Чынгыз Айтматовдун чыгармаларында бала проблемасы

Abstract

Kırgız halkının dev yazarı Cengiz Aytmatov`un ilk eserlerinden günümüzekadarki bütün eserleri incelenmeye alındı. Bunların biri Cengiz Aytmatov'uneserlendeki ekoloji konusundan bahsetse değeri de edebiyat ile folklor arasındaki ilgiyiberaber araştırıldı. Dahası Aytmatov'un eserlerindeki ananın yeri, kadının yeri vb dahabirçok konulardan ve problemlerinden bahsedildi. `Benim ilk yapıtım` diye belirttiği`Yüz yüze` hikayesinde ressam kaçak karakterini inandırıcı yaratmak için Totuy'un veçocuklarının öfkesini dile getiren hazin hadiseyi net bir şekilde tasvir etmiştir. Bu olayyazarın kendi başından geçen yaşanmış hadisedir. Yazar çocukluk döneminin acıhayatının kendi yaratıcılığını düşünmeden hadisenin tesirli olması için her türlü edebiusulleri kullanarak yani biri temel unsur olsa diğerlerini temel olaylara ek ayrını olarakkullanmıştır. Totoy'un çocukları bugün yarın süte doyacağız tek ümitleri ineciğindenayrıldılar. Karnımız doyacak derken onların aklın ucuna bile getirmedikleri başlarınageldi. Babalarından ayrılmaları azmış gibi bir de yokluk ve savaşa denk geldiler. Budönemdeki çocukların durumu onların çok ötedeki savaşın değil beri yandaki ineciğinçalınmasıyla gönül dünyalarındaki kansız savaştan kim haber verebilirdiki... Bu soruyayarın ya da sonra değil hemen cevap gerekir. Çünkü çocuk çocuktur. Onun düşünceleriçocukça üzüntüsü kısa süreli ama çabuk kırılır. Bu küçücük epizottan yazar çocukların bukadar merhametli, temiz ve dürüst olduğunu yansıtmış. Cengiz Aytmatov'u dünyayabüyük aşkıyla beraber tanıtan `Cemile` hikayesi bir anda Cemile'nin de Seyit'in deaşkının gücünü tanıtan eser oldu. Seyit'in ilk aşkı Cemile'ye itiraf edilen ama açığaçıkmamış bir hikayedir. Savaşın zorluklarını babadan, anadan, ağabeyden, kardeştenayrılık sürecinde kor gibi alevlenen Daniyar ile Cemile'nin katıksız sevgisine kimtarafsız bakabildi? Tabi ki sadece Seyit... Ressam Seyit'in karakterini dünyada kıyametkopsa da yer yerinden oynasa da gerçek sevginin devam edeceğini, insanoğlununhayatındaki önemli yerini koruduğu konusuyla paralel işlenmiştir. O dğnemdeki savaşıntazyikini sıkıntısını çeken daha ergenlik çağına ermemiş çocuk tiplemesi olan Seyit ikigencindupduru sevgisine tarafsız gözle bakabilen biri olduğunu göstermiştir.İlim yoluna ilkler olma şerefiyle iz bırakan ve buna benzer karakterinçocukluğuna bakmadan halka onların kolay anlayıp sindirebilecekleri bir karakter olan ilköğretmen Düyşen hikayesi her bir öğrencinin eğitim almasını iğneyle kuyu kazmakkadar zor olduğunu belirten atasözündeki felsefeyi çözerek bize vesek yanılmayız.Eserin başkahramanı Altınay Suleymanova'yla azim, gayret, ileriye dönük atılımı eskiile savaşı aktarılır bize. Keneşbek Asanaliyev'in tamamıyla doğru tespit ettiği gibi`Aytmaytov'un çocukları` (Altını çizen araştırmacı) derken kendince zor problemimeselelerden birine dönmesi hiç kimseden şüphe bırakmıyor. Çünkü 1920 yılı KırgızEdebiyatında bir kıpırdanış, haraketlilik, sıçrayış ve yenilik olarak değerlendirilen `BeyazGemi` hikayesi üzerinden uzun bir süre geçmeden 1975 yılında ise Kırgız halkıylauzaktan yılında `Erken Gelen Turnalar` adlı eserini 1975 yılında ise Kırgız halkıylauzaktan yakından hiçbir ilgisi olmayan Nivh halkının hayatından haber veren eserinbaşkahramanı Kirisk ile bizleri tanıştırdı. Birbirinin hiç devamı olmayan üç başka hayattarzını çocuğun yaşamı, ailesine olan saygısı, hasreti ve tabiata olan çocukça bakışıhassasiyetle hatırlatılan eser dünyaca tanınan yazar tarafından ince bir ustalık vezerafetle işlenildiği görülüyor.Her türlü tartışmayı beraberinde getiren `Beyz Gemi`deki çocuk; inancın,saflığın, masumiyet gibi yüce ruhun sembolü olarak değerlendirilerek aynı zamandaburada aklın fikrin üretmesine sebep olan ruh yüceliği derin felsefesine daha küçücük 7yaşındaki çocuğun psikolojisiyle beraber vermesi, `Erken Gelen Turnalar ` hikayesindekörpecik Sultanmurat'ın savaş zamanında pişerek olgunlaşması, çocuklukça hayalleri,çocukça düşünce ve hassasiyeti ve çocukluk aşkı açıkça verilmiştir.`Deniz Kıyısında Koşan Ala Köpek` adlı eserde Nivh halkının gelenekleri; sisiçerisinde kalan erkek çocuğunun avcılığı ailesini geçindirmek için öğrenmesi gibi millibir gelenek yer almaktadır. İşte böyle tesbih taneleri gibi sıralanmış büyük felsefidüşünceleri yanında yazar, her türlü yaşamı uygun bir tarzda öğrencilerin ruh dünyasınızenginleştirmek, eğitmek, terbiye etmek amacıyla iradeyi kullanmayı, fedakarlığı,çekingenliği aşmayı, sabırlılık gibi güzel vasıflarla donanmaya çağırarak büyüksanatkarane yeni bir Aytmatov'luk sanattı.Bu eserler hem büyüklere hem de küçüklere hitap edebilen nadide baş yapıtlardiye düşünüyorum.

