Kara Kuvetleri yurt sevgisi eğitiminin değerlendirilmesi üzerine bir çalışma

Abstract

ÖZET Yurttaşlık bilinci, hem yurttaşlık ve insan hakları konusunda bir farkındalık ve bilinç gerektirir hem de yurttaşa sorumluluklar yükler. Sosyal ve ekonomik yönden gelişmiş ülkelerde yurttaşlık eğitimi örgün eğitim kapsamında, genellikle de lise müfredatları içerisinde uygulanan bir eğitimdir. Ülkeden ülkeye karmaşık bir yapı sergileyen yurttaşlık eğitimi, ülkemizde uzun bir geçmişe dayanmaktadır ve genellikle yetişkin eğitimi formatında yürütülmektedir. Yüksek maliyetler gerektiren bu türden geniş çaplı eğitim faaliyetlerinin hedeflerine ne derece ulaştığının, hangi boyutlarda geliştirilmesi ve iyileştirilmesi gerektiğinin sürekli olarak değerlendirilmesi gereklidir. Aynı zamanda, eğitimi uygulayanlar ile eğitimi alanların eğitime yönelik ilgi, motivasyon ve tutumlarının belirlenmesi çok büyük önem arz etmektedir. Bir tür yetişkin eğitimi olarak planlanan ve Kara Kuvvetleri Komutanlığına bağlı birliklerde 2001 yılından beri uygulanmakta olan Yurt Sevgisi Eğitimi (YSE), yurttaşlık görev alanlarına yönelik olumlu tutum ve davranış geliştirmeyi hedeflemektedir. Bu çalışma, YSE'nin eğitim alanlar ve eğiticiler açısından etkinliğini belirlemek üzere yapılmıştır. Araştırmada, katılımcılar dört grupta toplanmaktadır: YSE alan ve almayan, yoğun YSE alan ve almayan. Bu gruplarda toplam 2003 erbaş ve ere anket uygulanmıştır. Ayrıca, eğitici olarak görev yapan 143 rütbeli personele anket uygulanmıştır. Ölçülen özellikler arasında, belirsizliğe karşı hoşgörüsüzlük, fonksiyonel olmayan tutumlar, sosyal sorumluluk, vatandaşlık görevleri, yurttaşlık bilinci ve trafik tutumları yer almaktadır. Ayrıca tek maddeli ve açık uçlu sorularla yurttaşlığa ilişkin farklı görev alanları ve tutumları ölçülmüştür. YSE alan erbaş ve erlerin anketinde farklı ölçeklerden seçilen 15 madde iki kez sorularak, bazı davranış ve tutumların program öncesi ve sonrası düzeyi, geriye dönük ön test-son test tekniği kullanılarak ölçülmüştür. Eğiticilerin de YSE'ye ilişkin tutumlarını, eğitici eğitimi hakkındaki görüşlerini ve YSE sonrasında erbaş ve erlerde gözlemledikleri üdeğişimleri saptamak amacıyla geliştirilen, kapalı ve açık uçlu sorulardan oluşan bir anket uygulanmıştır. Yoğunluk düzeyine bakılmaksızın, YSE alan ve almayanlar karşılaştırıldığında, ele alınan boyutlarda belirgin farklılıklar gözlenmemiştir. Ancak yoğun formatta YSE alan ve almayan gruplar karşılaştırıldığında, yurttaşlık görev alanları bakımından yoğun YSE alanların diğer gruplardan daha olumlu yönde gelişme kaydettikleri gözlenmiştir. Ayrıca, gözlenen değişkenlerin hemen hemen hepsinde, katılımcıların eğitim düzeylerinin ilkokuldan üniversiteye doğru yükseldikçe YSE etkisinin olumlu yönde arttığı gözlenmiştir. Geçmişe yönelik olarak sorulan bir grup soru üzerinde eğitim öncesi ve sonrası karşılaştırma yapıldığında erbaş ve erlerin YSE'den özellikle pratik alanlarda yararlandıkları tespit edilmiştir. Eğiticilere uygulanan anket sonucunda, YSE'ye yönelik olumlu bir motivasyon olduğu gözlenmiştir. Ancak katılımcılar, eğitimin daha verimli hale gelebilmesi için eğitici eğitimine katılan personel sayısının artırılması, eğitim yardımcı malzemelerinin görsel materyalleri yoğun olarak içerecek şekilde geliştirilmesi ve eğitim için uygun ortamların sağlanması konularında görece fikir birliği sergilemişlerdir. Sonuç olarak, YSE'nin amaçları ve uygulanması konusunda hem katılımcı hem de eğitici pozisyonunda bulunanların büyük oranda istekli oldukları, genel olarak içerik ve yönteme ilişkin sorunları gündeme getirdikleri görülmüştür. Elde edilen bulgular, gelecek çalışmalara ışık tutması ve YSE programının güncellenmesi bakımından alana önemli bir katkıda bulunacaktır. Çalışmanın bulguları ve temel sınırlılıkları tartışılmış ve gelecekte yapılacak araştırmalar ile YSE uygulamalarına ilişkin önerilerde bulunulmuştur. iii

