Kentsel dönüşüm projesinin suça etkisi: Ankara ili, Altındağ ilçesi, Gültepe mahallesi örneği

Abstract

Ülkemizde kentsel dönüşüm 1990'lı yıllar itibari ile hız kazanmış, İstanbul ve Ankara şehirleri bu konuda ilk sırayı almışlardır. Kentsel dönüşüm projelerinin, kentlerin karşılamayacağı oranda nüfus artışı, göç, plansız ve çarpık kentleşme etkisiyle alt yapısı ,sosyal tesisleri yetersiz alanların artması ve bunların sonucu olarak da kamu güvenliğinin, kamu asayişinin bozulmasına bir çözüm olarak görüldüğü söylenebilir.Bu çalışmada kentsel dönüşüm projesinin suça olan etkisini ortaya çıkarmak için alan çalışmasının Gültepe mahallesinde yapılmasının nedenleri, (1)kentsel dönüşüm projesinin yeni uygulanmış olması dolayısıyla eski sakinlerin hepsinin henüz göç etmiş olmadığından dolayı mahallenin geçmişi ile ilgili bilgi toplama imkanı, (2)suç oranları ve suçlu nüfusu konusunda Ankara ilinde ilk sıraları çekmesi, (3)gecekondulardan oluşan kentsel dönüşüm projesi uygulaması için ideal bir çöküntü bölgesi olmasıdır.Çalışmada kentsel dönüşüm ve suç ilişkisini kurabilmek maksadıyla ekolojik suç teorisi olan sosyal organizasyon bozukluğu, suç önleme stratejilerinden durumsal suç önlemeye ve bağlantılı olarak rasyonel seçim teorisine, alt kültür teorilerine kuramsal çerçeve kapsamında değinilmiştir. Ayrıca kentsel dönüşüm projesinin suça etkisini tespit maksadıyla suçun yer değiştirmesi yaklaşımına da değinilmiştir.Çalışmada kentsel dönüşüm projesi öncesi ve sonrası sosyal yaşam, fiziksel durum ve suç faaliyetleri hakkında derinlemesine mülakatlar sonucu durum tespiti yapılarak, iki dönem arasındaki farklar ortaya konulmuştur.Kentsel dönüşüm projesinin suça olan etkisi ile ilgili olarak şu sonuçlara varılmıştır. Öncelikle etkinin tespiti maksadıyla sadece suç oranlarına bakmak doğru bir sonuç vermeyecektir. Çünkü burada ikamet eden suçlular, suçlarının çoğunu mahalle dışında işlemektedir. Ancak mahallede işlenen şiddet ve esrar satışı suçlarında inanılmaz bir düşüş yaşanmıştır. Bunun nedeni de suçu işleyenlerin mahalleden göç etmiş olmaları, fiziksel değişiklikler, polis merkezinin mahalle içinde kurulması sayılabilir. Ancak mahallede düşen suç oranları göç edilen bölgelerde benzer şekilde artmıştır. Ayrıca suçlu mahalle sakinlerinin mahalle dışında ekonomik seviyesi yüksek muhitler, alışveriş merkezleri gibi hırsızlık ve yankesicilik suçlarını işledikleri bölgelerdeki suçlarda değişiklik olmamıştır. Dolayısıyla projenin uygulandığı bölgeye olumlu etki göstermiş gibi görünse de kentsel dönüşüm projelerinin sadece fiziksel iyileştirme olarak düşünülerek uygulanması, sosyal dokunun göz ardı edilmesi ve problemin kökenine inilmemesi diğer komşu bölgelerde suç artışlarına sebep olmaktadır.Anahtar Kelimeler : Sosyal Organizasyon Bozukluğu, Alt Kültür Teorileri, Suçun Yer değiştirmesi, Durumsal Suç Önleme, Rasyonel Seçim Teorisi, Kentsel Dönüşüm

In our country, since 1990, urban transformation projects have been implemented faster than the earlier years. Ankara and İstanbul cities are the leading cities about this. It can be said that urban reurbanization is being seen as a solution for disrupted deteriorated society security because of the over crowding, immigration, disorganizated urbanization.In this research, to find out the effects of the urban transformation project, I chose Gültepe for field research. The reasons for this are (1) chance for taking information from the residents who still didn?t move from Gultepe district, (2) with regard to crime proportion and quantity of criminal Gultepe district is well known as one of the most criminal districts of Ankara, (3) being socially and physically ideal break down district for implying reurbanization project.In theoretical perspective, social disorganization theory which is ecolologic crime theory, situational crime prevention which is one of the crime prevention strategies, rational choice theory and subcultural theories were inferred for bringing out the relation between crime and urban transformation project. Also crime displacement approach was inferred for fixing the effect of reurbanization to the crime.In this research, by interviewing with residents and related people about before and after urban transformation project social life, physical situation and crime activities in the Gultepe district, features and differences of the two periods were determined.About the effect of the reurbanization to the crime, these are the conclusions. First of all, just analyzing the crime statistics of the district will be insufficent and won?t give accurate conclusions. Because most of the crimes which were commited by criminal residents of Gultepe district, were commited outside of the district. But great decrease about drug selling and violent crimes was determined in the district. Migration of the most criminals from the district, construction of the police station in the district, physical changes in the district can be said as the reasons of this decrease. But parallel with the decrease of crime proportion in the Gültepe, increase of the crime proportion was determined in the adjacent districts. And crimes like burglary, picpocket which were being commited outside the Gültepe (malls, economically high districts) didn?t change. Although some decrease was seen in crime ration at the Gültepe, the sitiuation at the adjacent district was the opposite. Not taking into account the social structures, root of the problems and seeing reurbanization theory as just physically improvement of the district were the reasons of this.Keywords : Social Disorganization Theory, Subcultural Theories, Rational Choice Theory, Urban Transformation, Crime Displacement, Situational Crime Prevention