Almost every work (beginning from the very first) of the great Kyrgyz authorChyngyz Aitmatov has been thoroughly discussed and investigated.In his novel `Face to face`, which is considered to be the `first` by the author, heclearly depicted the anger of the Totoi's children in order to clarify the character of thevillain. And then the question arises: who is responsible for the bloodless war living inthe hearts of the children, who is responsible for the war that is more upsetting than theone in the front?Theses questions needed to be answered as soon as possible, as children are veryquick in thought and forgetting their sadness, however, they're quick to be upset at thesame time. The small episode above explained is enough to reflect the children's beingmerciful, pure and trusting everybody.Aitmatov's `Dzamila`, famous and great love-story ever written, puts on pedestalnot only Dzamila's love, but Seit's at the same time. Seit's first love was devoted toDzamila, thus it was not shown. The hard process of losing the closest relatives likebrothers and fathers were going on. The war was going on. Who could be able to judgeobjectively the love of Daniar and Dzamila that was getting bigger like a flame. Theauthor's idea love will live even there is chaos existing speak through the artist Seit'sexperiences. Seit was given as a witness for the pure love between two young peopledespite the difficulties brought by the war.`The first teacher` is another novel with another idea that stands for `obtainingthe knowledge is like digging the well with a needle`. The author managed to give thisphilosophy to his readers inspite of the great amount of works written on the basis ofeducation. Altynai Sulaimanova is a dlilgent, hardworking herone fighting with thedogma of the past.As K. Asanaliev noticed ` Aitmatov's Children ` ( underlined-Nezahat Turk) isgoing to be the problem mostly discussed in the near future. The auther introduced `White Ship` in 1970, which was considered a new keap in the literature; then in 1975 :Earely coning birds` ; in 1977 the theme totally different and far from Kyrgyz culture –the Nihvs and Kirisk. These 3 charakters are from different cultures. The author was ableto reflect these children's attitudes towaed kife; their parents, missing them; nature; intotally unsimilar situations.Nameless boy in the the ` Whitw Ship` is symbolizing purity, great spiritualpower; the greatness is given though the 7 yer old boy's views/ ` Early Coming Birds `depicts the Childs inner power, the Child's sweat dreams, the Child's hatred and at thesame time Child's first love. Kirisk had to learn catching the fish in order to be able toearn life for his family. The author created a specila art involving necklace like linedgreat philasophies that call readers for improving their life-under standings, selfeducating, self motivation, patience. These masterpieces are wonderful models to followfor all people.