Malabsorbsiyon hastalıklarında karoten, Vitamin A, Vitamin E ve retinol bağlayan protein düzeyleri, tedaviye yanıt ve karşılıklı etkileşimleri

Abstract

- 66 - Z E T Yağda eriyen vitaminlerin organizmada kullanılması için sindirim kanalında yağ emiliminin normal olması ve safra tuzlarının bulunması gereklidir. Sindirim ve emilim bozukluğu gösteren malabsorpsiyon hastalıklarının çeşitli tiplerinde, yağda eriyen A ve E vitaminlerinin emilim ve kullanımı güçleş mekte, eksiklik belirtileri ortaya çıkabilmektedir. Sıklıkla karşılaştığımız kronik ishallerle seyreden malabsorpsiyon çe şitlerinde, bu vitaminler ve bu vitaminlerle ilgili fraksiyon ların durumunu, tedaviye yanıtlarını ve karşılıklı etkilerini değerlendirmek amacıyla bu çalışmayı planladık. Çalışma İstanbul Üniversitesi İstanbul Tıp Fakültesi Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Anabilim Dalı Beslenme ve Meta bolizma Bilim Dalı Servisinde, kronik ishal tanısıyla yatan ve daha sonra aynı bilim dalı polikliniğince izlenen, yaşları 5 ay - 12,5 yıl arasında 26 olgu üzerinde yapıldı. Olgular iki gruba ayrılarak incelendi. Grup I 18, Grup II 8 olguyu içeri yordu. Tüm olguların ayrıntılı anamnez ve fizik muayeneleri ile birlikte, tartı-boy ölçümleri alındı, beslenme durumunu değerlendirmek için relatif tartı yüzdeleri hesaplandı. Mal absorpsiyon tipini belirlemek amacıyla yapılan rutin testler dışında, karoten, Vit. A, RBP, Vit. E, protein ve lipid frak siyonları ölçümleri yapıldı.- 67 - Her iki grubun hastaneye gelişlerinde ilk, kronik isha lin iyileşmesini izleyerek ikinci kan örnekleri alındı. Bu ikinci kan örneklerinden Grup I için iyileşme dönemi vitamin tedavi öncesi, Grup II için iyileşmedeki değerler belirlendi. Grup I'deki olguların ayrıca 15.000 tü/gün Vit. A'nın ve 35 mg/gün Vit. E'nin birlikte oral yolla 10 gün süreyle uygulan masından sonra üçüncü kan örnekleri alınarak iyileşme dönemi vitamin tedavisi sonrası değerler ölçüldü. Grup II'ye ek vita min verilmedi ve kontrol grubu olarak ele alındı. Çalışmada şu bulgular elde edildi: 1- Malabsorpsiyonlu olguların hastaneye gelişlerinde, Vit. A ve RBP değerleri düşük bulundu. 2- Vit. E ve karoten değerleri, başlangıçta normalin alt sınırında veya normal düzeyde saptandı. 3- Total protein, albümin/globülin oranı, total lipid ve kolesterol değerleri normal sınırlar içindeydi. 4- E vitamini/total lipid oranı ortalama olarak normal olup, 1 olgu dışında Vit. E sonuçlarıyla uyuşum halindeydi. 5- Kronik ishalin iyileşmesi, emilimin düzelmesiyle tüm parametrelerin yükselmesini sağladı. 6- Vitamin tedavisi, başlangıçta sınırda veya normal olan karoten ve Vit. E değerlerini yükseltti. Ancak bu belir gin düzeyde değildi. 7- Vitamin tedavisiyle Vit. A ve RBP normal düzeye ulaş tılar. Artış RBP ile daha erken ve daha belirgin olarak gös- terilebildi.- 68 - 8- Tedavi ile en fazla giardias isli ve pankreas yeter- sizlikli olgularda fayda sağlandı. 9- Sekonder laktoz entoleranslı ve çölyakililerde emi- limin düzelmesi, vitamin uygulaması yapılmadan gereksinimi kar şılayabildi. 10- Ağır beslenme bozukluğu olanlarda, tedavinin doz ve süre olarak yetersizliği daha belirgindi. Sonuç olarak bu çalışma ile kronik ishallerle seyreden malabsorpsiyon olgularında, malabsorpsiyon tipine uygun teda vinin yanında, Vit. A, Vit. E ve Vit. A dengesinin güvenilir göstergesi olarak RBP düzeyinin kontrolü ve özellikle giardi- sis, pankreas yetersizliği, ağır beslenme bozukluğu olanlarda bu vitaminlerin uygulanmasının önem ve gerekliliği kanıtlan dı.