Кыргыз драматургиясы жанасултан раев

Abstract

Bu çalışmanın birinci bölümünde, çağdaş Kırgız edebiyatının önemli bir parçasını oluşturan Kırgız dramaturjisinin temellerinin nerede, nasıl ve kimler tarafından atıldığı, bağımsızlığa kadar (1991) tematik olarak hangi oyunların oynandığı ve tiyatronun bu gelişimine paralel olarak hakim idare olan SSCB'in tutumunun ne olduğu gözler önüne sermek amaçlanmıştır. Bu amaç doğrultusunda, literatür taraması yapılmış ve yıl yıl tiyatronun durumu, dramaturgların oyunlarda ele aldığı temalar ve bunların işleniş biçimlerine kısaca değinilmiştir. Tezin birinci bölümünde 'derleme' niteliğinde böyle bir çalışma yapılmasının en büyük sebepleri ise yıllardır yakın ilişkiler içinde bulunan iki kardeş ülke Kırgızistan ve Türkiye'nin bilimsel açıdan da yakınlaşmasına katkıda bulunmak, Türkiye'de Kırgız tiyatrosu adına mevcut olan boşluğu gidermeye çalışmak ve Türk bilim adamlarının Kırgız tiyatrosu hakkındaki çalışmalarına ışık tutacak bir kaynak oluşturmaktadır.Tezin ikinci bölümünde ise Kırgız dramaturjisinde önemli bir isim olan Sultan Rayev'in seçilmiş ve tasniflendirilmiş oyunları aracılığıyla tiyatroculuğu ön plana çıkarılmak istenmiştir. Oyunların incelenme metotları 'Giriş' bölümünde açıklanmış ve elde edilen bulgular 'Sonuç' bölümünde değerlendirilmiştir. Ayrıca tezden faydalanmak isteyenlere yardım amacıyla tiyatro kavramlarına ait küçük bir sözlükçe ve 1927-1991 yılları arası Kırgızistan'da gösterime giren tiyatro oyunlarının genel bir repertuarı hazırlanmıştır. Son olarak da çalışma boyunca yararlanılan eserlerin bibliyografyası verilmiştir.Anahtar sözcükler: tiyatro, Kırgız dramaturjisi, SSCB, Sultan Rayev

Дипломдук иштин биринчи бөлүмүндө, азыркы кыргыз адабиятында маанилүү орунга ээ болгон Кыргыз драматургиясынын кайсы жерде, качан, кимдер тарабынан түптөлгөнүн 1991-жылы Кыргыз Республикасы көз карандысыз мамлекет болгонго чейинки кайсы пьесалар сахнага коюлганын, ошондой эле театр өнөрүнүн өсүп-өнүгүшүнө катар эле Советтик доордун режимин көз алдыга элестетүү максаты көздөлгөн.Дипломдук иштин биринчи бөлүмүндө жыйнак максатында мындай дипломдук иштин жазылышына эӊ негизги себеби, көп жылдар бою тыгыз байланышта болгон эки бир тууган өлкөнүн, Кыргызтан жана Түркиянын ортосундагы илимий жактан изилдөө иштерине чоӊ салым кошуу. Түркияда кыргыз театр өнөрү жөнүндө кененирээк маалымат берүү жана түрк илимпоздорунун кыргыз театр өнөрү жөнүндө изилдөө иштерине жол ачуу болуп саналат.Дипломдук иштин экинчи бөлүмүндө Кыргыз Драматургиясындагы белгилүү драматург С. Раевдин тандалып алынышы жана анын драмалары аркылуу театр өнөрүн алдыӊкы планга чыгарууну каалаган. Драмаларды анализдөө методдору «Киришүү» бөлүмүндө такталып, изилденип, ортого чыккан жаӊы маалыматтар «Жыйынтык» бөлүмүндө талданган. Айрыкча ушул дипломдук иштен пайдаланууну каалагандарга жардам берүү максатында театр өнөрүнө байланышкан терминдерге байланыштуу чакан сөздүк жана 1927-1991-жылдардын аралындагы Кыргызстанда сахнага коюлган пьесалардын жалпы репертуарлары даярдалган. Сөзүмдүн аягында дипломдук ишти жазуу процессинде колдонулган маалымат булактарынын библиографиясы берилген.Ачкыч сөздөр: театр, Кыргыз драматургиясы, СССР, Султан Раев