İnsani gelişme düzeyi-suç ilişkisi: Türkiye örneğinde 2000-2008 arası boylamsal bir çalışma

Abstract

Geleneksel kalkınma anlayışına alternatif bir paradigma olan insani gelişme yaklaşımı, insanoğlunu kalkınmanın merkezine yerleştirir. İnsani gelişme yaklaşımı, insanı, kalkınmanın bir aracı olarak değil amacı olarak görür. İnsani gelişme, kısaca insanların kapasitelerinin artırılması olarak tanımlanabilir. Uzun ve sağlıklı bir hayat sürme, bilgiye ulaşma ve asgari yaşam standardına sahip olmak, üç temel kapasitedir. Toplumların insani gelişme düzeyleri ile suç oranlarının ilişkili olduğu düşünülmektedir.Bu çalışmanın üç temel amacı bulunmaktadır; birincisi; Türkiye'de illere ilişkin insani gelişme düzeyi ile suç oranları arasındaki ilişkinin varlığını ortaya çıkarmak ve bu ilişkisel yapıyı boylamsal bir araştırma ile ele almak, ikincisi; insani gelişmenin temel kapasiteleri olarak tanımlanan gelir, eğitim ve yaşam beklentisi ile araştırmaya konu olan öldürme, yaralama, hırsızlık ve gasp suçları türleri arasında ilişkiyi incelemek, ve son olarak üçüncü amaç ise; Türkiye'de suç unsurunun insani gelişme düzeyine paralel olarak coğrafi bir özellik gösterip göstermediğini araştırmaktır.Araştırmada; öldürme, yaralama, hırsızlık ve gasp suçları, değişken seti olarak bir bütün hâlinde ele alınmış ve insani gelişme endeks değişken seti ile kanonik korelasyon analizine tabi tutulmuştur.Araştırmadan elde edilen bulgular, insani gelişme düzeyi göstergesi olarak kullanılan insani gelişme endeks bileşenleri ile öldürme, yaralama, hırsızlık ve gasp suçları arasında boylamsal düzlemde pozitif yönlü bir ilişki olduğunu ortaya koymuştur. Araştırmadan elde edilen bir diğer bulgu ise; suç olgusunun da insani gelişmişliğe benzer bir coğrafi özellik göstermesidir.Anahtar Kelimeler: İnsani Gelişme, İnsani Gelişme Endeksi, Suç, Sosyolojik Suç Teorileri, Kanonik Korelasyon Analizi, Uyum Analizi.

Human development is an alternative paradigm to the traditional economic development, which place the human beings at the centre of development. Human development approach views human as an end rather than a means of development. Human development can be shortly defined as enlarging people capabilities. There are three basic capabilities, leading a long and healthy life, acquiring knowledge and having a decent standart of living. It is believed that there is a relation between societies? human development rates and crime rates.There are three aims of this study; first, to explore the relationship between human development rates and crime rates of the Turkey?s cities, and to examine the relational structure with a longitudinal research, second, to investigate the relationship between three essential capabilities (income, education, life expectancy) and homicide, assault, stealing, robbery crimes and third, to research whether the crime shows any geographical patterns as human development rate does in Turkey.In this study, homicide, assault, stealing and robbery were taken, as a set of crime and was made a canonical correlation analysis with the set of human development index.According to the results of this study; it is showed that there is a long-run relationship between components of human development index and crime types. The other result of this study is that crime shows a geographical pattern similar to the human development rate in Turkey.Keywords : Human Development, Human Development Index, Crime, Sociological Crime Theories, Canonical Correlation Analysis,Correspondence Analysis