2003 yılı sonrası Irak'taki gelişmelerin Türkiye'nin güvenliğine etkilerinin incelenmesi

Abstract

Tarihsel süreç içerisinde Türkiye ile Irak arasındaki ilişkiler dalgalı bir seyir izlemiş; yüz yıllardır Osmanlı Devleti'nin bir parçası olan Irak, I. Dünya Savaşı'nın sona ermesiyle beraber İngiliz Yönetimine geçmiştir. Iraklılar ve İngilizler arasında yapılan anlaşmalar neticesinde ise Bağımsız Irak Devleti kurulmuştur.Irak Devleti'nin kuruluşundan yaklaşık altmış yıl sonra Amerika Birleşik Devletleri öncülüğünde Birleşmiş Milletler tarafından gerçekleştirilen I. Körfez Harekâtı ve yine Amerika Birleşik Devletleri öncülüğünde gerçekleştirilen Irak Müdahalesi (2003), Türkiye'nin güvenliği bakımından meydana gelen en önemli iki olay olmuştur.Ortadoğu coğrafyasına yönelik dış politikasında Cumhuriyetin ilanından itibaren `Yurtta Sulh, Cihanda Sulh` anlayışı ile hareket eden ve bölge ülkelerinin iç işlerine müdahalede bulunmaktan uzak duran Türkiye'nin, Irak meselesinde yer yer taraf olması ve Irak Devleti ile sınır komşusu olması, kendisine yönelik tehditlerin ortaya çıkmasına neden olmuştur. Bu tehditlerin başında, Irak kuzeyinde yaşayan Kürtlerin bağımsız bir devlet kurma talepleri gelmektedir. Irak merkezî yönetiminin ABD Müdahalesinden sonra zayıflaması neticesinde Türkiye-Irak sınırında güvenlik zafiyeti ortaya çıkmıştır. Irak'tan Türkiye'ye gelen sığınmacılar ve yarattıkları ekonomik sorunlar, Merkezi Irak Hükümeti ile Kürt Bölgesel Yönetiminin petrol konusunda anlaşmaz tutumları ve petrolün Türkiye üzerinden dışarıya açılması hususu nedeniyle Türkiye'nin yaşadığı enerji güvenliği sorunu Irak meselesinde Türkiye'ye yönelen tehditler olarak tespit edilmiştir.

All through history, the relationship between Turkey and Iraq has been wavy; Iraq, having been a part of Ottoman Empire for centuries, passed under the rule of Great Britain after the World War I. As a result of treaties forged between Iraqies and British, independent Iraq was established. Approximately sixty years after the establishment of Iraq, the First Gulf Operation practiced by the United Nations (UN) under the leadership of USA and the operation of Iraq (2003) under the leadership of USA as well, have been the most important two issues for the security of Turkey.Turkey, being partial in some occasions about Iraqi issues and neighbor of Iraq, has come across some threats, despite the fact that she has fallowed the motto of `peace at home, peace in the World` since the establishment of republic, abstained from intervening with the internal affairs of Middle East countries. The demand of establishment of an independent country by Northern Iraq Kurds comes first among these threats. As a result of the decline of Iraq central government, after the operation of USA, has emerged security deficiency along Iraq-Turkey borderline. The asylum-seekers coming from Iraq and arising financial problems, disagreement between Central Iraqi Government and regional Kurdish Government on oil issues, and energy security issues Turkey faces as a result of the transfer of oil via Turkey have been determined as the threats in the Iraq issue.