Global finansal krizin bankacılık sektörüne etkisi: Kırgızistan örneği

Abstract

`Ekonomi bilimi, iktisatçıların romantik ve sterilize edilmiş ortamda matematikselhünerlerini sergiledikleri ve dolayısıyla yanlış giden şeylerin göz ardı edildigi bir şovsahnesidir`Paul KrugmanBilgi teknolojisindeki gelişmeler ve finansal serbestleşmenin artması sonucufinansal piyasalar birbirleriyle bütünleşmiş hale gelmiştir. Spekülatif karakterlisermayenin sınırsız özgürlüğü kazanması anda dışa açık ülkelerin gündeminde krizolgusu sıkla karşılanmaya başlanmıştır. Serbestleşmeden ortaya çıkacağı iddia edilenmuazzam yararlar hayal gücüyle sınırlı olduğu ortaya çıkmıştır. Nitekim, son dönemdeyaşanan krizlerin tek bir piyasayla ya da tek bir ülkeyle sınırlı kalmadığı ve zincirlemeolarak diğer ülkeleri de etki altına aldığı nedeniyle finansal krizler üzerinde yoğunçalışmalar başlanmıştır.Gelişmekte olan ülkelerde sıklıkla karşılaşılan krizleri anlayabilmek venedenlerini ortaya çıkarabilmek için söz konusu ülkelerde yaşanan krizleri detaylıincelemek gerekmektedir. Örneğin, Latin Amerika, Doğu Asya, Rusya ve Türkiye'deortaya çıkan bunalımların özellikleri irdelenerek çok sayıda modeller kurulmuş veçalışmalar yapılmıştır. Bu modeller krizlerin yarattığı olumsuzlukları en aza indirgemekiçin erken uyarı sistemlerin ve krize karşı politikaların geliştirmektedir. Ancakmodeller tüm krizlerin şifası değildir. Modeller bazı krizlerin sebepleri ile ilgilidoyurucu bilgiler verirken, bazılara yeterince ışık tutamadığı açıktır.Ancak ortaya çıkan krizler finansal liberalizasyonla özdeşleştirildiği vebunlımdan sadece spekülatif nitelikli sermayenin suçlu olduğu yanlış bir görüştür.Ülkenin dışa açılma sürecinin marko ekonomik politikalarla tutarlı gerçekleştirilmesigerekir. Diğer ifadeyle, spekülatif sermayenin krizin doğmasında, kesinlikle rolümecvuttur, ancak ülkede uygulanan yanlış maliye politikaları, bankacılık sistemininyapısal kırılganlıkları veya siyasi tartışmalar da krizi davet etmektedir. 2007 yılı ABD'de mortgage piyasasından kaynaklanan ve küresel boyutlarıkazanan krize gelince, krizin Büyük Bunalımdan bu yana en derin kriz olduğusayılmaktadır. Krizin nedenlerini, finansal kuruluşların aşırı iştah güdüsü, aşırı menkulkıymetleştirme, şeffaflığın eksikliği, derecelendirme kuruluşlarının etkinliğindekiyetersizlik ve denetleme sisteminin zayıflığı olarak sıralamak mümkündür. Krizinsonuçları arasında finansal kuruluşların iflasları, mali sistemin zayıflaması, enflasyon,işsizlik, üretim derecesinin gerilemesi ve dünya ekonomisinin gelişim tempolarınyavaşlaması gösterilebilir.Mortgage krizinin Kırgızistana olan etkisi ise ülkenin GSYİH göstegelerinkötüleşmesi, ihracatın gerilemesi ve dış ülkelerde çalışan Kırgız vatandaşlardan gelennakit akışının azalması ile meydana çıkmıştır. Ülkenin makroekonomik göstergelerinkötüleşmesi komşu ülkenin Kazakistan ve Rusya ekonomilerinin zor durumadüşmesinden kaynaklanmaktadır. Çünkü Kırgızistan'ın dünya ekonomisi ilebütünleşmesi zayıf derecededir.Ülke ekonomisinin güçlü ve istikrarlı yapıya kavuşması doğru yapılandırılmışgüçlü bir ulusal para ve güvence altına alınmış sağlam bir finansal sektör ilemümkündür. Kırgızistan gibi gelişmekte olan ülkelerde, banka dışı finansal araç vearacıların yeterince gelişmemiş ve sermaye piyasasının gelişme sürecinde olması da,bankacılık sektörünün finansal sistemdeki rolünü arttırmaktadır. Üstelik Kırgızistan'dafaaliyet sürdüren bankaların sermayesinin %50 civarında yabancı yatırımcılara aittir.Özellikle, Kazak bankaların finans kesiminde payı büyüktür. Bunun için finansal krizaltında bankacılık sektöründe oluşan değişiklikler tespit edilmek önem kazanmaktadır.Çalışmanın birinci bölümünde bankanın karşılaştığı riskler ve bankanınanalizinde kullanılan oranlar kavramsal olarak açıklanmıştır. İkinci bölümünde isekrizle ilgili literatür yer almaktadır. Üçüncü bölümde Kırgız bankacılık sektörününfinansal kriz etkisi sonucunda yaşadığı değişiklikler konsolide banka bilançosu üzerindebir kaç oranların incelenmesiyle tespit edilmeye çalışılmıştır.

