Rusya Federasyonu'nun askeri güvenlik refleksindeki dönüşüm

Abstract

Rusya Federasyonu (RF), 2008 yılından itibaren gerçekleştirdiği askeri hamleler ile dikkat çekmektedir. Moskova, 1990'lı yıllarda Çeçenistan gibi küçük ve zayıf bir özerk cumhuriyetinde ayrılıkçı hareketi bastıramaz iken, 2000'li yıllarda Çeçenistan'ı askeri açıdan kontrol altına almıştır. 2008 yılında ilk defa yurt dışında askeri güç kullanan Moskova, Gürcistan'a yönelik düzenlediği harekât sonrasında Abhazya ve Güney Osetya ayrılıkçı bölgelerinin bağımsızlıklarını tanımıştır. 2014 yılında ise Kırım, hibrit savaş ile Ukrayna'dan koparılarak ilhak edilmiş, Doğu ve Güney Ukrayna'da Rus yanlısı ayaklanma desteklenmiştir. 2015 yılında BDT coğrafyası dışına çıkılarak Suriye'de Esad rejimine destek olunmuş ve Suriye'deki gelişmelerin akışı değiştirilmiştir. Bu çalışmanın amacı 1991 yılından 2015 yılına kadar RF'nin askeri güvenlik politikasını ve bahse konu politikanın nedenlerini ortaya koymaktır. Çalışmanın temel varsayımı, RF'nin askeri güvenlik refleksinin dönüşüm süreci içerisinde olduğudur. Bu süreçte RF'nin güvenlik dokümanlarında tehdidin kapsam ve şiddeti ile RF'nin milli güç unsurlarında görülen gelişim çerçevesinde bahse konu tehditlere yönelik hareket tarzları değişim göstermiştir. Bu kapsamda RF'nin askeri güvenlik refleksindeki dönüşümün temel nedeni uluslararası gelişmeler ve anarşik ortamdır. Ancak tek neden bu değildir. RF'nin iç dinamiklerinin de askeri güvenlik politikası üzerinde etkileri bulunmaktadır. Çalışmada uluslararası gelişmeler olarak RF'nin; Amerika Birleşik Devletleri (ABD), Avrupa Birliği (AB) ve Çin ile olan ilişkileri incelenmiştir. RF'nin askeri güvenlik politikasına en fazla etki eden devlet ABD olduğundan, Vaşington'un etkin olduğu NATO, Balistik Füze Sistemi ve Kosova gibi konular ayrıca ele alınmıştır. RF içi değişkenler olarak ise devlet başkanlarının algıları, `büyük güç` düşüncesi, ekonomik ve askeri güç gelişimi ortaya konmuştur. Çalışmada RF'nin askeri güvenlik politikasının nedenlerini ortaya koymak maksadıyla dış ve iç değişkenleri bir arada incelemeye olanak tanıyan neoklasik realizmin kuramsal çerçevesinden faydalanılmıştır. Çalışmanın ilk bölümünde güvenlik, ulusal güvenlik, askeri güvenlik ile askeri doktrin kavramları ve realizm geleneği kapsamında neoklasik realizm incelenmiştir. Müteakip üç bölümde RF'nin askeri güvenlik politikası; Yeltsin dönemi (1991-1999) (Çöküş), Putin dönemi (2000-2008) (Toparlanma ve restorasyon) ve Putin dönemi (2008-2015) (Karşı hamle) olmak üzere incelenmiştir. Bahse konu dönemlerdeki askeri güvenlik politikasını ortaya koymak maksadıyla her bölümde sırasıyla RF'nin askeri güvenlik dokümanları, askeri kuvvet kullanımları ve askeri kuvvet kullanımına etki eden nedenler ele alınmıştır. Sonuç ve değerlendirme bölümü ile çalışma sonlandırılmıştır. Bu çerçevede Yeltsin döneminde Çeçenistan nedeniyle iç tehdit algılaması yüksek iken müteakip dönemlerde tehdidin kapsamı değişerek ABD kaynaklı dış tehditlere dönüşmüştür. Bu tehditler arasında NATO'nun genişlemesi, Balistik Füze Savunma Sistemi ve Batı'nın rejim değiştirme stratejisi en başta gelenlerdir. Yeltsin döneminde Batı ile kurulmak istenen ortaklık ve sonrasında Moskova'nın milli güç unsurlarındaki zayıflık askeri güvenlik politikasına yansımış, Çeçenistan'da başarılı olunamamış, NATO'nun Bosna ve Kosova müdahaleleri ile genişlemesine engel olunamamıştır. Ancak Putin'in iktidara gelmesi ile 2000-2008 yılları arasında merkezi otorite tesis edilmiş, Çeçenistan sorunu çözülmüş, siyasi, askeri ve ekonomik güç geliştirilmiştir. `Büyük güç` yaklaşımı çerçevesinde `güçlü ekonomi, güçlü ordu, güçlü devlet` politikası benimsenmiştir. Bu dönemde büyük güçler ile çatışmacı ilişkilerden kaçınılmıştır. 2008 yılından sonra ise Gürcistan ve Ukrayna'da, NATO ve AB'nin RF sınırlarına kadar genişlemesine yol açabilecek gelişmelere askeri yönden cevap verilmiş, Moskova askeri hamlelerini daha da ileri taşıyarak eski Sovyet coğrafyası dışında yine ABD ve Batı'nın rejim değiştirme stratejisine karşılık Suriye'ye askeri müdahalede bulunmuş ve Esad rejimine destek olmuştur.

