Stratejik bir ham madde olarak dünyada ve Türkiye'de bor madenlerinin incelenmesi

Abstract

ÖZET Boraks dünyadaki en değerli endüstriyel hammaddelerden bir tanesidir, iki yüzden fazla bor bileşiği çeşitli amaçlar için yaklaşık 250 alanda kullanılmaktadır. En çok kullanıldığı sektörler arasında cam ve fiberglas, deterjan, tekstil, tarım, metalürji ve kimya sektörleri bulunmaktadır. Bu çalışmada sanayide 250 kadar kullanım alanı olan ve teknolojinin her geçen gün ilerlemesiyle kullanım alanı da gittikçe artan bor mineralleri, jeolojisi, Dünyada ve Türkiye'deki borat yataklarının jeolojik özellikleri, rezerv dağılımları ve miktarları hakkında genel bilgiler incelenmiştir. Bor madeninin bu kadar çok alanda ve ileri teknoloji araç gereçlerde kullanımının yanında dünya bor rezervlerinin şimdilik % 64'ünün Türkiye'de bulunması çalışmanın ayrı bir konusunu oluşturmuştur. Şimdilik diyoruz çünkü henüz tüm Türkiye'yi kapsayan ayrıntılı bir bor madeni rezerv araştırması yapılmış değildir. Dünyadaki önemli bor yatakları Türkiye, ABD ve Rusya'dadır. Dünya bor rezervleri B2O3 bazında 363 milyon ton görünür, 522 milyon ton muhtemel+mümkün olmak üzere toplam 885 milyon tondur. Bu rezervde Türkiye'nin payı % 64, görünür rezervde % 62 olmaktadır. Türkiye'nin bor madenlerinin rezerv ömrü 412 yıl iken, dünyanın ikinci büyük rezerv ülkesi ABD'nin bor rezervleri 76 yıllık ömre sahiptir. Türkiye'nin rezervlerinin % 37'si Bigadiç, % 34'ü Emet, % 28'i Kırka ve % 1'i Kestelek bölgesinde bulunmaktadır. Türkiye, gerek bor minerallerinin sahip olduğu rezerv potansiyeli, gerekse işletme maliyeti ve tenor avantajları ile dünyada en önemli potansiyele sahiptir. Dünya bor piyasasının yıllık cirosu 1.2 milyar Amerikan dolarıdır. Bor uç ürünlerinin pazar büyüklüğü ise 80-90 milyar Amerikan dolarının üzerindedir. Eti Maden A.Ş., dünya bor pazarında US Borax Inc. Şirketi ile birlikte stratejik bir konumda bulunmaktadır. ABD ve Türkiye dünya bor pazarında % 75 paya sahiptir. Bugün bor madeni Türkiye'nin elindeki endeğerli stratejik madendir ve ülke geleceğinde çok önemli bir rol oynayabilecek özelliklere sahiptir. Bor elementinin enerji sektöründe kullanımının mümkün olması ve bu yönde başarılı çalışmaların sürdürülmesi bu madenin gelecekte ulusal güvenlik değerlendirme ve planlamalarında hayatî öneme sahip olacağı tahmin edilmektedir. Bu çalışma kapsamında çok büyük öneme sahip olan bor madeni ile ilgili verilere göre değerlendirmeler yapılmış, ülke ekonomisi ve geleceği açısından önemi vurgulanmıştır. m

ABSTRACT Borax is one of the most important and valuable industrial raw material in the world. Boron compounds of more than 200 are used in around 250 fields for different purposes. Among the sectors that boron compounds are most widely used; glass and fiberglass, detergent, textile, agriculture, metallurgy and chemistry come first. This study presents a review about boron minerals and their geological properties, reserve distribution all over the world, geology of borate ore bodies in the World and Turkey, production technologies, boron products, their uses and amounts in the compounds. Important boron reserves of the world are in Turkey, USA and Russia. The world boron reserve is 885 million tones proven reserve, probable+possible reserve are 363 million tone, 522 million tone, respectively. In the reserves, share of Turkey is 64 % and for proven reserve 62 %. Turkey's boron mines reserves life-span is 412 years, however boron reserves of the USA, which is the second big reserves country, has 76 years life-span. Of Turkey reserves, 37 % is in Bigadiç, 34 % Emet, 28 % Kırka and 1 % Kestelek regions. With the reserv potential and cheap production cost and advantage of B2O3 contents, Turkey has the most important potential all over the world. Annual endorsement of the world boron market is 1.2 billion US $. Market bigness of boron final products is above 80-90 billion US $. Eti Maden Co. İs in strategic position with US Borax Inc. Company. USA and Turkey has 75 % share in the world boron sector. Today, boron mine which Turkey has is an important, strategic mine which acts very important role. It's use in energy sector is also a different and most important vital factor for national security concerns. In this study, boron mine which has such an important role in a country's economy and future has been studied and evaluated. IV