Yüksek performanslı insan kaynakları yönetimi uygulamalarının bireysel ve örgütsel performansa etkisi

Abstract

Yüksek performanslı insan kaynakları yönetimi uygulamaları (YPİKYU), rekabet üstünlüğü sağlamak amacıyla geliştirilen yenilikçi insan kaynakları yönetimi uygulamalarıdır. Söz konusu uygulamalar yüksek örgütsel performansa imkân veren iş sistemi olarak bir bütün halinde uygulandığında YPİKYU olarak adlandırılmaktadır. Bu uygulamaların `yüksek performanslı` olarak isimlendirilmesinin nedeni, örgüt performansını olumlu yönde etkileyen üstün performans için tasarlanması, örgütün insan ve sosyal sermayesini geliştirerek sürdürülebilir rekabet üstünlüğü sağlamasıdır. YPİKYU'na ilişkin çalışmalar, 1990'lı yıllarda ABD'de başlamış ve farklı bağlamlarda ilgi görmüştür. Ancak Türkiye'de konuyla ilgili çalışmalar çok sınırlıdır. Ayrıca yazında, YPİKYU'nın bir bütün/sistem halinde mi yoksa ayrı uygulamalar şeklinde mi örgütsel performansa etki ettiği ve YPİKYU ile örgütsel performans arasındaki ilişkinin farklı bağlam ve sektörlerde de geçerli olup olmadığı konuları belirsizliğini korumaktadır. Bu kapsamda Türkiye bağlamında, kara kutu olarak adlandırılan YPİKYU-örgütsel performans ilişkisi test edilmiştir. Araştırma, yazında çalışıldığı tespit edilmeyen savunma sanayii sektöründe ve genel olarak uygulandığından farklı olarak sadece büyük ölçekli firmaları değil, küçük ve orta ölçekli firmaları da kapsamasıyla iiifarklılaşmaktadır. Bu kapsamda YPİKYU-performans ilişkisi savunma sanayinin bilişim/yazılım firmalarında çalışan ve yöneticilerin katılımıyla, bireysel performans, algılanan finansal ve pazar performansı, somut performans göstergelerinden işgücü devir oranı ve net satışlardaki artış oranıyla incelenmiş; YPİKYU ile bireysel ve örgütsel performans arasında nedensel bir bağ olup olmadığı ile bu uygulamaların bağımsız uygulamalar olarak mı yoksa sinerjik etkiyle mi bireysel ve örgütsel performansa katkı yaptığı sorularına yanıt aranmıştır.YPİKYU-performans ilişkisini test etmek için birden fazla değişken arasında birlikte değişimin varlığını ve derecesini belirlemeyi amaçlayan bir ilişkisel tarama modeli tasarlanmıştır. Araştırmada anket tekniğiyle sektörde çalışan toplam 228 beyaz yakalı çalışandan veri elde edilmiştir. Bireysel performans verileri çalışan ve yöneticilerden; örgütsel performans verileri ise yöneticiler ile İK yönetici/çalışanlarından elde edilmiştir. Bu aşamada yapılan korelasyon ve regresyon analizleriyle YPİKYU'nın bireysel ve örgütsel performansı etkileme derecesi tespit edilmeye çalışılmıştır. Elde edilen bulgular sırasıyla çalışan katılımı, kapsamlı eğitim ve güçlendirme uygulamalarının bireysel performansın en güçlü belirleyicileri olduğunu ve YPİKYU'nın sinerjik etkisinin bireysel performansa anlamlı ve olumlu katkı yaptığını göstermektedir. Örgütsel performans değişkenleriyle analizde ise çalışan katılımının hem algılanan hem de somut örgütsel performans göstergelerinin en güçlü belirleyicisi olduğu tespit edilmiş ve bu uygulamaların sinerjik etkisinin algılanan örgütsel performansa anlamlı etki yaptığı bulgulanmıştır. Sonuç olarak YPİKYU'nın Türkiye bağlamında bireysel ve örgütsel performansa yaptığı katkı belirli uygulamalar itibariyle desteklenmiş ve bu uygulamaların rekabet üstünlüğü için etkili bir strateji olabileceğine dair bir kanıt elde edilmiş, kara kutu olarak adlandırılan ilişkinin anlaşılmasına yönelik katkı sunulmuştur.Anahtar Kelimeler : Yüksek Performanslı İnsan Kaynakları Yönetimi Uygulamaları, Bireysel Performans, Örgütsel Performans, Rekabet Üstünlüğü, Türk Savunma Sanayi

High Performance Human Resources Management Practices (HPHRMP)are a bundle of innovative human resource managament practices designed to enhance organizational performance. The main reason of entitling these practices as `high performance` is that they are designed to make a positive contribution to high organizational performance and provide sustainable competitive advantage by enhancing human and social capital of the organization. Additionaly these practicesare named as HPHRMP when they are implemented as a bundle/work system enabling high organizational performance. Pionneering research on HPHRMP started in 1990's in USA and increasingly got attention in different contexts. But in Turkey there is limited research on HPHRMP. Moreover in literature two main issues still remain unclear: First, if HPHRMP effect organizational performance as a bundle or independent practices; second, if the causal link between HPHRMP and organizational performance are valid in different contexts and sectors. So the link which is expressed as `black box` is tested in Turkish context. Reserach conducted in defence industry in which any other research is not detected in literature. Also research differs from the previous research by including not only the large-scale firms but also the small and medium-scale firms. HPHRMP-organizational vperformance link is analyzed in software field of defence industry via the participation of employees and managers. Independent variable of research is HPHRMP; dependent variables are individual performance, perceived financial and market performance, turnover rate and net sales growth. Research questions ask if there is a causal link between HPHRMP and individual and organizational performance and if these practices have independent or synergic effect on individual and organizational performance. To test HPHRMP and performance link a relational survey model is designed to determine the change and strength of this change together among many variables. Data is collected via questionnaire from 228 white collar employees in defence sector. Data for individual performance collected from employees and managers and for organizational performance collected from managers. In this phase the effect of HRHRMP on dependent variables is tested with correlation and regression analysis. Findings show that employee participation, expansive training and empowerment are the most powerful predictors of individual performance; and the synergic effect of HPHRMP have a positive and significant effect on individual performance. Also findings show that employee participation is the most powerful predictor of perceived financial and market performance, turnover rate and net sales growth. Moreover, it is supported that synergic effect of HPHRMP has a significant contribution on organizational performance. In sum, the effect and positive contribution of HPHRMP on individual and organizational performance is supported for specific practices in Turkish context, and an evidence is gained that these practices may be an effective strategy for sustainable competitive advantage. Keywords :High Performance Human Resources Management Practices, Individual Performance, Organizational Performance, Competitive Advantage, Turkish Defense Industry