İnek ve düvelerde vücut kondisyon skoru değişiminin postpartum döneme ve fertilite parametrelerine etkisi

Abstract

İnek ve Düvelerde Vücut Kondisyon Skoru Değişiminin Postpartum Döneme ve Fertilite Parametrelerine EtkisiSunulan tez çalışmasının amacı; Holstein ırkı düve ve ineklerde postpartum dönemde vücut kondisyon skoru ve değişiminin fertilite parametrelerine etkisini, puerperal döneme ait fizyolojik-patolojik ve genel bazı metabolik bulgular çerçevesinde değerlendirilmesidir. Bu amaçla materyal olarak doğum anında vücut kondisyon skorları belirlenen Holstein ırkı düve (n=20, Grup I) ve inek (n=20, Grup II) kullanıldı. Postpartum 15, 25, 35, 45 ve 55. günlerde, vücut kondisyon skorları ölçüldü, serum esterleşmemiş yağ asidi (NEFA) ve Beta hidroksibütirik asit (ß-HBA) düzeyi için kan örnekleri alındı, kornu uteri çapları 5 MHz lineer prob ile ölçüldü, ovaryum üzerindeki 8-25 mm çapa sahip folikül sayıları, rastlantısal en büyük folikül çapları ile korpus luteum varlığı 6,5-7,5 MHz frekanslık lineer prob ile belirlendi. Belirtilen günlerde vaginal akıntı skorları değerlendirildi. Postpartum 25. günde ve tohumlama anında alınan servikal svap örnekleri ile intrauterin mikroorganizma yükü değerlendirildi. Grup I ve Grup II'ye ait düve ve ineklerde doğum-tohumlama aralığı, doğum-gebe kalma aralığı, tohumlama indeksi ve tohumlama-gebelik oranları belirlendi. Düve ve ineklerde doğum anı (DVKS) ve postpartum muayene günlerinde belirlenen ve sırasıyla sunulan (DVKS: 3.35±0,06 - 3.45±0,06; 15. gün 2.92±0,06 - 3.1±0,08; 25. gün 2.71±0,06 - 2.91±0,07; 35. gün 2.61±0,05 - 2.8±0,07; 45. gün 2.60±0,04 - 2.85±0,07; 55. gün 2.63±0,05 - 2.95±0,07) ortalama vücut kondisyon skorları ve değişimlerindeki farklılıklar istatistiksel olarak anlamlı bulundu (p<0.05). Düvelerde doğum-pp 15. gün aralığındaki VKS kaybı -0.43±0,04 puan, inekler ise -0.35±0,04 puan olarak belirlendi (p<0,05). Postpartum dönemin 35-45. günleri arasında düvelerde VKS'nin negatif değişimi devam ederken, bu dönemde ineklerdeki değişimin pozitife döndüğü ve farklılığın önemli olduğu saptandı (p<0,05). Postpartum 45-55. günlerde inek (+0.10±0,01) ve düvelerde (+0.03±0,001) belirlenen pozitif VKS değişiminin gruplar arası farklılığı önemli bulundu (p<0,05). Postpartum muayene günlerinde düve ve ineklerde ölçülen ve sırasıyla sunulan NEFA konsantrasyonu 15. gün 0,61±0,05 - 0,44±0,03; 25. gün 0,51±0,04 - 0,43±0,03; 35. gün 0,45±0,04 - 0,36±0,03; 45. gün 0,37±0,02 - 0,31±0,03; 55. gün 0,32±0,01 - 0,26±0,02 mmol/l ve ß-HBA konsantrasyonu 15. gün 789,75±35,05 - 643,75±38,39; 25. gün 1133,2±52,83 - 884,7±59,30; 35. gün 929,55±41,51 - 666,4±56,62; 45. gün 790,85±30,88 - 550,7±39,94; 55. gün 701±29,50 - 490,05±31,82 µmol/l olarak belirlendi ve gruplar arası fark istatistiksel olarak anlamlı bulundu (p<0.01). Düve ve ineklerde genel enerji metaboliti olan NEFA ve ß-HBA konsantrasyonlarının birbiri arasında anlamlı pozitif yönlü korelasyon, vücut kondisyon skoru ile de anlamlı negatif yönlü korelasyonları belirlendi. Düve ve ineklerin muayene günlerinde sırasıyla 15. gün 5,57±0,44 - 6,02±0,36; 25. gün 4,68±0,29 - 5,27±0,36; 35. gün 4,55±0,28 - 5,01±0,25; 45. gün 4,43±0,33 - 4,58±0,19; 55. gün 4,37±0,25 - 4,34±0,20 cm olarak belirlenen kornu uteri çap ölçülerinden involüsyon süreçlerinde farklılığın olmadığı anlaşıldı (p>0.05). Grup I ve Grup II'ye ait postpartum dönemdeki folikül sayı, çap ve vaginal akıntı skorları benzer bulundu (p>0.05). Postpartum 25. günde alınan svap örneklerinde mikroorganizma tespit edilen 13 düve ve 12 inekte yoğunluk sırasına göre E. coli, Gram (+) pyojen koklar, Pasteurella multocida, Micrococcus spp. ve Acinetobacter spp.'dir. Düvelerde doğum-tohumlama aralığı (91,2±2,73 gün), doğum-gebe kalma aralığı (126,35±2,23 gün) ineklerden (sırasıyla 64,45±2,61 gün, 92,5±2,65 gün) daha uzun, tohumlama indeksi (2,2±0,22) ineklerden (1,8±0,17) daha yüksek (p<0,05), ilk tohumlama gebe kalma oranı (%5) ise ineklerden (%38,8) daha düşük belirlendi (p<0,05). Sonuç olarak; postpartum süreçte düvelerde vücut kondisyon skoru kaybının ineklere göre daha derin ve uzun sürdüğü; vücut rezervlerinin yerine konmasının daha uzun zaman aldığı, metabolik profile de yansıyan bu negatif tablonun ineklere göre düvelerde fertiliteyi daha olumsuz etkilediği ve bir sürüde beslenme yönetiminin kalitatif olarak vücut kondisyon skorlaması, kantitatif olarak da serum NEFA ve ß-HBA değerlerinin ölçülmesi ile izlenebileceği kanaati oluştu.Anahtar Kelimeler: Enerji dengesi, Fertilite, Ġnek, Postpartum dönem, Vücut kondisyon skoru

