Son dönem Kırgız sinemasında bir auteur: Marat Sarulu

Abstract

Sinema yüzyıldan fazla bir süredir, görsel ve işitsel bir sanat dalı olarak tümdünya üzerinde etkili bir anlatım diline sahiptir. Sinema tarihi daha ilk dönemden kurguve gerçeklik olarak ikiye ayrılmıştır. İki genel düşünce sinema tarihi boyunca üretilenkuramlar için iki büyük akımı temsil etmektedir. Gerçekçi Gelenek ve Biçimci Gelenekolarak adlandırılan bu iki büyük akım; sinema filmlerinin ürettikleri söyleme kaynaklıkeder.Auteur Kuramı bu iki kuramın ardından incelenmiştir. Bu kuram; Marat Sarulusinemasını incelemede diğer iki geleneksel akım; biçimcilik ve gerçekçilikle birliktebize yol gösterici olmaktadır.Bağımsızlığın ilk dönemlerinde hakim olan belgesel-gerçekçiliğin dışındabiçime ağırlık veren filmleri ile Marat Sarulu, Kırgız Sinemasında farklı bir konumdabulunmaktadır. Kırgız görsel kültür birikiminden, Kırgız kültürünün zengin tarihindenbeslenmekle birlikte, Marat Sarulu filmlerinde, dönemin diğer filmlerinde olduğu gibitipik bir Kırgız ailesi, köy yaşantısı gibi konular yerine, daha evrensel konularınişlendiği görülür. Marat Sarulu filmlerinin teması psikanalizden beslenir. Biçimci biranlayışla, sinemanın teknik özellikleri, var olan gerçekliğin dolaysız aktarımı için değil,yönetmenin, görünenlerin ardında yatan görünmeyeni aramasıyla kullanılır. Varoluşçufelsefenin sorguladığı temalar, Marat Sarulu filmlerinin belirleyicilerinden biridir.Marat Sarulu'nun Auteur bir yönetmen olarak, sinemasını oluşturduğu tüm buöğeleri kullanma biçimleri ve bu tercihlerin ardında yatan nedenler araştırılmaktadır.Kırgız Sineması'nın tarihsel süreçleri, günümüz Kırgız Sineması'nın bulunduğu noktave gelecekte Kırgız Sineması'na yön verecek olan nedenler, Marat Sarulu'nun bireyselörneği ile ortaya koyulmaya çalışılmaktadır.Son Dönem Kırgız Sinemasında Bir Auteur: Marat Sarulu Tezi, KırgızSineması'nın tarihsel gelişim süreci içinde geçirdiği evreleri ele almaktadır. KırgızSineması'nın başlangıcı, zaman içindeki değişimleri, günümüz Kırgız Sineması'nınsahip olduğu arka plan ortaya çıkarılmaktadır.Marat Sarulu sadece Kırgızistan odaklı bir sinema yerine başta Kazakistanolmak üzere, çeşitli ülkelerden sağladığı ortaklıklar ile Kırgız sinemasının, kapalı vedar bir ekonomik alan içinde sinema yapmaya çalışmasına karşı, bir yol açıcı işlevesahip filmler üretmektedir. Bu gibi ortak üretimlerin çoğalması ile Kırgız sineması, birekonomik sektör olarak göz ardı edilmemesi gereken dünya sineması içinde kendine biryer edinebilecektir. Bu tez çalışması; Marat Sarulu filmlerinin özelliklerini aktarırken,aslında bu filmlerin, genel anlamda Kırgız sinemasının gelişimini sağlayan bu türözelliklere sahip olduğunu, sinema dilinin gelişmesi için bu filmlerin önemli bir roloynadığını vurgulamaya çalışmaktadır.Anahtar Kelimeler: Sinema, Sinema Kuramları, Kırgız Sineması, Auteur,Marat Sarulu

For more than a hundred years, cinema has had an efficient narration languageon the whole world as a visual and audial art branch. The history of cinema had beendivided into two parts as fiction and reality from the very first period. Two main ideasrepresent these two great movements in behalf of theories, produced throughout thecinema history. These two great movements, called as Realist Tradition and FormalistTradition, stand as a source for the discourses, produced by the cinema movies.Auteur Theory was analysed after these two theories. Together with formalismand reality, this theory; and two other traditional movements become a guideway inanalysing the cinema of Marat Sarulu.Marat Sarulu stands on a different position in Kyrgyz Cinema with his movies,which focus on forms, except of the documentary-realism, which was dominant duringthe first period of independence. As well as getting nourished from the deposition of theKyrgyz visual culture, the rich history of the Kyrgyz culture, it is seen that instead ofsubjects like a typical Kyrgyz family, village life, which are seen in other movies of theperiod; Marat Sarulu movies embrace more universal subjects. The theme of MaratSarulu movies gets nourished from psycoanalysis. The technical features of cinema areused by the director through his search of the invisible behind the visible with aformalist sense; rather than for the indirect convection of the present reality.As an Auteur director, the way Marat Sarulu uses all these elements thatconstitute his cinema and the reasons laying behind these preferences are beingsearched. Historical courses of the Kyrgyz Cinema, the point where today's Kyrgyz Cinema is at and the reasons to direct the Kyrgyz Cinema in the future are tried to berevealed through the individual sample of Marat Sarulu.An Auteur on the Recent Kyrgyz Cinema: The thesis of Marat Saruluapproaches the stages of the Kyrgyz Cinema during the historical development period.The beginning of the Kyrgyz Cinema, its changes in the course of time, the backgroundof today's Kyrgyz Cinema are being revealed.Instead of an only Kyrgyzstan-based cinema, Marat Sarulu produces movies,having a leading function, in spite of the fact that Kyrgyz cinema tries to make movieswithin a closed and narrow economic space with the help of associations, acquired fromvarious countries, Kazakhistan being in the first place. With the increase of such coproductions,the Kyrgyz cinema shall have a place of its own within the world cinema,which shall not be neglected as an economic sector. While this thesis study transfers thecharacteristics of Marat Sarulu movies, it also tries to emphasize the fact that thesemovies indeed have such characteristics in general, which help the development of theKyrgyz cinema and that these movies play an important role for the development of thecinema language.Keywords: Cinema, Cinema Theories, Kyrgyz Cinema, Auteur, Marat Sarulu