Russian Federation draws attention with its military operations since 2008. While Moscow was not capable of suppressing a small and weak separatist movement like the one in Chechnya in the 90s, it could take the military control of Chechnya in the 2000s. Moscow, who used its military force the first time abroad, recognized the independence of the separatist regions of Abkhazia and South Ossetia after its operations against Georgia. In 2014, Crimea was separated as a result of an hybrid war and annexed; the Pro-Russian rebellion in eastern and southern Ukraine is supported. In 2015, going further out of CIS territory, Assad regime in Syria was supported; which changed the flux of circumstances in Syria.The objective of this study is to bring out the reasons of the above-mentioned politics, particularly of the military security policy of RF between the years 1991 and 2015. The main hypothesis of the study is that the reflex of RF's military security policy is in the phase of transformation. In this period, there has been some changes in the scope of the threat and violence, present in the security documents as well as in Russia's strategy against the current threat, as part of a change in its national power elements. Within this framework, the main reason of the transformation in RF's military security reflex is the international developments and anarchical context. However, it is not the only reason. RF's internal dynamics also have some influences on its military security policy. In this study, the relations of RF with United States of America (USA), European Union (EU) and China are analyzed, as part of the international developments. Since the most influent country on RF's military security policy is the USA, the issues of NATO where Washington is quite prepotent, the Ballistic Missile System and Kosovo were taken into consideration. As internal variables, the perception of the presidents, the idea of `great power`, the progress of economic and military power are observed. The theoretical framework of neoclassical realism is used in the study, in order to explain the military security policy of RF by analyzing its external and internal variables.In the first chapter of the study, neoclassical realism is analyzed in the framework of the realist tradition, through the notions `security`, `national security`, `military security` and `military doctrine`. In the three following chapters the military security policy of RF is analyzed within the terms of Yeltsin (1991-1999) (Fall), of Putin (2000-2008) (Recovery and Restoration) and of Putin (2008-2015) (Countermove). In each chapter, the security documents of RF, the utilization of military power and the reasons of the use of military power are analyzed respectively. The study ends with the conclusion and assessment parts.In this framework, whereas the perception of internal threat is quite strong because of Chechnya during the term of Yeltsin, the extent of the threat changes into an external threat originating from the USA during the following terms. The main threats amongst all are the expansion of NATO, the Ballistic Missile Defense System and the Western strategy of changing regimes. During Yeltsin's term, the idea of collaboration with the West and afterwards the weakness of Moscow in its national power elements influenced the military security policy; there was failure in Chechnya and the expansion of NATO, together with its intervention to Bosnia and Kosovo, could not be avoided. However, when Putin came to power, between 2000-2008, central authority was set up, the problem of Chechnya was solved and politic, military and economic power improved. Through the `great power` approach, `powerful economy`, `powerful army` and `powerful state` policy is appropriated. In this period, conflictual relations with great powers were avoided. When it comes to the period after 2008, military reply was given to NATO and EU in Georgia and Ukraine, in order to prevent them from expanding towards the borders of RF. Moscow took a further step out of ex-soviet geography, with its military intervention in Syria and support to Assad's regime, once more against the USA's and Western strategy of changing the regime.