Amerikan güvenlik politikasında Zbigniew Brzezinski'nin rolü ve Türkiye değerlendirmeleri

Abstract

28 Mart 1928 Varşova/Polonya doğumlu, 2016 yılında halen hayatta olan Zbigniew Kazimierz Brzezinski yaşamının sadece 6 yılı Beyaz Saray'da güvenlik bürokrasisinde, geri kalanı üniversitelerde geçen bir akademisyendir. Buna rağmen dünyayı değiştirmeyi, Amerikan politikasını şekillendirmeyi amaçlayan Brzezinski akademik dünyada çalışmaktan öte bildiklerini politikaya yansıtarak ABD'nin geleceğinde söz sahibi olmak istemiştir. Bu yola çıktığında 1950'li yıllardaki yüksek lisans ve doktorası esnasında Sovyetler Birliği üzerine çalışan Brzezinski sonraki yıllarda da çalışmalarına bu yönde devam etmiştir. Bu dönem itibarıyla Brzezinski ilk etapta SSCB'yi tanımak ve tanıtmak üzere Carl Friedrich ile birlikte totaliterlik teorisini geliştirmiş ve bu çalışmasıyla SSCB'nin iç ve dış dinamikleri ile hassas ve güçlü taraflarını tespit etmiştir. 1960'lı yıllarda barışçıl katılım (peaceful engagement) stratejisi üzerinde çalışmıştır. 1970'li yıllara gelindiğinde ise dünyanın bir teknolojik devrim geçirdiği tespitinde bulunan Brzezinski ABD ile diğer devletler arasında makasın açıldığına dikkat çekmiştir. Ayrıca Brzezinski yine aynı yıllarda kuzey-güney ilişkilerinde yaşanan problemleri aşmak üzere ABD, Japonya ve Avrupa'nın ortak çalışmasını önermiştir. Fikirlerine destek bulmak için ise 1960 yılında Harvard'dan Columbia Üniversitesine geçtikten sonra New York'ta etkili kurum, kuruluş ve kişilerle temasla medyanın da sayesinde tanınırlığı artmıştır. Ayrıca Brzezinski bu yıllardan itibaren demokrat başkan adaylarının seçim kampanyalarında görev almıştır. 1973 yılında David Rockefeller ile birlikte Üçlü Komisyonu kurmuş ve burada Georgia Senatörü Jimmy Carter ile ilişkisini geliştirmiştir. Carter başkan seçildikten sonra da başkanın Milli Güvenlik Danışmanı olarak görev yapmıştır.Brzezinski'nin çalışmaları ve düşünceleri incelendiğinde temel amacının Amerikan üstünlüğünün sağlanması olduğu görülecektir. Bu hususa ilişkin görüşlerini ise iki safhada açıklamıştır. Soğuk Savaş dönemi ve Soğuk Savaş sonrası dönem. Soğuk Savaş döneminde ABD üstünlüğünün sağlanması amacıyla Sovyetlerin dağılmasını sağlayacak politikalara destek vermiştir. SSCB'nin yıkılması üzerine ise Amerikan üstünlüğünün nasıl sürdürebileceği üzerine görüşlerini açıklamıştır. Bu kapsamda ABD'nin dünyada liderlik rolünü üstlenmesi gerektiğini ifade eden Brzezinski, bu rolün, tek taraflı politikalar izlemeksizin, müttefik ve diğer dost devletlerle ittifaklar gerçekleştirilmesi yoluyla icrasını savunmuştur.

Zbigniew Kazimierz Brzezinski, who was born on 28 March 1928 in Warsaw/Poland and still alive in 2016, worked just 6 years of his life in the White House security bureaucracy and the rest as a scholar at universities. Despite of this reality, he targeted changing the world, shaping American foreign policy by applying his thoughts and wanted to have a say at determining the future of US.He began to work on USSR at his master thesis and Ph.D. and continued at this direction. At the first phase of his works, he concentrated on totalitarism with Carl Friedrich and he detected the pros and cons, inner and outer dynamics of the Soviet system. Later he worked on formulation of peaceful engagement strategy. At 1970's, he perceived the importance of technology and transformation of world, and he noticed that in that area the US was the leader who was way ahead. In addition, at these years, he became also aware of the rift between North-South countries and suggested that US, Europe and Japan must collaborate at this topic. He transferred from Harvard to Columbia that is at New York where he could find influential persons, institutions to back his thoughts. He was also aware that media could help him. At these years, he also began to support Democrat candidates at presidency campaigns. He and David Rockefeller founded Trilateral Commission at 1973 and developed relations with Georgia Senator Jimmy Carter. When Carter became the thirty-ninth president of the US, Brzezinski became the national security advisor of the President.When his works and thought are examined it can be discovered that the main objective of Brzezinski is to ensure American primacy. He explained his ideas at two phases: Cold war period and post-cold war period. At the cold war, he supported policies that will ensure the disintegration of USSR and Soviet communist system. At the post-cold war era, after the disintegration of USSR, he tried to ensure American primacy by explaining main principles. In this context, he explained that the US must be the leader of world while executing this leadership by setting up alliances by his allied countries and must refrain from unilateral policies.