İran'ın nükleer politikaları ve çevre ülkelere muhtemel etkileri

Abstract

1979 islam Devrimi'nden sonra Islami rejimi benimseyen İran, islam Devrimi ihracı politikaları ve bölge ülkeleri üzerinde hâkimiyet kurma çabaları sebebiyle komşu ülkeler, ABD ve İsrail karşıtı politikalarıyla da ABD ve İsrail tarafından endişeyle karşılanan bir ülke olmaya başlamıştır, islam Devrimi'yle bozulan ABD-Iran ilişkileri sebebiyle, ABD'nin çevreleme ve yalnızlaştırma politikalarıyla karşı karşıya kalan İran, gelecekte nüfus artışına bağlı olarak artan enerji ihtiyacını karşılamak için nükleer teknolojiye ulaşmaya çalıştığını ve bu bağlamda kesinlikle nükleer silah yapma gibi bir niyetinin olmadığını belirtmektedir.Ancak iran'ın bu amacı ile birlikte, bölgede ve İslam dünyasında lider konuma gelmek, rejimini tehdit eden ve bölgede varlığı giderek artan ABD ve israil'i caydırmak, Hindistan, Pakistan ve israil gibi nükleer silahlara sahip olan ülkeleri dengelemek, iç politikada giderek zayıflayan rejime meşruiyet kazandırmak ve güçlendirmek gibi sebeplerden dolayı nükleer teknolojiye ve nükleer silahlara ulaşmaya çalıştığı değerlendirilmektedir. Nükleer teknolojinin iran'a önemli bir saygınlık ve statü kazandıracağını düşünen iran halkı, nükleer teknolojiye ulaşıldığı taktirde bilim ve teknolojide önemli bir ilerleme kaydedileceğini düşünmektedir. Bu yüzden İran yönetiminin nükleer çalışmalarına büyük ölçüde destek vermektedir. İran, son yıllarda arttırdığı nükleer ve balistik füze çalışmalarıyla önemli bir seviyeye gelmiştir. İran'ın nükleer hedeflerinin iç ve dış politik yapısına, bölge devletlerinin çıkarlarına ve tehdit algılamalarına, nükleer silahların yayılmasını önleme rejimine önemli etkileri olacağı değerlendirilmektedir.1950'li yıllarda ABD'nin desteğiyle nükleer çalışmalara başlayan İran, Ağustos 2002 tarihinde İran rejimi karşıtı bir grubun Arak ve Natanz'da İran'ın gizli nükleer çalışmalar yaptığını belirtmesiyle nükleer kriz sürecine girmiştir. Devam eden bu süreç içerisinde İran, özellikle uranyum zenginleştirme faaliyetleri olmak üzere nükleer çalışmalarını durdurmadığı gerekçesiyle Şubat 2006 tarihinde Birleşmiş Milletler (BM) Güvenlik Konseyi'ne sevk edilmiştir. BM nezdinde uzun süren müzakereler sonrasında, ancak Aralık 2006 tarihi itibarıyla İran'a yaptırım kararı alınmış ve nükleer faaliyetlerini durdurması için süre tanınmıştır. Fakat Şubat 2007 tarihinde UAEA'nın yayınladığı raporda İran'ın nükleer faaliyetlerini durdurmadığı aksine hızlandırdığı belirtilmiştir. Bunun üzerine BM Güvenlik Konseyi beş daimi üyesi ve Almanya'nın katılımıyla İran'a yeni yaptırımlar uygulamak maksadıyla görüşmeler başlamıştır.Bu çerçevede nükleer ve balistik füze çalışmalarına hızla devam eden İran'ın, ulaştığı teknolojik seviye de göz önüne alınarak, rejimine yönelik ABD ve İsrail'den algıladığı tehdit devam ettiği sürece nükleer çalışmalarında herhangi bir sınırlandırmaya gitmeyeceği düşünülmektedir. Bu durumun da İran'ın dış politikasını olumlu, bölge ülkelerinin güvenliğini ve nükleer silahların yayılması rejimini olumsuz etkileyeceği değerlendirilmektedir.Anahtar Kelimeler : İran İslam Cumhuriyeti, Nükleer Politikaları, Balistik Füzeleri, Çevre Ülkelere Etkileri.

Iran, which adopted Islamic regime after 1979 Islamic Revolution, became an alarming state for USA and Israel with its policies against them, and for neighboring states with the policies of `exporting` the Islamic Revolution and efforts to dominate regional states. Facing with the containment and isolation policies of US after the breakdown of Iran-US relations with Islamic Revolution, Iran expressed that she is trying to reach out to Nuclear technology for meeting the increasing energy demands parallel to increasing population and in this context Iran specifies she has no intention to make nuclear weapons.But with this aim of Iran, it is evaluated that Iran seeks to have nuclear technology and nuclear weapons for reasons such as trying to be in a leading position among Islamic world and region, to deter US and Israel which threaten the regime as well as having more presence in the region, to counter-balance nuclear states such as India, Pakistan and Israel and to strengthen and legitimate the regime which is weakened in domestic policies. Iranian people who think that nuclear technology will provide an important respect and status to Iran, and Iranians also thinks that when nuclear technology is achieved there will be an important advance in science and technology. For these thoughts, Iranians mostly support Iran's researches on nuclear technology. Iran came to an important level in recent years with its nuclear and ballistic missile researches. It is evaluated that Iran's nuclear aims will have important effects on its own internal and external political structure, interests of regional states and their perception of threat, and to the regime of preventing the spread of nuclear weapons.Iran started its nuclear project in 1950's with the support of US, but in August 2002 she fell into a nuclear crises period when an opposition group to Islamic regime expressed that Iran is carrying out nuclear studies in Arak and Natanz. In this period, Iran, for not stopping nuclear projects, especially its activities on Uranium enrichment, has been reported to UN Security Council in February 2006. After the long negotiations under the auspices of UN, nevermore decision for sanction on Iran is taken in December 2006 and some respite is granted for stopping the nuclear projects. However, in IAEA's report dated February 2007 it is expressed that Iran has not stopped its nuclear projects, but contrarily speeded it up. Hereupon by the UN Security Council's five permanent members, with Germany's participation, negotiations have started to put new sanctions on Iran.In this context, Iran which rapidly continues nuclear and ballistic missile projects, taking its technological advances into account, as it continues to perceive threats from US and Israel against the regime, it is thought that she will not go into limitations to its nuclear projects. In such case this will affect Iran's foreign policy positively, but it is evaluated that it also will affect security of regional states and regime for preventing the spread of nuclear weapons negatively.Keywords: Islamic Republic of Iran, Nuclear Policies, BallisticMissiles, Effects on Neighbour