Kırgızistan'da sinema eğitimi

Abstract

Yüksek linsans tezi olarak bu araĢtırma, sektörün geliĢme yollarının saptaması, döngüsel olarak baĢ gösteren bunalımlara bir süre sonra bir yenisinin eklenip eklenmeyeceğinin kestirilebilmesi açısından Kırgızistan'da sinema eğitimi konusu ele alınmıĢtır.Sinema, bugün, televizyon ve internetten sonra kitle iletiĢim araçları içersinde en etkin olanlarından birisidir. Özellikle halk eğitimi açısından sinema, genel kültürü arttırıcı bir araçtır. Sinema bir ülkenin toplumsal problemlerini de açığa çıkarabilme gücüne sahiptir. Hatta tek taraflı olarak toplumdaki belli çevrelerin, belli ve alıĢılagelmiĢ ve sırf kendi çıkarlarını, kendi sınıflarının çıkarlarını koruyan, kendi hâkimiyetlerini sürdüren ve pekiĢtiren bir biçimde sunulmamak Ģartı ile gençlik sorunları, mülkiyet, aile, cinsel sorunlar, iĢçi sorunları, göçler, kadın, suçluluk, siyasal sorunlar gibi sorunları ele alarak bunları iĢleyerek bunların yanlıĢ ve gerçek olmayanlarının eleĢtirisini yaparak, bazı hal çareleri de önerebilmektedir.Yine halk eğitiminde, sinema, belli bir kültürün norm, tutum ve değer yargılarını eleĢtirip övmek ya da yermek suretiyle haber verici bir görev yapmaktadır. Bu bağlamda hem propaganda aracı olarak hem de belli manevi değerleri taĢıyan ve halka benimseten bir sanat türü olmasıyla beraber, bir devletin kültürünün parçası olarak sinemanın rolü küçümsenemez.Her film ekonomik sistemin bir unsuru olmakla beraber ideolojik sisteminin de bir parçasıdır. Her film politiktir. Bu bağlamda, sinema kültürel alanın en etkin sanatsal biçimi olarak ideolojik iĢlevlerin etkisinden kurtulamaz.Günümüzde Kırgız devletinin toplumunun çoğunluğu tarafından kabul edilen ve net bir ideolojisinin olmadığı, genç kuĢağının Batının ürettiği değer sistemine dönük olduğu vurgulanmakta. ÇeĢitli stereotiplerin yarattığı bu bulanık enformasyon akını ile öğretmenlerin mücadelesi yeterince sert olagelmiĢtir. Bu nedenle Kırgız sineması tarafından milli filmlerin ortaya çıkması için üretim devresinin tüm aĢamalarında profesyonel ekibin olması Ģarttır, ki bu konu günümüzde büyük bir sorun teĢkil etmektedir. Kırgız sinema okullarının bugünkü eğitim programların 4günümüz koĢulları açısından inceleyerek bunların ne kadar geçerli ve efektif olduğunu saptanmaya çalıĢılmıĢ ve geliĢme yönünü belirleme çabası gösterilmiĢtir. Tez çalıĢmasında öncelikle Kırgızistan sineması, Dünya sinemasının geliĢme safhaları, kültür endüstrisi ve kültür ürünü olarak sinema, filmlerin ekonomi-politiği ve kültürel çalıĢmalar, Post Enformasyon dönem ve eleĢtirel yaklaĢım ıĢığında sinema alanında yer alan dönüĢümler irdelenmiĢtir. Kırgızistan'da sinema eğitimi ve eğitimi veren kurumları incelenmesi, eğitim sürecinde kullanılan metotlar, kitaplar, öğretmenlerin altyapısı ve mezunlarla ilgili bilgilerin değerlendirilmesi gibi faaliyetler bu çalıĢmanın temel yönünü belirlenmiĢtir.Genel olarak Kırgızistan sinemanın tarihsel geliĢmesi, geçtiği dönemlerin bakımından tezin birinci bölümünde Kırgız sinemasının bulunmuĢ olduğu durumu anlatılmıĢtır. Ġkinci bölümde ise sinema eğitiminin dünya çapında ortaya çıkması ve geliĢmesine yönelik bilgiler sunulmuĢ, küreselleĢen dünyamızın kültür endüstrisi ve kültür ürünü olarak sinema tartıĢılmıĢtır. Sinemanın bir endüstri olarak örgütlenmesinin çeĢitli aĢamalarına odaklanan filmlerin ekonomi-politiği ve kültürel çalıĢmalar ele alınmıĢtır. Bunun dıĢında kapsayıcı bir Ģekilde küreselleĢme süreçlerin açısından post-enformasyonel çağı ve eleĢtirel yaklaĢımlara da yer verilmiĢtir. ÇalıĢmanın asıl amacı olan Kırgızistan'da sinema eğitiminin incelenmesine yönelik bilgiler ve gerekli değerlendirmeler tezin üçüncü bölümünde sunulmuĢtur.AraĢtırmanın neticesinde Kırgızistan'ın sinema alanında eğitiminin verildiği 2 tane üniversite saptanmıĢtır. Sinemanın kendine özgü alanı, alt yapısı, ders program ve uygulamaya yönelik çalıĢmaları günümüzde belirttiğimiz üniversitelerde istenilen eğitimin yeterli düzeyde yapılmasına olanak vermemekte, gerçek anlamda sinema eğitimi yapılamamaktadır. Ġncelenen sinema eğitim programları Kırgızistan'da sinema eğitiminin yetersiz düzeyde yürütüldüğü tespit edilmiĢtir. Kırgızistan'ı yeniden bir sinema merkezi haline getirme yolundaki yapılması gereken faaliyetler ve sinema bölümünün tasarımına uygun gerçekleĢtirilecek sinema alt yapısı koĢuluğu ile bir sinema bölümünün tasarımı önerilmiĢtir.Anahtar Sözcükler: Kırgız sineması, sinema eğitimi, sinema endüstrisi, ürün olarak sinema, medya eğitimi