`The economy, is a show scene where economists try to show the achievements inmathematics area and consequently do not notice obvious`Paul KrugmanOwing to technological progress and financial liberalisation in the world,globalisation of emerging markets was accelerated. Finding of freedom of speculativecharacter of the international capital has led to origin of financial crisis. Hugeadvantages from liberalisation have appeared only conjectures. Besides, the crises,occurring last decades chain reaction have started to extend on other countries. Becauseof huge lossess and difficulties in struggle against crisis, profound studying of thenature and consequences of crises has begun.For full understanding of causes and effects of financial crises it is necessary toinvestigate the crises, flashed in developing countries. Many models have beenconstructed on the basis of crises which have occurred in the countries of LatinAmerica, East Asia, Russia and Turkey. These models help to develop early warningsystems and the anti-recessionary policy with which help it will be possible to avoidnegative consequences. However these models are not panacea and explain an originonly certain crises.However to accuse only financial liberalisation and free movement of the capital ofcrisis origin is erroneous opinion. That is, naturally, above-stated factors are provokedby crisis, but incorrectly chosen and carried out fiscal policy, weak conditions of banksector and political squabbles as play a role in crisis occurrence.As to, financial crisis in the USA problems with a non-return of hypothecary credits itincreasing negative influence on economy of the countries of the world became whichsource, according to many economists comparable with consequences Great Depressionof 30th years. Among the reasons of this crisis bias of rating agencies and weakfunctioning of system of monitoring and the control over financial institutions arenamed an excessive pursuit of the financial organisations of profit, unreasonablesecuritization, opacity financial statements. And consequences was bankruptcies andmerges of the financial organisations, the high inflation, raising unemployment, fall of alevel of production and decrease in rates of development of economic.Influence of financial crisis in Kyrgyzstan was showed in deterioration ofmacroeconomic indicators, reduction of export and monetary receipts from guestworkers from Russia and Kazakhstan. But these changes speak deterioration ofeconomy of the next Kazakhstan and Russia, that is with the countries with whichKyrgyzstan has economic cooperation. Because our country is poorly integrated intoeconomic.As is known national economy development depends on stable national currencyand reliable financial sector. In Kyrgyzstan because of backwardness of a financialstock exchange, predominating position in a country financial system has banks.Besides, about 50 % of the capital of all bank sector belongs to foreign investors,namely the Kazakh investors. Therefore it is very important to define influence offinancial crisis on bank sector of the country.Chapter 1 of the given work is devoted bank risks and the factors used at theanalysis of a financial condition of bank. The second chapter contains the theory ofcrises. The third chapter explains changes in bank sector by means of the factors,calculated on the basis of the consolidated balance of bank sector.Anahtar Sözcükler/Key WordsFinansal kriz teorileri, mortgage krizi, Kırgız bankacılık sektör.