Ağbağda biçimsel ve doğal lider: Bir kamu üniversitesinde uygulama

Abstract

Çalışmanın ana amacı, bir örgütte biçimsel lider ile ağbağ analizi sayesinde bulunan doğal liderin kıyaslanmasıdır. Diğer amaçlar, aktörün almış olduğu liderlik eğitimi başarı seviyesi ile merkezilik değerlerinin ilişkilerinin incelenmesi ve liderlik araştırmalarında ağbağ analizinin kullanılmasına katkı sağlamaktır. Araştırmada liderlik üzerine eğitim veren bir kamu üniversitesindeki öğrenci takımından elde edilen iki farklı veri kullanılmıştır. Bunlardan ilki öğrencilerin tavsiye ilişki ağını belirlemek amacıyla ağbağ analizi ölçeği kullanılarak elde edilen verilerdir. İkincisi ise öğrencilerin almış oldukları liderlik eğitimi başarı seviyesini gösteren verilerdir. Ağbağ analizi ölçeği ile elde edilen veriler UCINET ve NETDRAW programı ile analiz edilmiştir. Liderlik eğitimi başarı seviyesi göstergeleri ile ağbağ analizi sonuçları arasındaki ilişkiler ise SPSS programı ile analiz edilmiştir.Ağbağ analizi ile yoğunluk, gruplaşma, merkezilik, yapısal boşluk, arasındalık ve aracılık değerleri bulunmuştur. Ağbağ analizinde yoğunluk, ağbağın kapalı bir ağbağ olduğunun ve hem ağbağın hem de aktörlerin dayanışmacı sosyal sermayeye sahip olduğunun göstergesidir. Ağbağ analizinde gruplaşmada amaç ağbağın merkez/çevre yapısına sahip olup olmadığının bulunması ve bu sayede doğal liderin ilişki ağının tespit edilmesidir. Ağbağlarda güç, prestij, popülarite, önem, liderlik, merkezilik kavramı ile ölçülmektedir. Ağbağ merkeziliği, değerli kaynaklara erişimi ve kontrol altında tutmayı sağlamaktadır. Yapısal boşluk, bir ağbağdaki iki aktör arasındaki bağlantısızlık durumudur. İki aktör arasındaki bu yapısal boşluğu değerlendirebilen üçüncü bir aktör bilgi ve kaynak avantajı sağlamaktadır. Arasındalık, bir aktörün diğer aktörler arasındaki en kısa patikalarda bulunmasıdır. Bu aktörler ağbağda aracılık rolü üstlenerek bilgi ve kaynak akışını kontrol ederek kendilerine avantaj sağlamaktadırlar. Yapısal boşluk, arasındalık ve aracılık değerleri aktörün sahip olduğu aracı sosyal sermayenin göstergesidir. Ağbağ analizi ile bulunan bu değerler (yoğunluk, gruplaşma, merkezilik, yapısal boşluk, arasındalık, aracılık) ile liderlik eğitimi başarı göstergeleri arasında korelasyon ve regresyon analizleri yapılmıştır. Liderlik araştırmalarında ağbağ analizi kullanıldığında aktörler kendilerini işin içine katmadan birbirleri ile olan etkileşim derecelerini ve ilişkilerini değerlendirmektedir. Bundan dolayı araştırmada ağbağ analizinin kullanılmış olması liderlik araştırmalarına farklı bir yöntem sunmaktadır. Stratejik yöneticiler araştırmada kullanılan yöntemi pratik hale getirip uygulayabilirlerse atayacakları/atadıkları personelin/yöneticinin doğal lider olma ihtimalini artıracak ve biçimsel lider-doğal lider uyumunu gerçekleştirebileceklerdir.Araştırmanın sonucunda biçimsel lider ile doğal liderlerin farklı aktörler olduğu bulunmuştur. Merkez ve çevre olarak gruplaşmanın oluştuğu, merkezilik değerleri (iç derece ve arasındalık merkeziliği) ve yapısal boşluk değerleri yüksek olan aktörlerin merkez klikte, düşük olanların çevre klikte yer aldığı tespit edilmiştir. Öğrencilerin almış oldukları liderlik eğitimi başarı seviyesi ile merkezilik değerleri arasında anlamlı ilişki olduğu ve liderlik eğitimi başarı seviyesinin ağbağdaki merkeziliklerini kısmi olarak etkilediği bulunmuştur. Sonuç olarak bir örgütte biçimsel liderin her zaman doğal lider olamayabileceği tespit edilmiştir. Biçimsel lider ile doğal liderin aynı kişiler olmamasının örgütün verimliliği noktasında değerlendirilip; eğer istenilmeyen bir durumsa gerekli personel değişikliklerin yapılması ya da birey-grup-örgüt seviyesinde nedenlerinin ve çözüm yollarının araştırılması gerektiği tespiti yapılmıştır. Araştırmada kullanılan bu yöntemle ele alınan kamu üniversitesinde uygulanan liderlik eğitiminin değerlendirilmesine bir katkı sağlanmıştır. Ayrıca ağbağ analizinin liderlik araştırmalarında kullanılması liderlik yazınına daha farklı bir bakış açısı ve yeni bir yöntem sunduğu değerlendirilmektedir.

