Güvenlik politikaları açısından 11 eylül sonrası NATO ve Şanghay İşbirliği Örgütü'nün mukayesesi

Abstract

Uluslararası güvenlik kavramı zaman içerisinde hem derinlemesine hem de genişlemesine yönelik değişim göstererek çok boyutlu bir yapıya dönüşmüştür. Karşılıklı bağımlılığın arttığı dünyamızda, uluslararası örgütlerin bu boyut içerisinde giderek önemi artmaktadır. Bu yüzden günümüzde güvenliğe yönelik tehditler ve riskler ele alınırken sadece tek bir bakış açısı ile ele almak mümkün gözükmemektedir. Bu bağlamda hem ekonomik hem de askeri yönden kuvvetleri ele alındığında dünyada etkinliği ile dikkat çeken NATO ve Şanghay İşbirliği Örgütü'nün güvenlik politikaları değerlendirmeye çalışılmıştır. Bu çalışmanın amacı da örgütlerin farklı güvenlik konularına ilişkin stratejilerini ortaya konan veriler ışığında karşılaştırabilmektir.Çalışma dört bölümden oluşmaktadır. Birinci bölümde çalışmanın problem sahasının tespiti, araştırmanın amacı, tasarımı/yararlanılan metedolojiler, önemi, kapsamı/sınırlılıkları, literatüre katkısı, orjinalitesi ile birlikte TSK'ya katkısı değerlendirilmiştir.Çalışmanın ikinci bölümünde, NATO'nun tarihsel süreç içerisinde oluşumu ve gelişimi incelenmiştir. Ardından kurumsal yapısı ve dönem içerisinde geçirmiş olduğu değişim belgeleri ile ortaya konmuştur. Daha sonra da gelişen dünya koşulları ve uluslararası sistem içerisinde İttifak'ın oluşturduğu stratejik konseptler ve uygulamaları incelenmiştir. Üçüncü bölümde ise; birinci bölümdeki parametreler üzerinden ŞİÖ'nün oluşumu kurumsal yapısı ve geçirdiği değişimler incelenerek, uyguladığı politikalar değerlendirilmiştir.Son olarak ise; iki örgütü karşılaştırmada kullanılmak üzere terörizm, Afganistan kaynaklı sorunlar, enerji güvenliği ve örgütlerin genişlemesi konuları belirlenmiş ve bu konular ile ilgili olarak örgütlerin güvenlik politikaları incelenerek geleceğe yönelik beklentileri değerlendirilmiştir. Bu karşılaştırmada; örgütlerin temel anlaşmaları, zirve toplantıları deklarasyonları, üye ülkelerin ortak açıklamaları, basın bildirileri, başkanlarının ve diplomatlarının demeçleri, bunların dışında güvenirliği ve geçerliliği olan kaynaklardaki istatistiki bilgiler, periyodik yayınlar ve araştırma kaynakları gibi akademik kaynaklar kullanılmıştır.

The concept of international security showing an alteration both deeply and evolvement in the course of time, transformed into the multidimensional structure. In this dimension, in our world where interdependence increases, international organizations gradually become important. For this reason, in our day coming up threats and risks for security, it doesn't look like possible only one perspective. In this context, considering the strength of both economic and military aspects, NATO and the Shanghai Cooperation Organization's (SCO) security policy has been tried to evaluate. The purpose of this study is to compare organization's strategies in light of the data set forth for different security topics.The study consists of four parts. In the first part, the detection of the study's field of problem, the aim of the research, design/utilizied methodologies, importance, scope/limitations, the contribution of literature, originality with contribution to Turkish Armed Forces were evaluated.In the second part of the study, NATO's formation and development were examined in the historical process. Next, NATO's organizational structure and transformation into the changes set forth with the documents during the period. After, in the conditions of thedeveloping world and the international system, strategic concepts and applications created by the Alliance were examined. In the third section, analyzing SCO's formation, organizational structure and transformations over the parametres in the first part, it was evaluated the implementing the policies of SCO.Finally, terrorism, Afghanistan-induced problems, energy security and expansion of oganizations were defined to compare for two organizations between topics, and examining the organization's security policies relations with these topics, expectation of the future were evaluated.In this comparison, organization's basic conventions, summit meetings' declarations, member countries' common explanations, press releases, head of states' and diplomat's statements, apart from these, statistical information in the resource which is reliability and validity, academic resources like periodic publicatons and search sources were used.