Bulanık doğrusal programlama modeli ile bir kamu kurumu için tesis yeri seçimi

Abstract

Tesis yerlerinin belirlenmesi ve belirlenen konumlara talep noktalarının atanması olarak ifade edebileceğimiz tesis yeri seçim kararları, son yıllarda ulaşım ve taşıma maliyetlerinin artmasıyla birlikte, işletmelerinin ve kamu kurumlarının karlılığını etkileyen önemli kararlar halini almıştır. Bu yüzden yer seçimi problemleri üzerine yapılan çalışmalar da son yıllarda ciddi bir artış göstermiştir. Ayrıca yer seçimi kararları gibi yapısında karmaşıklık barındıran kararlar, beraberinde belirsizlik ve bilgi eksikliğini de meydana getirmektedir. Karar verme süreçlerinin neredeyse tamamında mevcut olan bu belirsizlik durumları klasik mantıkla çözümlenmek istendiğinde yeterli doğrulukta sonuçlar elde edilememektedir.Bu çalışmada bir kamu kurumu tarafından tasarımı yapılan yeni tip yerleşkenin yer seçimi problemi ele alınmıştır. Bu problem, kamu kurumunun yurt içinde dağınık olarak konuşlu bulunan ve şehirleşmenin hızlanmasıyla şehir merkezlerinin içerisinde kalan tesislerini yeniden tertiplemek istemesinden ortaya çıkmıştır. Dağınık halde bulunan tesislerinin yeni oluşturulan yerleşkeler altında toparlanmasıyla, kamu kurumunun hem etkinliği artırılacak hem de ayrı tesislerin işletilmesi maliyetinden tasarruf edilecektir. Çalışmada öncelikle, yer seçimi modelinde kullanılacak kısıtları oluşturmak üzere, kamu kurumunun faaliyetleri doğrultusunda yer seçimine etki eden faktörler belirlenmiştir. Bu faktörler belirlenirken literatürde yer seçimi modellerinde kullanılan faktörlerden faydalanılarak kapsamlı bir anket hazırlanmış ve anket neticesinde hem yöneticiler hem de kamu kurumunda çalışanlar açısından önemli olan faktörler tespit edilmiştir. Ayrıca ankette belirlenen faktörlerin ağırlıkları da tespit edilerek modelde amaç fonksiyonuna dâhil edilmiştir. Böylelikle faktör önceliklerinin de model içerisinde değerlendirmesi sağlanmıştır. Kamu kurumuna ait verilecek yerleşke yer seçimi kararının daha objektif gerçekleştirilebilmesi ve modelin daha gerçekçi ifade edilebilmesi için, niteliksel özellik taşıyan sekiz adet faktöre ait değerlendirmenin dilsel ifadelerle yapılmasının uygun olacağı düşünülmüş ve Negoita ve Sularia yaklaşımı kullanılarak bulanık doğrusal programlama modeli geliştirilmiştir. Modelin çözümü neticesinde dilsel ifadeler kullanılan faktörleri karşılayan ve belirlenen tesislere faktör ağırlıklı toplam mesafe açısından en yakın olan alternatif en uygun yerleşke yeri olarak belirlenmiştir. Çözümde ayrıca mevcut tesislerin birden fazla yerleşke altında toparlanması durumu da düşünülerek bu tesislerin açılacak yeni yerleşkeye atanması sağlanmıştır.

In recent years, with the increase of transportation and carrying costs, facility location decisions-that can be expressed as determination of facility location and the assignment of demand points to the specified location- that affect the profitability of enterprises and public institutions has become important decisions. Therefore studies about facility location have shown a significant increase in recent years. Decisions that have the complexity in its structure bring uncertainty and lack of information along with its complexity. When this uncertainty conditions that exist in almost all decision-making process want to be resolved with classical logic, results cannot be produced with sufficient accuracy.In this study, location of a new type of public institution campus that was designed newly is discussed. This problem have emerged in order to be re-organized facilities of this public institution which are stationed in the country with scattered and have to stay in urban centers with acceleration of urbanization. When these scattered facilities relocate in the newly designed public institution campus, the effectiveness of public institutions will be increased as well as the cost savings from the operation of separate facilities.In the first, factors affecting the selection of location and to be used in location model to generate constraints are determined in the direction of the activities of this public institution. While these factors are determined, the literature was utilized and a comprehensive survey was prepared. As a result of the survey, factors which are important for both managers and employees in public institutions have been identified. In addition, factor weights identified from the survey were put in the objective function of facility location model. Thus, the assessment of factor priorities is provided in the model.In order to obtain a more objective location decision and set up a more realistic model, the assessment of eight qualitative factors was conducted with the linguistic expressions. The fuzzy linear programming model was developed and Negoita-Sularia approach was used to solve this problem. As a result of the model solution, alternative that fulfill eight qualitative factors and have minimum factor weighted total distance has been identified as the most suitable campus location. Additionally, opening more than one campus condition was contemplated and existing facilities has been assigned to these opened new campuses.