir.`III. Bölüm`de eserin transkripsiyonlu metni yapılmıştır.`Metin`den sonra eserin gramatikal `Dizin`i tam olarakçıkartılmıştır. Eserde geçen bütün kelimelerin anlamları, geçtikleriyerler ve varsa Kırgızca karşılıkları gösterilmiştir.Tezin son kısmında ise tezi hazırlamak için yararlandığımız eserlerve sözlüklerin kaynak listeleri verilmiştir.

The work of Molla NiôÀmü'd-dìn Áòunum Óikmet-i NiôÀmü'd-dìn we took as amaster's thesis was written in last period of Chagatay language. That's why the date ofwriting of this work belongs to transition period from Chagatay to modern Uzbek andUygur languages.The research work targeted at revealing peculiarities of that period language,enlightening the transition period as well as introducing the work to the contemporaryscientific world.To achieve the aim we have made the transcription of the text, its index andgrammatical analysis. The work consists of Introduction, three chapters, Index andConclusion.The Introduction part of present thesis focuses mainly on the information aboutthe author Molla NiôÀmü'd-dìn Áòunum and his works. After this section the thesiscontents three chapters.The first considers the orthography and phonology of the text. The peculiarities oftraditional orthography of the Arabic language and of an Ancient Uygur language areshown in the chapter. In phonology part we analyze the system of vowels andconsonants.In the second chapter we consider the morphology of the language of the text andgive detailed information on word-formation and conjugation suffixes.At the third chapter gives transcription of the text and then index of the thesis,which defines the meaning of all the words in the text, as well as their places in thethesis and versions in the Kyrgyz language if it is availablement.In Conclusion includes the result of the research.