Hiyerarşik yapılı büyük organizasyonlarda düşük maliyetli kurs planlaması için matematiksel model önerisi

Abstract

Hiyerarşik yapılı organizasyonlar piramit yapılarıyla ve bir kademeden bir üst kademeye terliler veya yatay seviyedeki yer değiştirmeler nedeniyle sürekli olarak karşılanması gereken eğitim açıklarıyla tanınmaktadır. Söz konusu eğitim açıklarının maliyet etkin kurs planları ile karşılanabilmesi için İnsan Kaynakları Yönetiminin her aşamasında akılcı ve bilimsel yöntemler kullanılmalıdır. Geleneksel kurs planlama sürecine ilişkin çalışmalar, eğitim ihtiyaçlarının tespit edilmesinden sonraki aşamaya ait planlama ve çizelgeleme işlemlerine odaklanmaktadır. Ancak, maliyet etkin bir kurs planlaması için sadece planlama ve çizelgeleme sürecinden ziyade, eğitim ihtiyaçlarının oluşmasında etkili olan iş analizi/tanımı, kariyer planlaması ve atama gibi diğer İnsan Kaynaklan Yönetimi işlevlerinin de incelenmesi gerektiği değerlendirilmektedir.Bu çalışmada; hiyerarşik yapılı büyük organizasyonlar için maliyet etkin kurs planlan hazırlanabilmesini sağlamak maksadıyla, kurs planlaması yanında, diğer İnsan Kaynaklan Yönetimi işlevlerini de hesaba katan bir metotlar zinciri önerilmektedir. Metotlar zincirinin oluşturulmasında, İnsan Kaynakları Yönetimi işlevleri için bir takım yöntemler önerilirken, bu işlevlerin organizasyona has işleyişlerinin muhafaza edilmesine özen gösterilmiştir. Metotlar zincirinin bir diğer önemli özelliği ise her işlev için geliştirilen çeşitli metotların, kurs planlama sürecinde birbirleriyle uyumlu bir şekilde kullamlabİlmesidir. Söz konusu uyumu sağlayabilmek maksadıyla sırasıyla iş analizi/tanımı, kariyer planlaması, atama,eğitim ihtiyaçlarının tespiti ve kurs planlaması işlevleri, kurs planlama sürecinin adımları olarak ele alınmıştır. İnsan Kaynakları Yönetiminde işlevler arasında bir öncelik sırası bulunmamaktadır. Ancak, işlevleri kurs maliyetleri açısından inceleyebilmek ve organizasyonların kurs maliyetlerini azaltacak bir model geliştirebilmek maksadıyla, işlevler yukarıda belirtilen sıralamaya sahip bir iş akışı olarak ele alınmıştır. Bu süreç içerisinde, her işlev için önerilen metoda ait çıktının bir sonraki işlev için önerilen metodun girdisi olması sağlanmıştır.Maliyet Etkin Kurs Planlama Modeli (MEKPM) olarak adlandırdığımız metotlar zincirinin; (1) İş analizi/tanımı aşamasında, personelin bir görevden diğerine atanması durumunda karşılaşılacak eğitim ihtiyaçlarının hesaplanmasını sağlayacak bir görevler arası geçiş maliyetleri matrisi önerilmektedir. Bu matris sayesinde, organizasyon bünyesinde olası mümkün tüm görevler arası geçişlerin maliyetleri sayısal değerlerle ifade edilebilmektedir, (2) Kariyer matrisi aşamasında, organizasyondaki her görev yeri için eğitim masrafları açısından en az maliyetli önceki görev(ler) Şebeke Problemi yaklaşımı kullanılarak belirlenmektedir. Organizasyon bünyesinde olası mümkün görevler arası geçişler şebekenin dalları, görevler arası geçiş maliyetleri matrisindeki değerler ise dalların akış maliyetleri kabul edilerek elde edilen en kısa yol problemi Dijkstra Algoritması kullanılarak çözülmektedir, (3) Atama aşamasında, organizasyon içerisindeki görevler arası atamaların neden olduğu eğitim harcamalarını en aza indirmek maksadıyla; Analitik Hiyerarşi Süreci, Doğrusal Programlama ve Pareto Optimalite Analizini kullanan bir atama modeli önerilmektedir. Minimum eğitim maliyetleri esas alınarak oluşturulan kariyer matrisi, atamada kullanılan sicil notu, sağlık durumu, yabancı dil bilgisi vb. ölçütler arasına. Analitik Hiyerarşi Süreci kullanılarak dâhil edilmiştir. Söz konusu model, görev yeri ölçütlerine en uygun personeli işe yerleştirirken, personelin görev yeri tercihlerini de etkin bir şekilde dikkate almaktadır, (4) Eğitim ihtiyaçlarının tespiti aşamasında, literatürdeki süreçler ve yöntemler özetlenmekte ve iş analizi yanında, organizasyon analizi ve performans analizine dayalı eğitim ihtiyaçlarının da kurs planlamasındaki yeri anlatılmaktadır, (5) Kurs planlaması aşamasında, kursların organizasyon bünyesindeki kurs merkezlerine en düşük maliyeti garantileyecek şekilde tahsis edilmesini sağlamak maksadıyla bir Tamsayıh Programlama modeli önerilmektedir. Bu aşamada ayrıca, bir kursun maliyetinin her yönüyle hesaplanmasında kullanılabilecek bir tablo da sunulmaktadır.Anahtar Kelimeler : Karar Destek Sistemleri, Atamalar, İnsan Kaynaklan Yönetimi, Çok Kriterli Karar Verme.

