Kitle iletişim araçlarının ulusal kimlik oluşturmadaki rolü: Kırgızistan örneği

Abstract

ÇalıĢmanın merkezinde ulusal kimlik kavramı, Kırgız kimliği çerçevesinde irdelenen ulusal Kırgız kimliği ve ulusal kimliğin kitle iletiĢim araçlarında sunumu yer almaktadır. ĠletiĢim teknolojileri sayesinde ortak enformasyon üretmek, almak ve göndermek olabildiğince hızlı ve kolay bir hal almıĢtır. Kitle iletiĢim araçları, radyo, televizyon ve gazeteler her geçen gün yayılırken, iletiĢim süreci de hızlanmıĢtır. Kitle iletiĢim araçları vasıtasıyla dünyadaki geliĢen olaylardan çok kısa sürede haberdar olma imkânı sağlanmıĢtır.ÇalıĢmanın birinci bölümünde ulus olgusunun tarihsel temelleri ve ulusal kimlik kavramını oluĢturan unsurlar olan ulusun kavramsallaĢtırılması, kimliğin kavramsallaĢtırılması, ulusal bilincin kökenleri, ulus-devlet, yurttaĢlık, demokrasi ve çokkültürlü toplumsal yapıda ulusal birliğin temelleri kavramları üzerinde durulmuĢtur. Ġkinci bölümde, Sovyetlerden bağımsız Kırgızistan‟a geçiĢ, uluslaĢma süreci ve medya kavramsal çerçeve bağlamında ele alınıp, Sovyetler birliği dönemi ve Lenin‟in `Milliyetler Politikası`, Sovyet kimliği ve etnik gruplar arası ilĢkiler, glastnost ve 2perestroika dönemi, egemenlik ve ulus devletleĢme süreci, ulusal kimliğin inĢaasındaki öncül etmenler, ulusal bilincin medyada yeniden üretimi detaylı olarak sunulmuĢtur. ÇalıĢmanın üçüncü bölümünü Kırgız ulusal televizyon kanallarından www.ktrk.kg (KTRK TV), Kırgız ulusal gazetelerinden www.super.kg (Super Ġnfo), www.azattyk.kg (Azattık Radyosu) ve Kırgızistan‟ın resmi ajansı olan www.kabar.kg (Kırgız Kabar) haber siteleri oluĢturmaktadır. Üçüncü bölümde ulusal kimliğin haberlerde sunumu konusu, haberin anlatı yapısına yönelik ulusal kimlik söylemi, ulusal kimliğim haber olma niteliği, haber sunum biçimleri gibi konu baĢlıkları çerçevesinde tartıĢılmıĢ, konu hakkında içerik analizi, gözlem ve görüĢme metodundan faydalanılmıĢtır.AraĢtırma sonucunda, Kırgızistan‟ın çokkültürlü yapısı bağlamında zengin bir görünüme sahiptir. Kırgızistan‟da kitle iletiĢim araçlarının ulusal kimlik oluĢturmada etkin rol oynadığının, Kırgızca‟nın gün geçtikçe daha da fazla konuĢulduğu, halk arasında ulusal bilincin artığı saptanmıĢtır.Anahtar Sözcükler: Kimlik, Kırgız Kimliği, Ulusal Kimlik, Medya, Kırgız Medyası, KĠA.

Бул иштин борборунда улут түшүнүгү, кыргыз мендик ɵзгɵчɵлүк түшүнүгү тегерегинде иликтенген улуттук кыргыз жана улуттук ɵзгɵчɵлүктүн массалык байланыш каражаттарында ролу орун алган. Байланыш технологиясынын жардамы менен орток маалымат ɵндүрүү, алуу жана жиберүү мүмкүн болушунча тез жана оңой болуп калды. Массалык байланыш каражаттары радио, телевизор жана газеталар күн сайын кеңейүүдɵ, аны менен бирге байланыш процесси да тез ɵнүгүүдɵ. Массалык байланыш каражаттары аркылуу дүйнɵдɵгү ɵнүгүүлɵрдɵн, окуялардан кыска убакыт ичинде кабардар болуу мүмкүнчүлүгү бар.Ишибиздин экинчи бɵлүмүндɵ улуттун тарыхый негиздери жана улуттук ɵзгɵчɵлүк түшүнүгүн түзгɵн элементтери саналган улут түшүнүгүнүн кеңейтилиши, ɵзгɵчɵлүк түшүнүгүнүн кеңейтилиши, улуттук аң-сезимдин тамырлары, улут-мамлекет, жердеш, демократия жана кɵп маданияттуу коомдук түзүлүштɵ улуттук биримдиктин негиздери түшүнүгүнɵ орун берилген. Экинчи бɵлүмдɵ Советтер мезгилинен кɵз карандысыз Кыргызстанга ɵтүү, улутташуу 4процесси жана ММК түшүнүк жагынан каралды. Советтер биримдиги мезгили жана Лениндин `улуттар саясаты`, Совет ɵзгɵчɵлүгү жана этникалык группалар арасында мамиле, гласность жана перестройка мезгили, эгемендүүлүк жана улут-мамлекеттешүү процесси, улутту түзүүдɵгү негизги факторлор, улуттук аң-сезимдин ММКда жаңыдан пайда болушу деталдуу түрдɵ берилген. Бул иштин үчүнчү бɵлүмүн Кыргыз улуттук телеканалдарынан www.ktrk.kg (KTRK TV), кыргыз улуттук газеталарынан www.super.kg (Super Ġnfo), www.azattyk.kg (Azattık Radyosu) жана Кыргызстандын расмий агенттиги www.kabar.kg (Kırgız Kabar) кабар сайттары түзɵт. Υчүнчү бɵлүмдɵ улутту түзүүнүн кабарларда берилишиндеги темасы, кабардын берилишиндеги түзүлүшүнɵ багытталган улуттук кайрылуусу, улутту түзүүнүн кабар болуу сапаты, кабардын берилиш формасы сыяктуу темаларда талкуу жүргүзүлүп, тема тууралуу мазмундун анализи, байкоо жана жолугушуу методдору колдонулган.Изилдɵɵнүн жыйынтыгында Кыргызстандын кɵп маданиятуу түзүлүшү боюнча бай кɵрүнүшкɵ ээ экендиги аныкталды. Кыргызстанда массалык байланыш каражаттарынын улутту түзүүдɵ эффективдүү рол ойногондугун, кыргыз тилинин күн ɵткɵн сайын кɵбүрɵɵк колдонула баштаганы, эл арасында улуттук аң-сезимдин артканы аныкталды.Ачкыч сөздөр: Улут,улутту түзүү, кыргыз ɵзгɵчɵлүгү, ММК, кыргыз ММК