Автор бул магистрдык диссертациянын алкагында кино тармагынын өнүгүү жолдорун, айрыкча циклдык мүнөзгө ээ болуп, узак убакыт ичинде өнүкпөй токтоп калган, кино жаатында билим берүү маселесин изилдеди.Бүгүнкү күндө кино, тел каражаттарынын ичинен эң эффективдүү болуп саналган интернет жана телекөрсөтүүдөн кийинки орунду ээлейт. Кино калктын кругозорун кеңейтүүдөө, жалпы маданияттын деңгээлин жогорулатуу жана өнүктүүрүү боюнча жардамчы инструмент катары саналат. Кино кээ бир маданий нормалар жана көз караштарды сындоо жана баалуулугуна маани берүү аркылуу билим жана маданият жаюучулук, талим-тарбия берүү сыяктуу функцияларды жүзөгө ашырат. Бул контекстте моралдык баалуулуктарды камтыган жана үйрөткөн, пропаганда каражаты жана искусство түрү катары кинонун ролун мамлекеттин маданият звеносунун бөлүгү катары чоң мааниге ээ. Ар бир фильм жөн гана экономикалык элемент эмес, муну менен бирге идеологиялык системанын бир бөлүгү болуп саналат. Фильмдердин дээрлик бардыгы кандайдыр бир саясий маалымат камтыйт. Бул күз карашка ылайык, кино маданийт формалары аркылуу көрүүчүгө күчтүү таасир этүү каражаты болуп саналат. Азыркы күндө Кыргызстан Республикасы так жана жалпы идеологияга ээ эмес, ошондуктан жаш муундар батыш системасы тарабынан өндүрүлгөн маданий баалуулуктарды байма бай өздөштүрүүдө. Мугалимдердин бул күңүрт маалымат агымы жана ар түрдүү стереотиптер менен күрөшүүсү катал жүрүдөө. Бул себептен улам кыргыз киноматографиянын жаңы өсүп келе жаткан муундун өнүгүүсү жана калыптанышына таасир тийгизе алган улуттук тасмаларды жаратуу жөндөмдүлүгү чоң мааниге ээ. Бул максатка ылайык ички инфораструктураны жана тасмаларды өндүрү, профессионалдуу адистердин бар болусу жана киноиндустриянын өнүгүсүү зарыл.Бул иштин алкагында заманбап Кыргызстандын шарттарында бар болгон кино тармагында билим берген мекемелердин саьбак пландары изилденди. Изилдөө процессинде автор бул программалардын 6эффективдүүлүгүн тастыктоо жана өнүгүү жолдорун белгилөө сыяктуу максаттарды көздөгөн. Магистирдик иштин теориялык бөлүгү дүйнөлүк кино, кино индустриянын бөлүгү жана маданияттын продуктусу катары, муну менен бирге Кыргызстан кино тармагында кайра куруу процессин изилдөө, киноматографиясынын өнүгүү тепкичтерине токтолду; кино тармагында кайра куруу процесси тасмалардын экономикалык саясаты, маданий изилдөөлөр, пост-маалыматтык коом жана сындоо жолу аркылуу каралды. Кино тармагында билим берүү маселесин изилдөө биринчиден максат катары кино тармагында билим берген мекемелердин билим берүү методдорун, колдонгон булактарын, ага окутуучунун сапатын жана бул билим берүү мекеменин бүтүрүчүлөрү жөнүндө маалыматтарды анализдөө жана баалоо.Бул диссертациялык иштин биринчи бөлүмүндө Кыргызстан кинематографиясынын өнүгүү жолун тарыхый жактан көздөн өткөрүлдүү. Экинчи бөлүмүндө, автор башка мамлекеттердин кино алкагындагы тажрыйбасын карап чыкты. Мындан тышкары, кино киноиндустрия жана маданияттын продукту катары изилденди. Муну менен бирге, сындоо көз карашы менен глобализация шарттарында пост-маалыматтык коомго токтолду. Изилдөөнүн негизги максаты – Кыргызстандагы кино тармагында билим берүү жөнүндө жалпы абалды белгилеген маалымат диссертациянын үчүнчү бөлүмүндө берилди.Изилдөөнүн жыйынтыгында кино тармагында билим берген эки билим берүү мекемеси тастыкталды. Жаңы технологиялардын күн санап өнүгүп жатканын эсепке алганда, кино тармагында билим берүү, кино алкагынын уникалдуу спецификасына ылайык дүйнөлүк стандарттарга жооп бербегендиги аныкталды. Сабак программалары жана практикалык сабактар сектордо иштөө үчүн бүтүрүүчүлөргө керектүү теориялык жана практикалык билим алуусун камсыз кылбайт. Сабак программалар заманбап индустриянын талаптарына дал келбейт. Жогоруда белгиленген көйгөйлөрдөн улам, позитивдүү тенденцияларды жана өнүгүү жолдорун белгилөө максатында Кыргызстан киноматографиясында кайра куруу чараларына муктаж. Жыйынтыктар жана сунуштар бөлүгүндө киноиндустриясынын жаңы дизайнына ылайык мисал катары болжолдуу сабак пландары берилди. Бул программалардын жүзөгө ашуусу Кыргызстанга кайрадан эл аралык кино аренасында негизги рольго ээ болусун камсыз кылат.Ачкыч создор: Кыргыз киносу, кино боюнча билим беруу, киноиндустриясы, медиа боюнча билим беруу