Hierarchically structured organizations are known by their pyramidal structures and continuous training needs resulting from promotions and/or assignments. Using scientific and rational methods in the job analysis/description, recruitment/selection, assignment, performance appraisal and career planning functions of the human resource management process decreases training costs. Studies on traditional course planning have focused just on planning and programming stage which is after determination of training needs. However, for a cost-effective course planning, other human resource management functions such as job analysis/description, career planning and assignment which are influential on formation of training needs should also be taken into account.In this study, in order to develop cost-effective course plans in large hierarchical organizations, we suggest a new chain of methodologies which takes into account all human resource management functions having an affect on formation of training needs. While constructing the chain of methodologies, suggesting new methodologies for human resource management functions, we paid great attention to preserving those functions' treatments pertaining to the organization. Different methodologies developed for each function can be used in harmony with each other, which is another important characteristic of this new chain of methodologies. In order to provide this harmony, in the following order, job analysis/description,career planning, assignment, determination of training needs and course planning functions are considered as the steps of a workflow. In reality, there is no such order between the functions of human resource management, but for the purpose of achieving low-cost training we place human resource management functions into this workflow. In this chain of methodologies, it is ensured that, according to a workflow, the output of one sub-model is the input of the next sub-model.This new chain of methodologies which we named Cost-Effective Course Planning Model (CECPM) is implemented in the following steps of the human resources management process: (1) the job analysis/description step, where our Mission Description Matrix defines in measurable units the amount of training needed for an employee assigned to a position, (2) the career matrix step, for each position in the organization the predecessor position(s) with regards to minimum training costs are determined using our network-flow model. The shortest path problem which is formed by assuming the positions in an organization are nodes, all the possible transitions between the positions are edges, and the costs of training are distances between the nodes is solved by using Dijkstra Algorithm, (3) the assignment step, where we propose a decision support system composed of an analytical hierarchy process, linear programming and I'arelo optimality analysis. The predecessor position(s) derived according to minimum training costs are factored in the assignment model as a criterion such as evaluation scores, health status, foreign language status etc. by using Analytic Hierarchy Process. The results indicate that our proposed system ensures minimum training needs while satisfying person-to-position compatibility and employee preferences, (4) the training-needs determination step, where processes and methods in literature are summarized and besides job analysis, importance of training needs based on organization analysis and performance analysis in course planning is recited, (5) the course planning stage, where an integer programming is suggested in order to guarantee the least-cost allocation of the courses to the course-planning centers in the organization. A table which can be used to compute the cost of a course at all points is also presented in this stage.Key Words: Decision Support Systems, Assignments, Human ResourcesManagement, Multi Criteria Decision Making.