Кыргыз жана түрк тилиндеги элес этиштер (магистрдик диссертация)

Abstract

Бул иликтөөдө, негизинен, кыргыз жана түрк тилиндеги элес этиштери изилденди. Аткарылган иште, эки тилдеги адабий жана оозеки кепте колдонулаган элес этиштердин жасалуу жолдору, уюштуруучу мүчөлөрү жөнүндө кеӊири маалымат берилди.Иликтөөдө, негизинен, тилдин морфология, лексика бөлүмдөрү туруктуу айкалышта каралып, дайыма сөздүн уңгу мүчөсү, анын өзгөрмөлүү формалары ж.б. каражаттарын тектеш тилдердеги маанилеш, же маанилешке жакын мүчөлөр, формалар менен каралгандыктан салыштырма ыкма кеңири колдонулду.Мындан сыркары кыргыз жана түрк тилдериндеги элес этиштер топтолуп, алар лексика-семантикалык жактан классификацияланды. Ал эми классификациялнын натыйжасында, эки тилдин ортосундагы өзгөчөлүктөрдү жана окшоштуктарды берүүгө аракет кылдык. Аталган иликтөө үч бөлүмдөн турат. Биринчи бөлүмдө кыргыз тилиндеги элес этиштердин жасалуу жолдоруна жана уюштуруучу мүчөлөрүнө токтолдук; экинчи бөлүмдө түрк тилиндеги элес этиштердин жасалуу жолдору жана мүчөлөрүн изилдедик; үчүнчү бөлүмдө эки тилдеги элес этиштер лексика-семантикалык жактан классификацияланды. Ачкыч сөздөр: Кыргыз тили, түрк тили, элес этиштер

Bu çalışmada esas olarak Kırgız ve Türkiye Türkçesindeki Yansımalı Kelimelerden Türeyen Fiiller üzerinde araştırma yapılmıştır. Araştırmamızda iki dildeki edebi dil ve ağızlarda kullanılmış yansımalı fiillerin Kırgız ve Türkiye Türkçesindeki kuruluş yolları, onların bir araya gelmesini sağlayan ekler araştırıldı.Bu çalışma genel olarak morfoloji ve leksikoloji alanlarını kapsayan bir çerçeveye sahiptir. Başka bir deyiş ile yansımalı kelimeler kök, ek ve yapı bakımından ele alınmıştır. Ayrıca Kırgız ve Türkiye Türkçesindeki yansımalı kelimeler toplanarak semantik bakımdan tasnif edilmiştir. Tasnif sonucunda ses, biçim ve kullanım alanları veya görevleri bakımından iki dil arasındaki benzerlik ve farklılıklar tespit edilmiştir. Bu çalışma üç bölümden oluşmaktadır. İlk bölümde Kırgız Türkçesindeki hayali yansımalı fiillerin kuruluş yolları ve ekleri, ikinci bölümde Türkiye Türkçesindeki hayali yansımalı fiilerin kuruluş yolları ve ekleri araştırıldı, üçüncü bölümde ise bu tür fiillerin semantik bakımdan tasnifleri yapıldı.Anahtar Kelimeler: Kırgız Türkçesi, Türkiye Türkçesi, Hayali Yansımalı Filler