Çağataycanın son dönemine ait bir Köroğlu destanı (İnceleme, transkripsiyon, aktarma, dizin)

Abstract

Bu çalışmada tez konusu olarak ele alınan Köroglu Destanı dil bilgisi, yazıldığı dönem ve bu dönemi temsil etmesi bakımından incelenmiş ve eserin Çağatay Türkçesindeki yeri belirlenip eserden hareketle Çağatay Türkçesinin son dönemine ait gramer özellikleri tespit edilmiştir.Hazırlamış olduğumuz tez çalışması söz konusu destan metninin dil yönünden incelenmesi, transkripsiyonu, Türkiye Türkçesine aktarımı ve dizin-sözlük bölümlerinden oluşmaktadır.Çalışmanın giriş bölümünde Çağataycayla ilgili genel bilgi verilmiş, ardından geniş bir coğrafyada çeşitli şekillerde işlenmiş olan Köroğlu Destanı hakkında genel bilgi verilmiş, bu destanla ilgili şimdiye kadar Türkiye'de ve Türkiye dışında yapılmış çalışmalardan bahsedilmiş ve tez çalışmasına esas olan Köroğlu Destanı metninin yazarı olan Ümöt Moldo'nun hayatı ve edebî çalışmaları ele alınarak diğer eserleri hakkında da bilgi verilmiştir.Çalışmanın birinci bölümü imlâ özellikleri ve dil özellikleri olmak üzere iki başlıktan oluşmaktadır. İmlâ özellikleri bölümü seslerin yazıda gösterilmeleri, sözcüklerin ve eklerin yazılış biçimleri gibi alt başlıkları kapsamaktadır. Dil özellikleri bölümü iki başlık altında ele alınmıştır: Ses bilgisi, biçim bilgisi. Ses bilgisi bölümünde metinde yer alan ses değişmeleri ve seslerin birbiriyle olan ilişkileri gibi fonolojik özellikler incelenmiştir. Biçim bilgisi bölümünde metinde kullanılmış olan gramatikal yapılar işlevleri, kullanılışları, anlamları açısından incelenmiş, metin söz varlığı açısından ele alınarak destan metninde kullanılmış olan sözcükler çeşitli başlıklar altında toplanmıştır. Bölümün sonunda destan metninin imlâ ve dil özelliklerinden hareketle taşıdığı nitelikler ve çeşitli Türk lehçeleriyle olan benzer yapılardan bahsedilmiş ve Çağataycanın son dönemiyle ilgili yapılacak çalışmalardaki önemi vurgulanmıştır Çalışmanın ikinci bölümü ise eserin transkripsiyonu ve Türkiye Türkçesine aktarımından oluşmaktadır. Eserin transkripsiyonu ve aktarımı verildikten sonraki kısımda metnin sözlük-dizini ve çalışmada yararlanılan eserlerin bir listesi verilmiştir. Tezin sonunda teze esas olan `Köroglu Cana Asan Kan` adlı el yazması eserin arap harfli metninin kopyası verilmiştir.

Магистрдик диссертацияда Үмөт Түгөлбай уулунун `Көроглу жана Асан кан` аттуу кол жазмасындагы чагатай жазуусунун өзгөчөлүктөрү иликтенет. Текстте байкалган тилдик өзгөчөлүктөрдөн улам кол жазманын XIX кылымдын акыры же XX кылымдын баштарында жазылганын айта алабыз.Үмөт Молдонун бул кол жазмасын магистрдик диссертациябыздын темасы кылып алганыбыздын себеби, чагатай адабий тилинин акыркы доорунда жазылган чыгарманы изилдеп, өтүш мезгилинин өзгөчөлүктөрүн аныктоо, ошону менен бирге Орто Азиядагы түрк тилдерине тиешелүү элементтердин ошол доордогу абалын белгилөө болуп эсептелет.Диссертация киришүү бөлүмүнөн тышкары `Көроглу жана Асан кан` текстинин орфографиялык жана тилдик өзгөчөлүктөрү, тексттин транскрипциясы жана котормосу аттуу 2 бөлүмдөн турат.Иштин биринчи бөлүмүндө чыгарманын орфографиясы, фонетикалык жана морфологиялык өзгөчөлүктөрү иликтелет.Экинчи бөлүмдө тексттин транскрипциясы жана түркчө котормосу берилет. Иштин кийинки бөлүгүндө чыгарманын индекси орун алат.Диссертациянын акырында ишти даярдоо учурунда колдонулган адабияттардын тизмеси жана тексттин түпкү нускасы берилет