Suçluluk-utanç, bağlanma, algılanan ebeveynlik (anne) tarzı ve psikolojik belirtiler arasındaki ilişkiler

Abstract

Bu çalışmada, bireylerin bağlanma tarzlarının, algıladıkları ebeveynlik (anne) tarzlarının ve suçluluk-utanç duygularının psikolojik belirtilerle olan ilişkilerinin incelenmesi amaçlanmıştır. Bu doğrultuda, Ankara'da farklı sosyo-ekonomik düzeyi temsil eden dört ortaöğretim okulunda öğrenim görmekte olan 586 lise öğrencisinin katılımı ile veriler toplanmıştır.Araştırmada, Yakın İlişkilerde Yaşantılar Envanteri-I, Young Ebeveynlik Ölçeği-Anne Formu, Suçluluk?Utanç Ölçeği, Kısa Semptom Envanteri ve demografik verileri elde etmek için Kişisel Bilgi Formu kullanılmıştır. İlk olarak, değişkenler arası ilişkiler incelenmiş, psikolojik belirtileri düşük ve yüksek olan grupların karşılaştırılması yapılmış, psikolojik belirtileri yordayan değişkenler tespit edilmiş ve son olarak araştırma değişkenlerini etkileyen demografik değişkenlere yönelik karşılaştırmalar yapılmıştır.Analizler sonucunda, araştırmanın bağımsız değişkenleri olan bağlanma tarzları, algılanan ebeveynlik tarzları ve suçluluk?utanç duyguları ile bağımlı değişken olan psikolojik belirtilerin ilişkili olduğu, ayrıca bağımsız değişkenlerin de birbirleri ile ilişkili olduğu gözlenmiştir.Psikolojik belirtileri yüksek olan gruptaki ergenlerin, belirtilerin düşük olduğu gruptakilere göre, daha fazla utanç yaşadıkları, daha yüksek oranda güvenli, kaygılı, kaçınmalı ve saplantılı bağlanma geliştirdikleri, annelerini daha kontrollü/kuralcı, küçümseyici/aşağılayıcı, istismarcı/dışlayıcı, başarı odaklı/mükemmeliyetçi ve disiplinsiz/lakayt olarak gördükleri saptanmıştır. Psikolojik belirtileri düşük olan gruptaki ergenlerin, diğer gruptaki ergenlere göre annelerini daha şefkatli/sevecen olarak algıladıkları gözlenmiştir.Psikolojik belirtileri yordayan değişkenlerin tespitine yönelik yapılan hiyerarşik regresyon analizi sonucunda; cinsiyet, sosyo-ekonomik düzey (anne eğitimi), katılımcıların yaşam doyumlarına, kişilerarası ilişkilerinden duydukları memnuniyetlerine ve aile ilişkilerine ait değerlendirmeleri, küçümseyici/aşağılayıcı ebeveynlik, başarı odaklı/mükemmeliyetçi ebeveynlik, disiplinsiz/lakayt ebeveynlik ile kaygılı bağlanma tarzının denkleme girerek, psikolojik belirtileri topluca yordadığı görülmüştür.Araştırma değişkenlerinin cinsiyet ve sosyo-ekonomik düzey bakımından karşılaştırılması sonucunda; kızlar ve erkekler arasında suçluluk-utanç, bağlanma tarzları ve psikolojik belirtiler bakımından anlamlı farklılık olduğu tespit edilmiştir. Düşük ve yüksek sosyo-ekonomik düzeye sahip ergenlerin, suçluluk-utanç, bağlanma tarzları, algılanan ebeveynlik tarzları ve psikolojik belirtiler bakımından birbirlerinden ayrıldığı gözlenmiştir.

The aim of the study, is to investigate the relationship between attachment sytles, perceived parenting styles and shame and guilt with psychological symptoms. This study was conducted on 586 high school students from four different schools that respresents the different socio-economic state in Ankara.In this study, Experiences in Close Relationships-I, Young Parenting Inventory-Mother Form, Shame and Guilt Scale, Brief Symptom Inventory and Personal Information Form was used. First of all, the relationships between the variables and the comparison between the high psychological symptoms group and the low psychological symptoms group were examined. The variables that predicted the psychological symptoms was found and it was invesigated to determine the demographic variables that affect the study variables.According to the findings of the study, it was found that the indenpendent variables like attachment styles, perceived parenting styles and shame and guilt are correlated with the psychological symptoms.The adolescents in the high psyhological symptoms group, experiencing more shame, having much more secure, anxious, avoidant and preoccupied attachment styles and they perceived their mothers more controlling/ruling parenting, belittling/humiliating parenting, exploiting/ rejecting parenting, success-focused/perfectionist parenting and undisciplined/laissez-faire parenting rather than the adolescents in the low psychological group. The adolescents in the low psychological group, perceived their mothers more compassionate parenting rather than the adolescents in the high psychological group.The regression analysis revealed that gender, socio-economic state, the evaluation of life satisfaction, the gratification of interpersonal relationships and the family relationships of the participants, belittling/humiliating parenting, succes-focused/perfectionist parenting, undisciplined/laissez-faire parenting and the anxious attachment style as a group significantly predicted the psychological symptoms.After the comparison of the gender and socio-economic state?s effect over the study variables; there is significant difference between girls and boys on shame and guilt, attachment styles and psychological symptoms. There is significant difference between the adolescents in the low and high socio-economic state on the shame and guilt, attachment styles, perceived parenting styles and the psychological symptoms.