ABSTRACT Citizenship consciousness requires both an awareness and consciousness on the human rights and obligates citizens with certain responsibilities. Citizenship education is commonly applied within the framework of formal education system, especially within the curriculum of high schools in the developed Western countries. Citizenship education, having a complicated application format from country to country, has a long history in Turkey and has generally been employed as an adult education activity. Citizenship education that covers such an extensive application domains has relatively high economic cost and requires to be continuously evaluated in terms of assessing which dimensions of the employed programs should be improved and/or revised. In this respect, it is imperative to systematically assess both the participants' and trainers' level of motivation and attitudes toward citizenship education programs. Citizenship Education Program (CEP) of Turkish Land Forces, which was planned as a special type of adult education has been employed in the Turkish Land Forces since 2001. CEP aims to constitute and/or improve positive citizenship behaviors and attitudes among the soldiers in the main domains of citizenship culture. The purpose of the current study is to assess the effectiveness of CEP for both soldiers and instructors (trainers). Participants of the study were recruited from four groups: (a) those who participated in the CEP, (b) those who have not received CEP yet, (c) those who have taken intensive CEP, and (d) finally, those who have not received intensive CEP. A total of 2003 solders completed the questionnaire battery. Furthermore, a questionnaire consisting of various open-ended and structured questions about citizenship education was applied to 143 officers working in the program as instructors. The questionnaire battery applied to the solders contained measures of intolerance for ambiguity, dysfunctional attitudes, social responsibility, citizenship duties, citizenship consciousness, and attitudes toward traffic safety. Moreover, a number of citizenship duty domains were measured by using both single item and open-ended questions. Fifteen items selected from different scales and questions were asked twice to measure the evaluation certain behaviors and attitudes before IVand after participating CEP using the retrospective pre and post measurement technique. The questionnaire applied to the instructors was consisted of open-ended and structured questions aiming to measure their attitudes toward CEP, opinions about instructor training, and their observations about the possible changes of soldiers' behaviors and attitudes stemming from the CEP. Regardless of the application intensity, comparison of the soldiers participated in the CEP and those who have not participated yet the program yielded a number of differences on the measured dimensions. Results of the study revealed that those who participated in the intensive programs reported more positive attitudes toward to program and reported more positive characteristics regarding the citizenship duty domains than the other groups. Besides, as the level of education increases from elementary school to university degree the effects of CEP was found to increase significantly for all groups. Examination of the questions asked in the retrospective pre and post-testing section also demonstrated that participants benefited from the CEP, especially in practical areas linked to daily life. The results of analysis on the instructor data indicated that instructors reported very positive attitudes and relatively high motivation regarding the CEP. The majority of instructors demonstrated a consensus by reporting the need for more instructor training, more audio-visual materials for the application of the program, and more appropriate training settings and classrooms for the effectiveness of the applications. In conclusion, the findings of this study revealed that both the participants of the CEP and instructors giving training have relatively high motivation and willingness for the CEP and they also have some concerns regarding the content and the application procedure of the program. The obtained findings have potential to shed some light on future studies and to update the CEP to enhance its effectiveness. Finally, the findings and potential limitations of the study were discussed and suggestions were made for further studies concerning CEP applications.