Türk Kara Havacılığı için S-70 helikopteri mürettebat koordinasyonu faaliyetlerinin değerlendirilmesi ve bir eğitim modeli önerisi

Abstract

ÖZET Havacılık endüstrisi, yirmi yılı aşkın bir süredir hiç akıldan çıkmayan bir soru ile meşgul olmaktadır: Hava araçlarının toplam kalkış sayısı neden emniyetli bir şekilde iniş sayısına eşit değildir? Bu soruya cevap bulmak ve meydana gelen havacılık kazalarım önlemek amacıyla uçuş emniyetini artırmak için havacılık endüstrisi alanında bir çok araştırma yapılmış ve kayda değer gelişmeler sağlanmıştır. Bu araştırmalar ilk olarak iki konuya odaklanmıştır: Birincisi, mevcut olan en son teknolojiyi kullanarak hava aracı ve donanımının güvenilirliğini ve performansım artırmak; ikincisi ise hava aracı mürettebatının teknik uçuş becerilerini artıracak yeni eğitim teknikleri geliştirmek ve uygulamak. Uçuş emniyetini artırma konusundaki bu ilk çalışmalar genel anlamda başarılı olmuş fakat yüksek teknolojiye sahip hava araçları ve bu hava araçlarım kullanacak olan yüksek teknik bilgi ve becerisine sahip mürettebatlar, havacılık kazalarının önlenmesinde yetersiz kalmışlardır. Daha sonra yapılan araştırmalarda ise dünyada meydana gelen tüm havacılık kazalarının %60 ile %80'inin, donanımdan veya personelin teknik eğitiminden kaynaklanan hatalardan çok insan unsurundan kaynaklanan hatalardan dolayı meydana geldiği sonucuna varılmıştır. Bu nedenle; hava aracı kazalarım önlemek için yapılan çalışmalar, hava aracı mürettebat performansı dinamikleri ve mürettebat etkileşimini etkileyen unsurlar üzerine yoğunlaşmıştır. Bu çalışmalar neticesinde, kokpit içerisinde insan performansım artırmayı ve takım çalışmasını güçlendirmeyi amaçlayan bir uygulama geliştirilmiştir. `Mürettebat Kaynak Yonetimi-Crew Resource Management` adım alan bu uygulama son yirmi yılda ortaya çıkmış ve sorunun büyüklüğü nedeniyle üzerinde yapılan yoğun araştırmalar neticesinde sürekli olarak gelişme göstermiştir. İlk olarak sivil havacılık endüstrisinin girişimleriyle oluşturulan bu uygulama, daha sonra askerî havacılık tarafından da benimsenmiştir. Bu uygulama, askerî havacılık alanında `Hava Aracı Mürettebat Koordinasyonu Eğitimi-Aircrew IICoordination Training` olarak nitelenmiş, yapılan araştırmalar ile askerî havacılığın ihtiyaçlarına cevap verecek şekilde yeni uygulamalar geliştirilmiş ve hedef olarak `uçuş emniyeti`nin yanına `görev etkililiği` de eklenmiştir. Hava Aracı Mürettebat Koordinasyonu Eğitiminin öncelikli amacı, uçuş emniyetini ve görev etkililiğini artıracak şekilde mürettebat üyelerinin iletişimini ve etkileşimini artırmaktır. Bunun yanında; mürettebat üyeleri arasında `takım ruhu` yaratmak, takım bütünlüğü ve sürekliliğini güçlendirmek ve örgütsel bağlılığı artırmak da eğitimin diğer hedefleri arasındadır. Bu çalışma; beceri tabanlı ve hava aracına özel bir Hava Aracı Mürettebat Koordinasyonu Eğitimini Kara Havacılık literatürüne kazandırmak, Kara Kuvvetleri Havacılığında S-70 helikopteri mürettebatının mevcut koordinasyon uygulamalarını incelemek ve S-70 helikopteri için tasarlanacak bir mürettebat koordinasyonu eğitiminin eğitim ihtiyaçlarım karşılamak amacıyla yapılmıştır. Araştırmada; S-70 helikopterindeki mevcut mürettebat koordinasyonu faaliyetlerini değerlendirmek ve S-70 helikopteri mürettebat koordinasyonu ihtiyaçlarım tespit etmek amacıyla S-70 helikopteri mürettebatım oluşturan Kara Havacılık personeline ait veriler, anket yöntemi ile toplanmış ve bir seri istatistiksel analiz ile değerlendirilmiştir. S-70 helikopterinde mevcut mürettebat koordinasyonu becerilerinin incelenmesi sonucu elde edilen bulgular, genel maksat ve yük helikopterleri için bilimsel olarak tespit edilmiş mürettebat koordinasyonu beceri alanlarının uygulamaya aktarılmasında genel olarak başarılı olunduğunu ancak tam olarak da uygulamaya aktarılamadığını göstermiştir. Bu bulgular; tüm beceri alanları için subayların, astsubaylara göre mürettebat koordinasyonu becerilerinin daha fazla uygulamaya aktırıldığı yargısı içerisinde bulunduğunu da göstermektedir. Aynı zamanda; S-70 helikopterindeki statünün, S-70 helikopterindeki uçuş saatinin ve toplam uçuş yılının araştırmaya katılan personelin görüşleri arasında farklılıklara yol açtığı tespit edilmiştir. S-70 helikopteri için mürettebat koordinasyonu eğitim ihtiyaçlarının belirlenmesi amacıyla yapılan inceleme neticesinde, her bir uçuş hareketi ve emercensi için hangi mürettebat koordinasyonu beceri alanına ne derecede ihtiyaç IIIduyulduğu ortaya çıkarılmıştır. Aynı zamanda; her bir uçuş hareketi ve emercensinin genel olarak ne derecede mürettebat koordinasyonu gerektirdiği de incelenerek diğerlerine göre daha fazla mürettebat koordinasyonu gerektiren uçuş görevleri tespit edilmiştir. Elde edilen bu bulgular, S-70 helikopteri mürettebat koordinasyonu eğitimi için simulator senaryolarının hazırlanması ve eğiticilere geri besleme ile ilgili olarak yol gösterici olmaları hususlarında ele alınmıştır. Sonuç olarak; bu çalışma ile beceri tabanlı bir Hava Aracı Mürettebat Koordinasyonu Eğitimim Kara Havacılık literatürüne kazandırmak yolunda önemli bir `ilk adım` atılmıştır. Gerek konu ile ilgili literatürün taranmasından gerekse yapılan incelemelerden elde edilen bulgular; etkili bir eğitimin tasarlanması, uygulanması ve gelecek çalışmalara ışık tutması bakımından önemli bir yere sahiptir. İncelemelerden elde edilen tüm bulgular yorumlanmış ve çalışmanın sonunda etkili bir Hava Aracı Mürettebat Koordinasyonu Eğitiminin tasarlanmasına, uygulanmasına ve gelecek çalışmalara ilişkin önerilerde bulunulmuştur. iv

