Освободительное восстание 1898 года в Туркестане против колониальнойполитики Российской империи

Abstract

Yüksek Lisans tezi olarak `Rus Đmparatorluğu'nun Türkistan'dakiSömürgeci Siyasetine Karsı 1898 Yılındaki Bağımsızlık Đsyanı` ele alındı. Zira buolayın tarihi her zaman tarihçilerin ilgisini çekmistir. Ancak Türk halklarının yakındönemde bağımsızlıklarını kazandıktan sonra bu tarihi olayın yeniden objektif birbakıs açısıyla ele alınması gereği tarih ilminin önde gelen meselelerinden biri halinegelmistir.Arastırmamız basta giris olmak üzere iki bölümden olusmaktadır. Ayrıcasonuç, kaynakça ve kaynakların tasnifi ile ekler kısmı da yer almaktadır. «Rusya'nınsömürgeci siyasetine karsı 1898 yılındaki Andican isyanın incelenis tarihi» olarakadlandırılan birinci bölüm üç alt baslıktan olusmaktadır. Bu kısmın birinci altbaslığında 1898 yılındaki Andican isyanı hakkında Rusya'daki ilk kaynaklarhakkında ayrıntı bilgiler verilmistir. Đkinci alt baslıkta sözü edilen isyanın SSCBdöneminde incelenen kaynaklardaki görüsler analiz edilmeye çalısılmıstır. Üçüncüalt baslıkta ise, 1991 yılında SSCB'nin yıkılmasından sonra günümüze kadar isyanhakkında yazılan eserler ele alınmıstır.1898 yılı Andican isyanı hakkındaki ilk arastırmaların yazarlarından pekçoğu kendi döneminin savunucuları ve koruyucuları oldukları için isyanın temelçıkıs nedenlerini açık olarak ele almamıslardır. Onlar isyanın sebebini daha çok dinifanatizm ile anlatırlar. SSCB döneminde (1917-1991) meydana getirilen eserlerdeise, isyanın çıkıs sebebi, sadece dini fanatizm ile sınırlı olmayıp, onun temelinde RusĐmparatorluğu'nun acımasız sömürü siyaseti olduğu açıklanmaktadır. Böylelikle buisyana her türlü ideolojik düsüncelerin verildiğini görmekteyiz. Buna karsılık 1991yılından sonra yapılan arastırmaların ilmi bakımından daha öncekilerinden çok daha objektif olduğu ortaya çıkar. Bu dönemde 1898 yılındaki Andican isyanın çıkıssebebi, sadece dini fanatizm değil, Rus imparatorluğu'nun sömürgeci siyasetine karsıTürkistanda çıkan bağımsızlık isyanı olduğu gerçeği vurgulanır.Yukarıda belirtilen 1898 yılındaki Andican ayaklanması hakkında farklıdönemlerde yapılan ilmi çalısmalar arasında bu denli farklılıklar olması, arastırmametotlarının farklı olmasından ziyade önyargılı bir bakıs açısı ve yaklasım farklılığıolarak açıklanabilir.Tezin ikinci bölümü «Rus imparatorluğu'nun Türkistan'daki sömürgecibaskısına karsı 1898 yılındaki bağımsızlık isyanı» olarak adlandırıldı. Bu bölümünbirinci alt baslığında; Rus imparatorluğu'nun Türkistanı isgal ettikten sonra bubölgede yeni sömürü ve baskı siyasetinin yerlesmesi açıklanmıstır. Yine bu bölümdeTürkistan'a merkez Rusya taraflarından göç ettirilen Ruslar'ın, yerli halktan alınanyerlere yerlestirilmesi yani Rusya'nın uygulamıs olduğu sosyal baskı siyasetihakkında ayrıntılı bilgiler verilir. Ve bu husus 1898 yılındaki Andican isyanının entemel sebeplerinden biri olarak gösterilir. Đkinci alt baslıkta, 1898 yılındaki Andicanisyanın baslayısı, ilerleyisi ve onun Türkistan bölgelerine yayılısı ele alınmıstır. Sonalt baslıkta ise, 1898 yılındaki Andican isyanının sonuçları ve tarihi önemi ile etkilerihakkında kaynaklara dayanmak suretiyle objektif değerlendirmeler yapılmayaçalısılmıstır.Arastırmamızın sonuç bölümünde ise, 1898 Andican isyanın, Orta Asya Türkhalkları tarihindeki önemi ve bunun günümüze olan etkileri üzerinde durulmustur .

This master's thesis is devoted to liberation rebellion in Turkestan of 1898against colonial policy of the Russian Empire. The present theme has always been ofa great interest for historians. After gaining the independence Turkic peoples startedto revise their history. As a result, the crucial questions of the Andijan rebellion of1898 against colonial policy of the Russian Empire in Turkistan are the urgent goalof the modern historical science.This dissertation consists of introduction, two chapters, conclusion, list ofliterature and appendix. The first chapter of this scientific work – `Historicalresearch of the Andijan rebellion against Russian colonial policy` is divided intothree sections. In the first section one can see the official information of the firstscientific works in Russia about the Andijan rebellion of 1898. In the second sectionhistorical researches, published during the period of the USSR existence were beinganalysed. In the third section there is stated the information on the endeavour ofcomprehension of mentioned theme after the collapse of the Soviet Union (1991) tillnowadays.The first authors, who had researched Andijan rebellion of 1898 couldn'tfully reveal the major reasons of this rebellion, as most of them were state officials.From their points of view the major reason of the rebellion was religious fanaticismof the local peoples. In the historical works, published during the Soviet Union(1917-1991) the main causes of the rebellion were not only religious fanaticism, butalso merciless colonial policy of the Russian Empire in Turkestan. Consequently,because of ideological direction here can be observed various estimations of thegiven event's character. After 1991 the main reasons of the emergence of the12Andijan rebellion were viewed in the sources not only as a religious fanaticism, butalso as a liberation rebellion of the local Turkic peoples against colonial policy of theRussian Empire in Turkestan.As it's mentioned above, there are some differences between the scientificworks of different times, which research the crucial reasons of 1898 Turkestanrebellion's appearance.In the second chapter `liberation rebellion in Turkistan against colonialoppression of the Russian Empire` was considered. In the first section of this chapterthe author gives the analysis of the situation after the seizure of Turkistan by theRussian Empire and its policy of colonial oppression. Additionally, in this sectioncan be found one more reason of the emergence of Andijan rebellion - it's the policyof social oppression. As, during the resettlement of people from the Central part ofthe Russian Empire part of land, owned by the local people, was given to themigrants. And that became a stimulus to the development of the liberationmovement. In the second section the author describes the beginning of the rebellionand its spread over the whole territory of Turkistan. In the last chapter the authorsums up and describes the historical meaning of Andijan rebellion of 1898.In the conclusion are given the results of the scientific research and historicalimportance of Andijan rebellion of 1898 and its influence on the modern time.