Ahmet Hamdi Tanpınar'ın romanlarında ve şiirlerinde zaman kavramı

Abstract

Tanpınar, sanat anlayışını, estetiğini kurarken üzerinde durduğu en önemli kavramlardan biri`zaman`dır. Tanpınar'a göre hal yoktur, o sadece mazi ve geleceğin kesintisiz bir akış halinde gözlendiğibir rasat kulesi, bir zaman tünelinin kapısıdır. Yani Ahmet Hamdi Tanpınar, yaşadığı anı, geçmişle vegelecekle bağlantısını anlamlandırmaya, insanın zamanla ilişkisini bu yönden bulmaya çalışır.Tanzimat'la başlayan Batılılaşma süreci ve sonrasında bireysel ve toplumsal alanlarda meydana gelendeğişimler bütün zaman boyutlarını kırarak yerini parçalanmışlığa bırakmıştır. Tanpınar, Doğu ve Batıarasına sıkışarak bir kimlik bunalımı içine giren Türk milletinin kurtuluş çaresini maziden kopmadan,mazinin kültür birikimiyle bütünlüğün sağlanacağına ve devamlılığın ancak bu şekilde süreceğine inanır.Tanpınar'ın eserlerindeki zaman kavramını incelenmeden önce zamanın insanlık tarihindeki gelişim vedeğişim evreleri inceledikten sonra Yahya Kemal, Bergson, Proust gibi şahsiyetlerin zamana bakış açılarıylaTanpınar'ın zamana bakışının değerlendirmeleri ve incelemeleri yapılarak onun romanlarında ki zamankavramı, bütünlük, süreklilik ve parçalanmışlık açısından ele alınarak incelenmektedir.Tanpınar, şiirlerinde hayal yoluyla sonsuzluğa ulaşmak ister. Ona göre sanattaki mükemmellilik ancaksonsuzluğun hayalini verir ve insanın içindeki derin özleyişi hiçbir zaman gideremez.Kısaca Tanpınar'ın zaman anlayışı, `Beş Şehri`n geçmişi geleceğe bağlayan hali yakın görmesi ilebaşlar.