ABSTRACT For more than 20 years, the aviation industry has been challenged by a haunting question: Why is the number of take-offs not equal to the number of safe landings? In order to answer this question and enhance safety of flight, the aviation industry has devoted a great deal of research and noteworthy development. For the most part, these efforts have focused on using the latest available technology to improve the reliability and performance characteristics of aircraft equipment and developing training approaches and techniques to enhance the technical flying skills of flight crews. These efforts have been largely successful, to the extent that equipment failure and the lack of expertise in flying skills are now infrequently cited as causes of flight mishaps. It has been commonly acknowledged that almost %60 to %80 of aviation incidents and accidents are attributable to human error in the cockpit. This recognition has got research efforts to focus on human performance dynamics and crew interaction, in particular, teamwork in the cockpit. As a result of these efforts, an intervention has been developed aimed at improving human performance and strengthening teamwork in the cockpit. This intervention, commonly referred to as Crew Resource Management (CRM) has been revealed in the past 20 years and has progressed continuously. Afterwards, this intervention, beginning with research and practice in the air carrier industry, has been adopted by military aviation. The military has labeled this team training intervention Aircrew Coordination Training and has added to its aim `mission effectiveness` in addition to the safety of flight. Primary objective of Aircrew Coordination Training is to improve and enhance the crews' ability to communicate, relate and interact. Furthermore, this training should generate group cohesion and organizational commitment, and sustain the integrity and viability of the team. This study was held to introduce a skill-basedand aircraft specific Aircrew Coordination Training to Turkish Army Aviation, investigate the current crew coordination activities of the S-70 crews and determine the crew coordination training needs of S-70 helicopter. In the study, data were collected from two different groups that form S-70 crew by self-reported questionnaires and were evaluated with a series of statistical analysis. The findings from the investigation of the current crew coordination activities of S-70 crews indicate that crew coordination activities has been put into practice generally but not exactly. These findings also indicate that officers are of the opinion that crew coordination activities have been put into practice more than noncommissioned officers are. That status in S-70, flight hours with S-70 and total flight year have caused variances in opinions among individuals participated in the study is also gathered from this investigation. As a consequence of investigation on revealing the crew coordination training needs of S-70 helicopter, it has been determined that the extent to which every flight activity and emergency procedure require different types and amounts of crew coordination skills. On the other hand, by investigating the extent to which flight activities or emergency procedures require the most total coordination demand, flight tasks that require more crew coordination than others have been determined. These findings are discussed in terms of their utility in creating scenarios for Aircrew Coordination Training as well as providing guidelines for instructor feedback. Consequently, this study is a `first step` toward a skill-based and aircraft specific Aircrew Coordination Training in Turkish Army Aviation. The findings gathered from the literature and investigations are essential for designing a skill- based Aircrew Coordination Training and for future research. All the findings gathered from investigations are discussed and suggestions are made for an effective design and in Aircrew Coordination Training and for future resesarch. VI