Obez kadın hastalarda plazma leptin düzeyleri; insülin, insülin direnci, yağ miktarı ve dağılımı ile ilişkisi

Abstract

(53) özet ÖZET GİRİŞ. İnsan ob (lep) geni ürünü olan leptin düzeyleri obez kişilerde yüksek bulunmaktadır. Bu, obez kişilerde leptinin etkisine direnç olarak yorumlanmaktadır. Yağ miktarı dışında genetik ve çevresel faktörlerin de leptin düzeylerine etki ettiği düşünülmektedir. Bu çalışma non-diabetik obez kadın hastalarda leptin düzeyleri ile vücut yağ dağılımı ve insülin düzeyleri arasındaki ilişkiyi araştırmak amacıyla yapıldı. MATERYAL VE METOD. Çalışma kapsamı içine İstanbul Tıp Fakültesi, İç Hastalıkları Anabilim Dalı Şişmanlık polikliniğine başvuran 105 premenopozal obez kadın hasta alındı. Vücut kitle indeksinin (BMI) 27 kg/m2'nin üzerinde olması obezite kriteri kabul edildi. Ortalama hasta yaşı 33.25 ± 10.46 yıl (median 33; sınırları 18-49 yıl) ve BM 35.11 ± 6.29 kg/m2 (median 33.6; sınırları 27.3-56.4 kg/m2) idi. Obez olmayan 20 kadın kontrol grubu olarak alındı. Ortalama yaşlan 29.35 ± 8.99 yıl (median 28; sınırlan 18-47 yıl) ve BM 23.14 ± 3.12 kg/m2 (median 23.7; sınırlan 16.3-26.4 kg/m2) olarak bulundu. Hastalar ve kontrol grubunda çeşitli antropo-plikometrik ölçümler yapıldı, biyoşimik, hematolojik, hormonal, metabolik parametreler ve leptin tayini için kan örnekleri alındı. İnsülin direncini yansıtan HOMA (homeostasis model assessment) değeri= bazal insülin/22.5* e-b(bazalgukoz) formülü ile hesaplandı. Bel çevresi/kalça çevresi oranı (WHR) 0.80'den küçük hastalar periferik obez (POG), 0.80'e eşit ve büyük hastalar santral obez (SOG), BMI 40 kg/m2' den küçük hastalar hafif obez, eşit ve yüksek./..(54) Özet hastalar ise ağır (morbid) obez olarak değerlendirildi. BULGULAR. Hastalarda kontrol grubuna göre leptin (26.07 ± 18.99 ve 1 1.75 ± 6.02 ng/mL, p=.001) anlamlı yüksek bulundu. İnsülin ve HOMA değerleri farklı değildi. Ciddi obez hasta grubunda, hafif obez hasta grubuna göre leptin (36.65 ± 24.84 ve 23.58 ± 16.55 ng/mL, p=.0O5), insülin (27.44 ± 24.55 ve 11.0 ± 5.9 uU/mL, p=.002) ve HOMA (6.81 ± 5.99 ve 3.64 ± 3.86, p=.004) düzeyleri anlamlı yüksek saptandı. Santral obez hasta grubunda, periferik obez hastalara göre leptin düzeyleri farklı değildi (27.64 ± 23.57 ve 24.51 ± 12.90 ng/mL, p=.406). İnsülin (21.81 ± 20.55 ve 12.27 ± 10.99 uU/mL, p=.005) ve HOMA (5.56 ± 5.46 ve 2.97 ± 2.79, p=.004) düzeyleri anlamlı yüksek bulundu. Yüksek leptin grubu hastalarda, normal leptin grubuna göre insülin (22.14 ± 19.53 ve 13.55 ± 14.34 uU/mL, p=.012) ve HOMA (5.56 ± 5.06 ve 3.38 ± 3.89, p=. 01 6) anlamlı yüksek saptandı. Obez hastalarda leptin düzeyleri ile ağırlık (r=.3022, p=.002), BM (r=.2633, p=.007), bel çevresi (r=.2656, p=.006), deri kıvnm kalınlığı yağ oranı (r=.2383, p=.017), toplam üst kol yağ alam (r=.2475, p=.013), insülin (r=.4128, p=.000) ve HOMA (r=.4325, p=.000) değerleri arasında anlamlı pozitif ilişkiler saptandı. TARTIŞMA. Obez hasta grubunda leptin düzeylerinin kontrol grubundan yüksek olması obez hastalarda yüksek leptin düzeyleri bulunduğunu desteklemektedir. Leptin düzeyleri bakımından santral ve periferik obez gruplar arasında anlamlı bir fark saptanmaması, ciddi obez grupta daha yüksek düzeylerin bulunması, ayrıca ağırlık ve BMI ile ilişki göstermesi, leptin düzeylerinin yağlanma tipinden daha çok yağlanma miktarını yansıttığını düşündürmektedir. Yüksek insülin düzeyleri ve insülin direnci, metabolik sendrom (insülin direnci sendromu, sendrom X) faktörlerinden biri olarak kabul edilmektedir. Leptin düzeyleri ile insülin ve HOMA değerleri arasında ilişki saptanması, leptin yükseldiğinden insülin direncinin sorumlu olabileceğini akla getirmektedir. Yüksek serum leptin düzeyleri insülin direnci varlığını yansıtabilen basit bir parametre olabilir. Bunun yanısıra, leptin yüksekliği metabolik sendrom kriterlerinden biri olarak kabul edilebilir../.