1975-1978 yılları arasında Türkiye'ye uygulanan ambargonun Türk savunma sanayine ve teknoloji yönetimine etkisinin analizi

Abstract

1974 yılında gerçekleştirilen Kıbrıs Barış Harekâtı'ndan sonra 1975?1978 yılları arasında ABD tarafından Türkiye'ye uygulanan silah ambargosu, Türk Savunma Sanayinde önemli bir etki yaratmıştır. Türkiye'nin savunma sistemlerindeki eksikliklerini fark ettiği bu dönemde ülke savunması için, kendi savunma sanayini oluşturma yönünde bir farkındalık oluşmuş ve Türkiye'de savunma sanayi bilincinin oluşmasını sağlamıştır.Bu çalışmada, Cumhuriyet döneminden itibaren Türk Savunma Sanayinin tarihi ve teknolojik gelişim süreci incelenmiştir. Her bir dönem yapılan girişimler, kurulan savunma sanayi firmaları, uygulanan politikalar ve teknoloji yönetimi açısından araştırılmıştır. Bu süreçte önemli bir yeri olan ABD silah ambargosu dönemi ayrıntılı olarak araştırılmış, ambargodan sonraki gelişmeler incelenmiştir. Türk Savunma Sanayinin gelişiminde önemli bir yeri olan ambargonun sebepleri, sonuçları ve etkileri araştırılmıştır. Ambargo döneminde yaşanan sıkıntılar, çözüm yolları, bu dönemde diğer ülkelerle yapılan temaslar ve alınan tedbirler belirlenmiştir.Ambargo döneminin analizi için, basındaki yansımalar incelenmiş, harekâta katılan askerlere mülakat/anket uygulaması yapılmış, o dönem yönetimde bulunan kişiler ile mülakat yapılarak, tüm değerlendirmeler karşılaştırılmıştır. Ambargo sonrası gelişmelerin analizi için, Türk Savunma Sanayi firmaları üst düzey yöneticilerine anket uygulanmıştır.Bu çalışmada, Türk Savunma Sanayinin yıllara göre gelişim grafiği elde edilmiş, dönemsel olarak gelişim hızı hesaplanmış ve ambargonun Türk Savunma Sanayine etkisi belirlenmiştir. Savunma sanayi kurum/kuruluş sayısı göz önüne alınarak yapılan değerlendirme sonucunda Türk Savunma Sanayinin en hızlı gelişme döneminin 1986?1997 yılları arasında olduğu belirlenmiştir.Yapılan çalışma sonucunda, Türkiye'ye 1975?1978 yılları arasında uygulanan Amerikan silah ambargosunun Türk savunma sanayinin gelişimine tetikleyici bir etkisinin olduğu ve Türkiye'de savunma sanayi alanında teknoloji yönetimine ivme kazandıran ve yönlendiren katkıları olduğu saptanmıştır. Ambargo uygulanmasına kadar yılda kurulan firma sayısı artış oranı 52 yıllık dönem için toplam 3,92 iken ambargo uygulanmasından sonraki 33 yılda, ambargonun etkisi ile 8,88'e yükseldiği belirlenmiştir.

During the years 1975-1978, following the Cyprus Peace Operation of 1974, the arms embargo imposed by the United States of America had a significant effect on the Turkish defense industry. During this time Turkey became aware of the inadequacies of its defense system, and became conscious of the need to develop its own national defense industry.In this study, the history of the Turkish defense industry and its technological development since the Republic era are investigated. The investigation covers initiatives undertaken, defense industry companies established, policies implemented, and technology administration for each period. The era of the American embargo and its aftermath have been separately investigated due to the importance of this era. The reasons for the embargo, and the results and consequences of the embargo for the Turkish defense industry are explored. The difficulties encountered during the embargo years and their solutions are described, as well as corrective actions taken, including communications with other countries.In the analysis of the embargo period, opinions of the press are detailed, interviews/surveys with military personnel who took part on the operation were completed, interviews were conducted with administrators of the period, and all the evaluations were compared. For the analysis of the post-embargo period, a questionnaire was used to query high-level administrators of the Turkish defense industry firms.In this study, a graphical representation of the periodic progress of the Turkish defense industry was obtained; and the effect of the embargo over time is shown. According to the number of defense industry firms/companies established, the fastest period of development of the Turkish defense industry was during the years of 1986-1997.According to the results of this study, the American arms embargo of 1975-1978 had a stimulatory effect on the Turkish defense industry, and it is shown that the embargo accelerated and directed technological management in the defense industry area. It is shown that whereas annual rate of increase of the established firms per year until the embargo were totally 3,92 within 52 years, as a result of embargo it increased to 8,88 at the end of the next 33 years after embargo imposed.