Ekonomik kalkınma ve serbest bölgeler: Kırgızistan'da serbest bölge uygulamaları

Abstract

Serbest bölgeler, bir ülkenin siyasi sınırları içerisinde yer almakla beraber,gümrük alanı dışarısında sayılan, ülkenin vergi ve gümrük mevzuatlarının tamamen veyakısmen uygulanmadığı, devletin müdehalesinin en az seviyelerde olduğu özel alanlardır.Serbest bölgelerin tarihi geçmişi ilkçağa kadar uzanmaktadır. Tarihteki serbestbölgeler çeşitli aşamalardan geçerek ve değişikliklere uğrayarak günümüz serbestbölgelerini şekillendirmişlerdir. Ülkelerin ekonomi politikalarına göre şekillenenbirbirlerinden farklı türde serbest bölgeler bulunmaktadır. Gelişmiş ülkelerde serbestticaret bölgeleri oluşturulurken, ekonomisi gelişmekte olan ülkelerde ise ihracatıngeliştirilmesi amacıyla ihraç işleme bölgeleri kurulmaktadır.İhracata dayalı ekonomik kalkınmasını gerçekleştirmek isteyen ülkeler, 1967yılında Birleşmiş Milletler Ekonomik ve Sosyal İşler Komisyonu'nun serbest bölgelerkonusundaki beyanatlarından sonra serbest bölge kurmaya veya sayılarını arttırmayabaşlamışlardır. Serbest bölgelerin İktisat kuramındaki yeri ilk olarak Koichi Hamadatarafından ortaya koyulmuş ve sonraları başka iktisatçılar tarafından geliştirilmiştir.Geçiş süreci yaşayan Kırgızistan Cumhuriyeti ekonomik ve sosyal anlamda birçok reform gerçekeştirerek piyasa ekonomisine dahil olmaya çalışmaktadır. Sovyetler iiBirliği'nden devralınan ekonomik yapının değişmesi kolay olmamaktadır. Bağımsızlıksonrası geçen süre içerisinde ülkede ekonomik kalkınma istenilen seviyelerdegerçekleşememiştir.Kırgızistan'da dünya standartlarınına yakın çalışan tek bölge Bişkek SerbestBölgesi'dir. Bu bölgenin Kırgızistan ekonomisine önemli katkıları bulunmaktadır.Bişkek Serbest Bölgesi Kırgızistan'daki diğer bölgeler için veya yeni açılacak bölgeleriçin bir model özelliği göstermektedir. Çalışmada, serbest bölgelerin ekonomikkalkınmaya katkıları Bişkek Serbest Bölgesi özelinde incelenmiştir.

Free zones, though situated within the political boundaries of a country, areoutside the boundaries of customs and refer to special areas in which tax and customsrules are not totally or partly applied and governmental intervention is the minimal.Historical roots of the free areas extend into ancient eras. Free zone models inhistory have evolved in different stages and shaped modern free areas through somemodifications. There are a variety of free areas, diversified according to politicaleconomies of countries. While free trade zones are formed in developed countries, indeveloping countries export processing zones are formed in order to improveexportation.The countries, pursuing export-based economic development, began to form freezones and to rise their number after 1967 declarations of Economic and SocialCommittee under the United Nations about free zones. The concept of free zone ineconomic theory was firstly conceptualized by Koichi Hamida and then developed bythe other economists.The Kyrgyz Republic, which is in transition period, is trying to adopt marketeconomy by realizing a number of economic and social reforms. It is not easy totransform an economic system which was inherited from the Soviet Union. The level of iveconomic development during the post-independence period could come to thesatisfying levels.The only area which meets world standards in Kyrgyzstan is Bishkek Free Zone.This area contributes much to the economy of Kyrgyzstan. Bishkek Free Zone can be amodel for zones to be formed and the other zones in Kyrgyzstan. In this dissertation, thecontributions of free zones to economic development in the case of Bishkek Free Zonewill be analyzed.