Gastrostomisi olan çocukların ebeveynlerine verilen orem'in öz bakım kuramına dayalı eğitimin etkinliğinin değerlendirilmesi

Abstract

Bu çalışma gastrostomisi olan çocukların ebeveynlerine verilen Orem'in Öz Bakım Kuramı'na dayalı eğitimin, ebeveynlerin gastrostomi ile beslenmeye ilişkin memnuniyeti, yaşam kalitesi, bakım verme yükü, durumluk-sürekli kaygısı ve gastrostomi ile ilişkili komplikasyonlar üzerine etkisinin belirlenmesi amacıyla yapılmıştır. Çalışma Ocak-Temmuz 2015 tarihleri arasında GATA Araştırma ve Eğitim Hastanesi, Ankara Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Hematoloji Onkoloji Çocuk Hastanesi, Dr. Sami Ulus Kadın Doğum, Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Eğitim ve Araştırma Hastanesinin ilgili birimleri ile University of Iowa Children's Hospital Pediatric Gastroenterology ünitesinde yürütülmüştür. Bu tarihler arasında gastrostomili çocuğa sahip 78 anneye ulaşılmıştır. Veriler, Çocuk ve Ebeveyn Veri Toplama Formu, Gastrostomi ile ilişkili komplikasyon kontrol listesi, Gastrostomi İle Beslenme Memnuniyet Ölçeği, Bakım Verme Yükü Ölçeği, Durumluk-Sürekli Kaygı Ölçeği, Yaşam Kalitesi Ölçeği ve Beceri Kontrol Listesi ile toplanmıştır. Verilerin istatistiksel analizi için SPSS 15.0 paket programı kullanılmıştır. İkili kategorik verilerin sürekli değişkenler ile karşılaştırılmasında normal dağılım gösteren veriler için iki ortalama arasındaki farkın önemlilik testi kullanılmıştır. İkiden fazla kategorik verinin sürekli değişkenler ile karşılaştırılmasında normal dağılım gösteren veriler için tek yönlü varyans analizi, normal dağılım göstermeyen veriler için Kruskall-Wallis testi kullanılmıştır. Gruplar arasında fark bulunması durumunda farklılığın kaynağını belirlemek üzere Bonferroni düzeltmeli Mann-Whitney U testi uygulanmıştır. İstatistiksel önemlilik için p<0.05 kabul edilmiştir.Primer bakımı üstlenen ebeveynlerin tamamı annedir. Annelerin %65.4'ü 21-30 yaş aralığında olup %67.9'u ilkokul mezunudur. Bakım Yükü Ölçeği puan ortalaması eğitim öncesi 47.52±14.88, eğitim sonrası 35.07±14.25'dir (p<0.001). Eğitim sonrası birinci ayda Gastrostomiyle Beslenme Memnuniyet Ölçeği puan ortalaması 18.48±3.36 olup, eğitim sonrası üçüncü ay sonunda 24.61±2.94'dür (p<0.001). Eğitim öncesi Durumluk Kaygı Ölçek puan ortalaması 47.64±5.96, eğitim sonrası ise 38.38±6.95'dir (p<0.001). Eğitim öncesi Sürekli Kaygı Ölçek puan ortalaması 49.59±3.16, eğitim sonrası ise 44.20±4.55'dir (p<0.001). Eğitim sonrası Yaşam Kalitesi Ölçeği fiziksel fonksiyonellik (p=0.278) ve ağrı (p=0.071) alt boyutları hariç diğer alt boyutların puan ortalamalarında eğitim öncesine göre artış olduğu tespit edilmiştir. Türkiyedeki örneklemde, birinci ay sonunda `tüpün yerinden çıkması` (n=17), üçüncü ay sonunda `hipergranülasyon dokusu` (n=4) gastrostomili çocuklarda en fazla görülen komplikasyon iken Amerika'daki örneklemde de en fazla görülen komplikasyon `tüpün yerinden çıkması`dır.

This study was aimed to determinete of the effect of based on Orem's Self Care Theory educating on satisfaction of gastrostomy feeding, quality of life, caregiver burden, state-trait anxiety and complication rates regarding parents of children with gastrostomy. The study was conducted between January and July 2015 at GMMA Research and Training Hospital, Ankara Hematology Oncology Children's Hospital, Sami Ulus Obstetrics, Children Health and Diseases Training and Research Hospital. Between these dates, 78 mothers whom have children with gastrostomy were included in the study. Data were collected by Child and Parent Data Form, Complication Checklist, Satisfaction of Gastrostomy Feeding Scale, Caregiver Burden Scale, State-Trait Anxiety Scale, Quality of Life Scale and Practice Check List. IBM Statistical Package for Social Sciences 15.0 (SPSS) package program was used for the statistical analysis of the data. When comparing two categorical data with continuous variables, the significance test of the difference between the two means was used for the normally distributed data. One-way ANOVA analysis of variance was used for the data with normal distribution and Kruskall-Wallis test was used for the data with no normal distribution when comparing more categorical data with continuous variables. In case of differences between the groups, the Bonferroni corrected Mann-Whitney U test was used to determine the source of the difference. p<0.05 was considered for statistical significance.All primary caregiver parents are mothers. 65.4% of the mothers are between the ages of 21-30 and 43% of them are primary school graduates. Mean score of Caregiver Burden Scale is 47.52±14.88 before the education and 35.07±14.25 after the education (p<0.001). Mean score of Satisfaction of Gastrostomy Feeding Scale is 18.48±3.36 at the end of first month after the training and 24.61±2.94 at the end of third months after the education (p<0.001). Mean score of State-Trait Scale is 49.59±3.16 before education and 44.20±4.55 after education (p<0.001). After the education, it is determined other sub-dimensions of Quality of Life Scale mean score increase except physical functioning (p=0.278) and pain (p=0.071) sub-dimensions compared to the before education. `Dislogement of tupe` is the most common complication of gastrostomy (n=17) at the end of firsht month, `hypergranulation tissue` is the most common complication of gastrostomy (n=4) at the end of third months in Turkey's sample, `dislogement of tupe` is also the most common complication in America's sample.