Effect of Body Condition Score Changes on Postpartum Period and Fertility Parameters in Cows and HeifersThe aim of this current study was to evaluate the effects of body condition score (BCS) and changes during postpartum period on fertility parameters associated with puerperal physiopathology and some metabolic traits in Holstein heifers and cows. Holstein heifers (n=20, Group I) and cows (n=20, Group II) performing the body condition scores at calving were used. BCS scores of cows were determined in days of 15, 25, 35, 45 pp and 55th and collected the blood samples for nonesterified fatty acids (NEFA) and ß hydroxybutyric acid (ß-HBA). Diameters of uterine horns using 5 MHz linear probe, follicle numbers within the range of 8-25 mm in diameter and presence of corpus luteum using 6,5-7,5 MHz linear probe were determined. Vaginal discharge scores were also evaluated in relevant days. Swabs taken from cervix on in days of insemination and pp. 25th were evaluated microbiologically. The intervals from calving to first insemination, calving to conception, insemination index and conception rate in groups were determined as well. Mean body condition scores of heifers and cows at calving and in days of postparturient examination (3.35±0,06 - 3.45±0,06 at calving; 2.92±0,06 - 3.1±0,08 in days of 15th; 2.71±0,06 - 2.91±0,07 in days of 25th; 2.61±0,05 - 2.8±0,07 on days of 35th; 2.60±0,04 - 2.85±0,07 in days of 45th; 2.63±0,05 - 2.95±0,07 in days of 55th respectively) were statistically significant (p<0,05). The mean BCS loss in heifers and cows from calving to days of pp 15th were respectively -0.43±0,04 and -0.35±0,04 points (p<0,05). It was observed that the BCS changes in heifers between the days 35-45 pp continues to decrease as compared to cows (the BCS changes continues to increase). The BCS changes were significantly difference (p<0,05). Positive BCS changes (in days of pp 45-55) in heifers (+0.03±0,001) and cows (+0.10±0,01) were also statistically different among groups (p<0.05).In heifers and cows, NEFA levels were respectively 0,61±0,05 - 0,44±0,03 in days of 15th; 0,51±0,04 - 0,43±0,03 in days of 25th;0,45±0,04 - 0,36±0,03 in days of 35th; 0,37±0,02 - 0,31±0,03 in days of 45th; 0,32±0,01 - 0,26±0,02 mmol/L in days of 55th and ß-HBA levels were 789,75±35,05 - 643,75±38,39 in days of 15th; 1133,2±52,83 - 884,7±59,30 in days of 25th; 929,55±41,51 - 666,4±56,62 in days of 35th; 790,85±30,88 - 550,7±39,94 in days of 45th; 701±29,50 - 490,05±31,82 µmol/L in days of 55th. There were significantly differences between two groups (p<0,01). Significant positive correlation between NEFA and ß-HBA in cows and heifers and significant negative correlation between each of those and BCS determined. No differences associated with the diameters of uterine horns measured in days 15, 25, 35, 45 and 55th during involution process (p>0,05). Diameters of uterine horns determined by ultrasonography in days as mentioned before were respectively 5,57±0,44 - 6,02±0,36; 4,68±0,29 - 5,27±0,36; 4,55±0,28 - 5,01±0,25; 4,43±0,33 - 4,58±0,19; 4,37±0,25 - 4,34±0,20 cm in heifers and cows (p>0,05). Follicle numbers, diameter and vaginal discharge scores between two groups on pp period were found similar (p>0,05). E. coli, Gram (+) pyogenic cocci, Pasteurella multocida, Micrococcus spp. and Acinetobacter spp revealed for 13 heifer and 12 cows in swab samples taken the days pp 25. Calving to insemination interval (91,2±2,7 days) and calving to conception interval (126,35±2,23 days) were longer in heifers than cows (64,45±2,61, 92,5±2,65 days respectively); insemination index (2,2±0,22) in heifers higher (p<0,05) as compared to cows (1,8±0,17) as for conception rate at first insemination (5%) were lower in heifers than cows (38,8%; p<0,05). It is considered that; loss of body condition score and recovery the body fat takes longer in heifers as compared to cows as well as negative effect of energy balance associated with metabolic profile on fertility in heifers were more remarkable than cows. In addition; body condition score and serum NEFA and ß-HBA levels reflect the feed management properly in a farm.Key Words: Body condition score, Cow, Energy balance, Fertility, Postpartum period