Tirmizî'nin sünen'inde hasen hadis kavramı ve kullanımı

Abstract

Hadislerin sıhhat açısından sahîh, hasen, zayıf şeklinde üçlü bir taksimata tabi tutulduğu bilinmektedir. Dolayısıyla bu tezimizde ele aldığımız hasen kavramı hadis usulündeki temel kavramlardan biridir. Hadis usulü eserleri hasen kavramı açısından incelendiğinde söz konusu kavramın içeriğine ilişkin bir fikir birliği oluştuğunu söylemek zordur. İşte bu çalışmamızda söz konusu terimin hangi şekilde, nerede ve hangi bağlamda kullanıldığı belirlenerek Tirmizî'nin söz konusu kavramı hangi anlamlarda kullandığı tespit edilmeye çalışılmıştır. Bu nedenle adı geçen eser hasen kavramı açısından titizlikle gözden geçirilmiş ve söz konusu kavramın tüm kullanım biçimleri tespit edilerek hadisin sıhhat durumu ile kullanılış biçimi arasındaki ilişki ortaya konulmak suretiyle söz konusu terkiplerin nasıl anlaşılması gerektiği belirlenmeye çalışılmıştır.Anahtar Kelimeler: Hadis Usulü, Tirmizî, Hasen Hadis, Hasen Sahîh Hadis, Hasen Garîb Hadis.

Хадистер жарамдуулук (сыххат) өңүтүнөн сахих, хасан, даиф деп үч түргө бөлүнөрү белгилүү. Мына ошондуктан бул эмгегибизде колго алынган `хасан` термини хадис усулундагы негизги терминдердин бири болуп саналат. Хадис усулу жаатында жазылган эмгектер `хасан` термини өңүтүнөн иликтенип-изилденген учурда мухаддистер бул терминдин маани-маңызы боюнча бир пикирде болгондугун айтуу кыйын. Андыктан бул эмгекте ушул терминдин кандай таризде, кайсы жерде жана кандай мааниде колдонула тургандыгы, ошондой эле Тирмизинин бул терминди кандай маанилерде колдонгондугун аныктоо маселеси колго алынган. Мына ошол себептен Тирмизи өзүнүн `Сунан` аттуу эмгегинде `хасан` терминин кандай мааниде жана кайсы сөздөр менен бирге колдонгондугу иштелген. Ошондуктан аталган эмгек `хасан` термини өңүтүнөн кылдат каралып чыгып, бул терминдин колдонулушунун бардык калыптары (тариздери, формалары) изилденип, жарамдуулук жагы менен колдонулуш таризинин ортосундагы байланыш аныкталып, термин менен кошо айтылган сөз айкаштарын кантип түшүнүү керек экендиги колго алынган.Түйүндүү сөздөр: Хадис усулу, Тирмизи, хасан хадис, хасан сахих хадис, хасан гариб хадис.