The main purpose of the study is to compare a formal leader to an informal leader which is found thanks to the network analysis in an organization. Other purposes are to analyze the relationships between the success level of the leadership training that an actor receives and the centrality scores, and finally to contribute to the use of network analysis in leadership studies. For the purposes of this study, two different data obtained from one single student team who study at a public university which educate on leadership are used. The first one is the data obtained by using the network analysis scale in order to determine the relationship network of the students. And the second one is the data indicating the success level of the leadership training that students received. The data obtained through the network analysis scale are analyzed by UCINET and NETDRAW. And the relationships between the success level indicators of the leadership training and the network analysis results are analyzed by the SPSS program.By means of the network analysis, the scores of density, centrality, structural hole, betweenness and brokerage were found. The density in the network analysis is an indication that the network is a closed one and that both the network and the actors have solidaristic social capital. The purpose of the alignment in the network analysis is to find out whether the network has central/surrounding structure or not and by this means to determine the relationship web of the informal leader. Power, prestige, popularity, importance, and leadership in the network are measured by the term centrality. Network centrality provides accessing to valuable resources and keeping them under control. Structural hole is the situation where there is a disconnection between two actors in a network. A third actor who can take advantage of this structural hole between these two actors gains advantage of information and resource. Betweennness is the term when an actor stands on the shortest paths among other actors. These actors gain edges for themselves by taking on the role of brokerage controlling the flow of information and resource. The scores of structural role, betweenness and brokerage are the indicators of the social capital that an actor owns. Analyses of correlation and regression are made between these scores (density, alignment, centrality, structural hole, betweenness, brokerage) which were obtained via the network analysis and success level of the leadership training. When network analysis is used in leadership researches, actors evaluate their interaction levels and relationships with each other without bringing themselves into it. For this reason, using network analysis in the research offers a different method for leadership researches to come. If strategical managers apply the method used in the research by making it more practical, they can increase the probability of being an informal leader for the staff/managers whom they will appoint/appointed and they will achieve the harmony between a formal leader and an informal leader.As a result of the research, it was found out that a formal leader and an informal leader are different actors. It was discovered that a central and a surrounding alignment was formed, that actors who have higher centrality scores (internal degree and betweenness centrality) and higher structural hole scores are located in the central clique, and those who have lower scores are in the surrounding clique. It was seen that there is a significant relationship between the success level of the leadership training that students received and the centrality scores and that the success level of the leadership training partially affected their centrality in the network.As a result, it was found that a formal leader may not always be an informal leader in an organization. It is understood that when a formal leader and an informal leader is not the same person, it should be taken into consideration in terms of the efficiency of the organization; and that if it is an undesirable situation, it makes it necessary to make changes required in the staff or to search for the causes and solutions at the level of individual-group-organization. This method which was used in the research has contributed to the evaluation of the leadership training implemented in the public university. Moreover, it is considered that using the network analysis in leadership researches presents a different point of view and a new method for the leadership literature.